ข้าวจี่บุญเดือนสาม ความงดงามแบบคนอีสาน
ข้าวจี่บุญเดือนสาม
ความงดงามแบบคนอีสาน
เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 2554 ผู้เขียนได้เข้าร่วมงานบุญข้าวจี่กับชาวบ้านที่วัดบ้านคำแดง ได้เรียนรู้วิถีชาวบ้านที่ผูกพันกับ สภาพภูมิอากาศ ฤดูกาลที่เกี่ยวข้อง เดือนสามเป็นช่วงที่อากาศยังหนาวอยู่ ชาวบ้านแต่ก่อนจะก่อไฟผิง เพื่อคลายหนาว ประกอบกับการที่ต้องเตรียมอาหารในมื้อเช้า พอนึ่งข้าวสุกแล้วก็จะปั้นข้าวจี่รับประทาน โดยนำเอาข้าวเหนียวมาปั้นเป็นก้อนกลมๆ แล้วใช้ไม้เสียบตรงกลาง ตามแนวยาวของข้าวเหนียว นำไปย่างถ่านไฟที่สุมคลายหนาว ให้ข้าวเหนียวที่ย่างนั้นไหมพอเกรียมแล้วชุบด้วยไข่ไก่ ย่างต่อจนไข่สุก จะมีสีเหลืองน่ารับประทาน ในกรณีที่ไม่ใช้ไข่ก็จะโรยด้วยเกลือ สมัยผู้เขียนเป็นเด็กข้าวจี่เขาจะใส่น้ำอ้อยข้างในทำให้มีรสหวาน ใช้เป็นของหวาน ผู้เขียนพยามยามหาผู้ที่ทำมาถวายพระคุณเจ้า ก็จะพบน้อยมาก มีผู้เฒ่าผู้แก่ท่านมักจะพูดถึงความอร่อยของข้างจี่ที่ใส่น้ำอ้อยว่า " ปั้นข้าวจี่ใส่น้ำอ้อย จัวน้อย(เสามเณรน้อย) หลั่งน้ำตา" เพราะความอร่อยของข้างจี่พระจะฉันข้าวจี่หมดก่อน สามเณรไม่ได้ฉันจึงร้องไห้ เท็จจริงประการใดท่านที่อ่านแล้วทราบก็ขยายความให้ด้วยครับ
บุญข้าวจี่ปีนี้ชาวบ้านทำพร้อมกับวันมาฆะบูชา ทุกครอบครัวจะปั้นข้าวจี่ใส่ภาชนะพร้อมทั้งอาหารคาวหวาน ไปถวายพระคุณเจ้าที่วัด ชาวบ้านจะเอาข้าวจี่ใส่บาตร ส่วนพิธีการทางศาสนาก็เหมือนกับวันสำคัญทางศาสนาทั่วไป ผู้เขียนไปสืบค้นข้อมูลเกี่ยวกับความเป็นมาของข้าวจี่ มีเรื่องเล่าว่านางปุณณทาสี เป็นคนรับใช้ของเศรษฐีคนหนึ่งในกรุงราชคฤห์ วันหนึ่งเศรษฐีให้นางซ้อมข้าว นางซ้อมข้าวตลอดวันก็ยังไม่หมด ตกตอนเย็นก็จุดไฟซ้อมข้าวต่อไป มีความเหน็ดเหนื่อยเป็นอันมาก ถึงตอนเช้าจึงเอารำมาทำเป็นแป้งจี่ เผาใส้สุกแล้วใส่ไว้ในผ้าของตน แล้วเดินไปตักน้ำปรารถนาจะรับประทานด้วยตนเอง พอถึงกลางทางได้พบกับศาสดาจึงเกิดความเลื่อมใส คิดว่าตนเองเป็นคนยากจนในชาตินี้ เพราะไม่ได้ทำบุญในชาติปางก่อนหรืออาจะเป็นเพราะชาตินี้ยังไม่ได้ทำบุญเลย เมื่อคิดดังนั้นนางจึงนำแป้งข้าวจี่ถวายศาสดา พระองค์ทรงรับแล้ว ก็ทราบถึงความคิดของนางว่ากลัวพระองค์จะไม่เสวย นางมีความเศร้าหมอง จึงเสวยต่อหน้านาง แล้วอนุโทนากถาดปรดนางจนสำเร็จโสดาปัตติผล เป็นอริยบุคคลในพระพุทธศาสนา เมื่อตายแล้วก็ไปเกิดชั้นดาวดึงส์สวรรค์เสวยทิพย์สมบัติ อยู่ในวิมานทองอันผุดผ่องโสภา มีนางฟ้าแวดล้อมเป็นยศบริวาร
