ระบบนิเวศ (ECOSYSTEM) 1. ความหมายของระบบนิเวศ (Ecosystem) ระบบนิเวศระบบนิเวศ (ecosystem) คือ ระบบของกลุ่มสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่เดียวกัน มีความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน และมีความสัมพันธ์กับสิ่งไม่มีชีวิตในแหล่งที่อยู่นั้นด้วย โลกจัดว่าเป็นระบบนิเวศที่มีขนาดใหญ่ที่สุด เรียกว่า โลกของสิ่งมีชีวิต (biosphere) แผนผังแสดงความสัมพันธ์ของระบบนิเวศ ประเภทของระบบนิเวศ ถ้าใช้แหล่งที่อยู่เป็นเกณฑ์ในการจำแนก สามารถจำแนกประเภทของระบบนิเวศอย่างกว้างๆ ได้ดังนี้ โครงสร้างของระบบนิเวศ (ecosystem structure) ประกอบด้วยส่วนที่มีชีวิตและส่วนที่ไม่มีชีวิต ทั้งผู้ผลิต ผู้บริโภค และผู้ย่อยสลายอินทรียสารที่อยู่ในระบบนิเวศมีความสัมพันธ์กันดังแผนภาพ แผนภาพแสดงความสัมพันธ์ในการบริโภคในระบบนิเวศ # ส่วนที่ไม่มีชีวิต แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ ความสัมพันธ์ขององค์ประกอบต่างๆ ในระบบนิเวศ จากการสำรวจสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นพบว่าระบบนิเวศมีกลุ่มสิ่งมีชีวิตหลายชนิดอาศัยอยู่ ได้แก่ พืช สัตว์ และจุลินทรีย์ เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงใดๆ เกิดขึ้นกับส่วนหนึ่งส่วนใดของระบบนิเวศก็ย่อมจะส่งผลกระทบต่อส่วนอื่นๆ ของระบบนิเวศนั้นได้ และยังอาจมีผลต่อระบบนิเวศอื่นๆ ในธรรมชาติด้วย ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตด้วยกัน - ภาวะได้ประโยชน์ร่วมกัน (protocooperation) คล้ายภาวะพึ่งพากัน แต่ทั้งคู่ไม่ได้ดำรงชีวิตร่วมกันตลอดเวลา เช่น ดอกไม้กับแมลง โดยดอกไม้ได้ประโยชน์จากแมลงที่มาช่วยผสมเกสรให้ และแมลงก็ได้น้ำหวานจากดอกไม้เป็นอาหาร - ภาวะเกื้อกูลกันหรือภาวะอิงอาศัย (commensalism) โดยฝ่ายหนึ่งได้ประโยชน์ส่วนอีกฝ่ายหนึ่งไม่ได้ประโยชน์แต่ก็ไม่เสียประโยชน์ เช่น กล้วยไม้เกาะบนต้นไม้ จะเห็นได้ว่ากล้วยไม้ได้ประโยชน์จากต้นไม้แต่ต้นไม้ไม่ได้ประโยชน์แต่ก็ไม่เสียประโยชน์อะไร - ภาวะล่าเหยื่อ (predation) ฝ่ายได้ประโยชน์เรียกว่า ผู้ล่า (predator) ส่วนฝ่ายที่เสียประโยชน์เรียกว่า เหยื่อ (prey) เช่น แมวกับนก แมวจะเป็นผู้ล่าเหยื่ออย่างนก เป็นต้น - ภาวะมีปรสิต (parasitism) ฝ่ายได้ประโยชน์เรียกว่า ปรสิต (parasite) เช่น กาฝากที่เกาะบนต้นไม้ใหญ่ กาฝากเป็นปรสิตที่ทำให้ต้นไม้ใหญ่หรือ ผู้ให้อาศัย (host) เสียประโยชน์ - ภาวะการแข่งขันกัน (competition) เป็นภาวะที่ต้องแก่งแย่งทรัพยากรที่มีอยู่อย่างจำกัดด้วยกันเอง จึงทำให้ทุกฝ่ายที่แก่งแย่งกันเกิดการเสียประโยชน์ทุกฝ่าย
|
โดย อาจารย์ คงฤทธิ์ ติณะรัตน์
e-mail :[email protected]
สาขาชีววิทยา คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี
มหาวิทยาลัยราชภัฏเพชรบุรี
ไม่มีความเห็น