การทำบุญในวาระต่าง ๆ : งานศพควรเป็นโอกาสในการทำประโยชน์ส่วนรวม
งานศพ ควรเป็นโอกาสในการทำประโยชน์ส่วนรวม
"พี่ตาล....จัดการเรื่องพวงหรีดให้ด้วยนะ ในนามโรงเรียนบ้านพุตะแบก ชมรมครู สหกรณ์ออมทรัพย์ครู และก็ตามด้วยโรงเรียนต่าง ๆ ร่วมเป็นเจ้าภาพ" เสียงเจ้านายสาวของฉัน ส่งเสียงมาทางโทรศัพท์
เช้าวันที่ ๓๑ ตุลาคม ท่ามกลางฝนตกโปรยปราย ฉันจึงต้องทำหน้าที่ ซื้อพวงหรีด ไปเคารพศพคุณพ่อ รวม ๕ พวง เดินทางจากหาดใหญ่ไปสทิงปุระ(สทิงพระ) จนฉันและลูก ๆ ต้องสละพื้นที่รถเก๋งคันงามให้กับพวงหรีดดอกไม้สด จำนวนหลายพวง โดยใช้บริการรถตู้แทน
เมื่อไปถึงงานศพ ฉันพาลูก ๆ เข้าไปกราบคุณพ่อ พบว่าหน้าหีบศพมีพวงหรีดเฉพาะที่ฉันนำมาเท่านั้น เอาล่ะซี เกิดอะไรขึ้น ก็อยู่ที่ประจวบฯ ฉันเคยเห็นงานศพแต่ละงานมีพวงหรีดเต็มไปหมด จนแทบจะไม่มีที่แขวน
เมื่อสอบถามพี่น้อง ๆ ก็สรุปความได้ว่า งานศพของภาคใต้ไม่นิยมจัดงานศพด้วยพวงหรีด จัดเพียงดอกไม้เท่านั้น บางวัดถึงกับตั้งกฏกติกาว่า มิให้ใช้พวงหรีดที่เป็นดอกไม้แห้ง และโฟม โชคดีที่พวงหรีดที่นำไปเป็นประเภทดอกไม้สดทั้งหมด
ตอนเด็ก ๆ จำได้ว่า พิธีงานศพมักถูกจัดขึ้นที่บ้านผู้ตาย ขนบธรรมเนียมของภาคใต้เรื่องอาหารการกินเป็นเรื่องใหญ่ งานศพ ๗ วัน ฆ่าหมู ฆ่าวัวเป็น ๑๐ ตัว รู้สึกว่างานใดฆ่าหมูฆ่าวัยเยอะเท่าไหร ก็แสดงถึงความยิ่งใหญ่ของงาน นั่นคือประเพณีที่มิอาจเปลี่ยนแปลงเพราะยึดถือกันมาเช่นนั้น
"ถ้าพ่อตาย ไม่ต้องฆ่าหมู ฆ่าวัว พ่ออยากไปคนเดียวมากกว่า ไม่ต้องพาวัวพาหมูไปเลี้ยงเป็นฝูง ๆ " พ่อเคยพูดกับฉันเช่นนี้ ดังนั้นตอนงานศพคุณพ่อ จึงไม่มีการฆ่าหมูฆ่าวัวในงาน แต่ใช้วิธีการสั่งจากตลาดสดทั้งหมด และก็ใช้ปลาเข้ามาช่วยในการปรุงอาหาร ซึ่งต้องใช้งบประมาณที่สิ้นเปลืองอย่างมาก (ใช้หมู ๑๐ ตัว ปลาอีกครั้งละเป็น ๑๐,๐๐๐)
ปัจจุบันการจัดพิธีศพ เปลี่ยนไป ส่วนมากจะจัดกันที่วัด เพื่อความสะดวกในทุก ๆ ด้าน การจัดงานในวัด ทำให้เรื่องของการเล่นการพนันลดลงไปได้บ้าง แต่ก็มิใช่ไม่มีเสียทีเดียว เพียงแต่ยังมีความละอายต่อสถานที่อยู่บ้าง
จริง ๆ แล้ว มองว่า "งานศพ" น่าจะได้รับการประยุกต์ให้เหมาะแก่ยุคสมัย เกิดประโยชน์อย่างเต็มที่ สิ่งที่ควรทำน่าจะเป็นเรื่องการทำบุญ เคยได้อ่านวารสารวัฒนธรรมไทย ฉบับหนึ่ง จำไม่ได้แล้วเหมือนกันว่าเป็นฉบับใด สรุปได้ว่ามีเนื้อหาในทำนองว่า