ชาวบ้านได้เล่าให้ฟังถึงความสำคัญของวันมาฆะบูชา ว่ามีเหตุการณ์สำคัญ 4 ประการ คือ
1. เป็นวันเพ็ญเดือนสาม
2. พระสงฆ์ 1250 รูปมาประชุมกันที่เวฬุวันมหาวิหารโดยไม่ได้นัดหมายล่วงหน้า
3. พระสงฆ์ที่มาล้วนเป็นเอหิภิกขุอุปสัมปทา(ภิกษุที่พระพุทธเจ้าบวชให้)
4. ท่านเหล่านั้นล้วนเป็นพระอรหันต์
เรื่องที่กล่าวมาผู้เขียนมีความเห็นว่าการสอนพุทธศาสนาในปัจจุบัน เรามักจะละเลย ไม่ค่อยกล่าวถึงผ เคยถามครูผู้สอนพุทธศาสนาถึงเหตุการณ์ในวันสำคัญทางพุทธสนา มักจะถูกเลี่ยงไม่ตอบ เขาอาจจะไม่กล้าพูดใส่ไมค์โครโฟนหรือจำไม่ได้ก็สุดแท้แต่จะคิด แต่ที่แน่ๆ ต่อไปเราต้องกลับมาย้ำเรื่องเหล่านี้กันมากขึ้น เพื่อจะได้ไม่อายแบบม้วนต้วนเมื่อชาวบ้านให้เล่าเรื่องเหล่านี้ให้ฟัง คนอีสานจึงเป็นคนที่อยู่แบบเฮ็ดอยู่เฮ็ดกิน พึงพาตนเองโดยนำเอาสภาพแวดล้อมมาเป็นปัจจัยในการดำรงชีวิต ที่แฝงไว้คือการสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน อย่างไม่รู้ตัว นี่แหละคือภูมิปัญญาในการสร้างสังคมที่ร่มเย็น
ความเห็น (20)
เรียนท่านอาจารย์
- คุณยายเคยไปนั่งฟังพระเทศน์มหาชาติงานบุญข้าวจี่สมัยเด็กๆ ผู้เฒ่าผู้แก่ชมใหญ่เลยค่ะ " ป๊าดอิหล่าคืเก่งแท่ บ่หลับเลย "
- วันนี้มีบุญมาฝากด้วยค่ะ
บุญเดือนสี่สนุกครับ แห่กัณฑ์หลอน ฟังเทศน์มหาชาติ กินข้าวปุ้น
ขอบคุณ คุณยาย แสดงว่าตอนเป็นเด็กมีความประทับใจครับ ผมก็เช่นกันผู้เฒ่าผู้แก่พาเข้าวัด
สวัสดีค่ะ
มาได้ความรู้เรื่องข้าวจี่ที่นี่เองค่ะ
ขอบคุณนะคะที่แวะไปเยี่ยมกัน
คึดฮอดบ้านเมืองยศอีหลีเด้อค่ะ...คืสิม่วนน้อ อาจารย์ไปเอาบุญเข้าจี่...จักหน่อยกะบุญเดือนสี่ ไปกินเข้าปุ้น ไปเอาบุญพระเวส(ต้องไปแถวเมืองร้อยเอ็ด)...แม่นบ่...พอเดือนห้าก็ตรุษสงกรานต์ต่อใส่ไปสรงน้ำพระ เก็บดอกมันปลามาฮ้อยเป็นพวงมาลัย...แต่เดี๋ยวนี้งานยิ่งใหญ่ของเมืองยศก็แม่นบุญบั้งไฟ....ดังขนาด...