"สิ่งที่ไม่ควรมองข้ามในการจัดงานศพ คือ การทำให้งานศพเป็นโอกาสในการทำประโยชน์แก่ส่วนรวม เช่น การบริจาคเงินในนามของผู้ตายสนับสนุน หรือช่วยเหลือผู้ยากไร้ สนับสนุนพระสงฆ์ การบวชหน้าไฟ ของลูกหลานก็ไม่ควรให้ระยะเวลาสั้นเกินไป และควรให้ลูกหลานที่บวชได้ปฏิบัติธรรม อาณาปาณสติภาวนาอุทิศให้ผู้ตาย ส่วนธรรมเนียมของงานศพที่จัดหลายวัน ทำให้สิ้นเปลืองไปกับพิธีกรรมที่ไม่จำเป็นก็ควรนำมาทบทวนกันบ้าง"
การจัดดอกไม้ประดับในพิธีและโรงศพ ไม่ควรให้มากเกินความจำเป็น สำหรับพวงหรีดที่มีผู้ร่วมงานนำมาเคารพ ที่มักนิยมใช้ผ้าขนหนูมาประดิษฐ์หรือดอกไม้สด ถ้ามากเกินไปก็จะกลายเป็นของเหลือใช้ เน่าเสีย หากให้เกิดประโยชน์เต็มที่ในการทำบุญ เจ้าภาพอาจสอบถามทางวัดว่าต้องการอะไรหรือเจ้าภาพตั้งใจจะนำของไปบริจาคใคร หรืออาจเขียนแจ้งในบัตรเชิญ หรือ ป้ายกำหนดการ เช่น "ขอเชิญบริจาคพันธุ์ไม้ถวายวัด แทนพวงหรีด" หรือ "ขอเชิญบริจาคหนังสือหรืออุปกรณ์กีฬามอบให้กับโรงเรียน แทนพวงหรีด" วิธีการแบบนี้ จะช่วยลด "ขยะพวงหรีด" ได้อย่างสร้างสรรค์
ของแจกในงานศพ ถ้าพิมพ์เป็นหนังสือธรรมมะก็จะเป็นสิ่งดี หรือไม่ อาจเปลี่ยไปพิมพ์หนังสือเกียวสุขภาพ หรืออาจพิมพ์เป็นพจนานุกรมแจกเด็กนักเรียน โดยใช้ภาพผู้ตายเป็นปก ก็เป็นการสร้างสรรค์
เจ้าภาพที่มีทุนน้อย อาจเขียนบรรยายความรู้สึกของการสูญเสียผู้ตายด้วยตนเอง รวมทั้งบรรยายวินาทีสุดท้ายของการเสียชีวิต ลงในกระดาษต้นฉบับ นำไปถ่ายเอกสารแจกในงานศพ ก็สร้างความแปลกใหม่ได้ไม่น้อย หากเจ้าภาพมีทุนมาก อาจแจกเป็นแผ่นซีดีธรรมะก็น่าสนใจ ได้ประโยชน์ไม่น้อย
สำหรับธรรมเนียมของงานศพที่ต้องเปิดฝาโลงให้ญาติได้เห็นผู้ตายเป็นครั้งสุดท้าย ให้ถือว่าเป็นโอกาสที่จะได้ทำมรณสติ ระลึกรู้ถึงความตาย เป็นเรื่องการภาวนาภายในที่ต้องเผชิญกับอารมณ์โศกเศร้าแห่งการพลัดพราก เป็นจังหวะเหมาะในการเรียนรู้ตัวเองอย่างมีสติภายใต้ความโศกเศร้านั้น ให้ถือเป็นปรกติวิสัยของมนุษย์ปุถุชน
ความเห็น (12)
งานศพสบโอกาส ตั้งธรรมาสน์เทศนา
เผยแผ่แพร่ธรรมา อนิจารักอาลัย
โอกาสดีผู้ที่มา มรณาสติใส่
เป็นบุญผู้จากไป ผู้อยู่ได้ใกล้ชิดธรรม
จริงแท้แน่สังขาร ไม่อยู่นานท่านจงจำ
ความดีมีควรทำ อย่าถลำเร่งทำบุญ