คึดฮอดเด้อค่ะเด้อ
จากลูกหลานเมืองยศไกลบ้านค่ะ
ขอบคุณ คุณณัฐรดา ผมก็คุยกับชาวบ้านผู้เฒ่าผู้แก่เล่าให้ฟังครับ จะผูกโยงกับพุทธศาสนาก็ยังต้องศึกษาเพิ่มเติมอีกมากครับ
ขอบคุณนีนาถ ออนซอนคนบ้านเดียวกัน สงกรานต์มายามบ้านจะรดน้ำให้เย็นฉ่ำใจเชียวละ
ชอบข้าวจี่ อร่อยและอิ่มเร็วดี ที่ถนนคนเดินก็มีขายนะคะ ขอบคุณมากค่ะ
เรียนท่านอาจารย์
ขอบคุณคุณกานดา ที่มาเยี่ยมเยือนกันครับ
ขอบคุณ คุณยาย ที่มามอบดอกดาวเรือง ให้เจริญรุ่งเรืองแน่เลย
- นานทีจะได้ทานข้าวจี่ค่ะ
- จะเป็นช่วงกลับไปหนองคาย
- เคยพาเด็กๆไปเที่ยวสงกรานต์
- พาทานข้าวจี่ติดใจกันเป็นแถว
- โดยเฉพาะข้าวจี่ไข่เป็ดค่ะ..^^
เรียนท่านอาจารย์
ข้าวจี่นี้ มีทั้งบุญ ทั้งประเพณีวัฒนธรรม ทั้งธำรงค์ศาสนา ทั้งสามัคคีชุมชน ดีมากครับ
เห็นข้าวจี่ครูพรชัยท่านถ่ายทอด ช่างเยี่ยมยอดต่อมาฆะหาความหมาย
แม้เป็นทิดหมาดๆคลาดเคลื่อนคลาย ยังเผลอไผลเลอะเลือนหลงเลื่อนลอย
เห็นข้าวจี่มีความคิดติดเติมต่อ ใคร่แนะขอครูพรชัยใช่ใช้สอย
พัฒนาข้าวจี่ใหม่ให้ล่องลอย ฝากท่านหน่อยได่ไหมให้ลองทำ
เอาข้าวปั้นสรรแบบใหม่หัวใจสวย แล้วทาด้วยไข่ไก่ให้สวยล้ำ
ทาด้วยเนยอีกหน่อยค่อยๆทำ แล้วทาตามด้วยแยมแต้มหน้าไป
ได้ข้าวจี่ทันสมัยให้โลกรู้ ผลงานครูพรชัยผู้้ยิ่งใหญ่
ศิษย์ไทยรัฐ63ได้นำไป เป็นอาชีพทันสมัยใช้เลี้ยงตัว
ทั้งคุณครูก็ทำได้ขายดีแน่ สิ่งที่แคร์แปรรูปใส่ฝึกใช้หัว
รูปดาวหมีข้าวจี่ไทยไม่ต้องกลัว โลกรู้ทั่วลิขสิทธิ์ธุรกิจไทย
นี่คือหนึ่ง"นโยบายเรียนฟรี-มีรายได้" เคยส่งให้ประชาธิปัตย์บัญญัติเห็น
แต่เสียดายไม่สอบถามทำไม่เป็น ที่ได้เห็น"เรียนฟรี-ไม่มีคุณภาพ"ทำมั่วเลย
ท่าน ผอ.ค่ะ
นอกจากจะได้ความรู้แล้วยังได้ความหิวอีกด้วย
จะกลับบ้านไปหาข้าวจี่ทานค่ะ
สวัสดีค่ะ อ.พรชัย
อยากทานจังเลย "ข้าวจี่" มีทั้งปีหรือเปล่าคะ
จะมาบอกว่าข้อมูลเรื่องฟันที่อาจารย์ต้องการ หมอฟันเขาบอกว่าไม่มี
แต่สร้างเกณฑ์ขึ้นเองก็ได้เช่น
- ต้องไม่มีฟันผุ (ข้อนี่ให้คะแนนเยอะ)
- มีการสบฟันที่ปกติ
- ฟันเรียงสวยเป็นระเบียบ ไม่มีฟันเก บิดเบี้ยว
- ตัวฟันและเหงือกสะอาด ไม่มีคราบจุลินทรีย์(ขี้ฟัน) ไม่มีหินปูน
- สุขภาพของลิ้น ลิ้นจะต้องสีชมพู ไม่มีคราบสีขาว ๆ เป็นแผ่นหรือเป็นวงๆ
- ต้องแปรงฟันถูกวิธี แปรงได้อย่างถูกต้อง
การประกวดนี้ อาจารย์จะดำเนินการเองหรือขอบุคลากรทันตฯ มาช่วยคะ ค่อนข้างยากเหมือนกัน ทันตาภิบาลก็ช่วยได้ค่ะ
เรียนท่านอาจารย์
ขอบคุณครูแป๋ม คนอีสานข้าวจี่คืออาหารตั้งแต่แรกเกิด
ขอบคุณ คุณยาย มะม่วงลูกโตจังเลย
ขอบคุณคุณครูหยุย ที่มาเยี่ยมครับ เป็นเกียรติมากครับ
ขอบคุณท่านวิโรจน์ พูลสุข เป็นแนวคิดที่กระฉูดครับ
ขอบคุณ คุณครูอัมพร เคยอยู่อีสานคงได้ลิ้มลองครับ
ขอบคุณ คุณนานา คงนำเสนอคณะกรรมการเพื่อสร้างเกณฑ์ครับ
ขอบคุณคุณยาย ดอกไม้สวยครับ กุหลาบแดง
สวัสดีค่ะ
เคยอยู่จังหวัดอุบลมาสิบกว่าปีค่ะ ชอบทานข้าวจี่ หน้าหนาวจะอร่อยมาก ๆๆ ค่ะ ตอนนี้มาอยู่แก่งกระจาน ไม่ได้ทานข้าวจี่เลยค่ะท่านผอ.
ขอบคุณน้ำเพชร ภาคกลางไม่มีข้าวเหนียวคงหากินยากหน่อยครับ มาอีสานจะทำให้ทานครับ