- สวัสดีครับพี่อิงจันทร์
- การจัดงานศพสมัยนี้มีการปรับเปลี่ยนไปมากครับ เรื่องพวงหรีด ที่บ้านผม(สมัยก่อนผมมาทำงาน)โรงเรียนจะมีพวงหรีดไปคาระวะศพชาวบ้าน ในชุมชนทุกบ้านครับ ไม่ว่ายากดีมีจนอย่างไร และเจ้าภาพก็จะมอบเงินบำรุงการศึกษาให้โรงเรียนในวันเผา รวมทั้งบำรุงวัด อนามัย หรือกลุ่มแม่บ้านตามความเหมาะสม นับเป็นการกุศโลบายอย่างหนึ่งของโรงเรียน ในการเข้าถึงชุมชน
- ที่หมู่บ้านผมจะมีการช่วยกันออมเงินเป็นกลุ่ม เวลามีใครตายก็จะมีตัวแทนที่ตั้งในชุมชนมาเก็บไปให้ แล้วแต่ตกลงกันครับ เช่นในระดับตำบล ออกคนละ 5 บาท ในระดับกมู่บ้านออกคละ 50 บาท และข้าว 1ลิตร ดันนั้นเวลาใครตายก็ไปเบิกเงินสำรองที่กลุ่มมาใช้ก่อน แม้ไม่มีซองก็สามารถจัดงานศพได้
- กลางคืนในงานสวดศพ จะมีการเทศน์เป็นภาษาคำเมือง สอนคนที่ยังอยู่เรื่องบุญคุณพ่อแม่ เรื่องของชีวิต บางครั้งซึ้งใจจนน้ำตาไหล
- ชุมชนบ้านผมมีความเอื้อเพื้อกันมาก งานศพแต่ละครั้งจะมีผู้คนมาช่วย มาจูงศพสุสานไปมากมาย ไม่ว่ามีจนอย่างไร น่าประทับใจครับ
- แปลกที่ทางเหนือเขาจะมีชาปนสถาน แยกต่างหากจากวัดครับ ไม่นิยมมีในวัด ส่วนพระที่มรณภาพก็จะทำพิธีในวัดเผาในวัดหรือสถานที่เหมาะสม แยกจากคนทั่วไป
สวัสดีค่ะพี่อิงจันทร์
อ่านแล้วก็ได้ข้อคิดและความรู้ ถือโอกาสทำประโยชน์เพื่อส่วนรวมในงานศพดีกว่า เพื่อรักษาสิ่งแวดล้อมและร่วมกันทำความดี
ทางอีสานเราก็เห็นลดขั้นตอนลงบ้างค่ะ จัดน้อยวันลง
ขอบคุณที่แบ่งปันค่ะ
โรงเรียนผมจะนำดอกไม้จันที่นักเรียนผลิต มอบเจ้าภาพ หรีดจะเป็นพัดลมครับ
สวัสดีค่ะ
นายวิโรจน์ พูลสุข
- ประเพณีบางอย่างมิสร้างสรรค์
- ควรปรับปรุงให้ทันยุคสมัย
- เวลาเปลี่ยน โลกหมุนเวียน เปลี่ยนกาลไป
- ทุกสิ่งไซร้ควรพัฒนาเพิ่มค่าธรรม
สวัสดีค่ะน้อง
ชำนาญ เขื่อนแก้ว
- ภาพแบบที่น้องชำนาญว่ามานั้น ยังอยู่ในความทรงจำค่ะ
- ตอนเด็ก สภาพการจัดงานศพ คล้าย ๆ กับที่น้องเขียนมา
- แต่ปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปมากค่ะ
- สำหรับแถวบ้านนอก ยังไม่เปลี่ยไปมากนัก การช่วยเหลือเกิ้อกูลกันยังคงมีอยู่มากค่ะ
- ขอบคุณน้องชำนาญนะคะ ที่แวะมาเติมเต็มให้กับบันทึกของพี่อิงทุก ๆ บันทึก
- พอใจกับการคอมเม้นท์แบบนี้มาก ๆ ค่ะ
สวัสดีค่ะน้องอุ้ม
ถาวร
- ขอบคุณค่ะที่เข้ามาแลกเปลี่ยนความคิดเห็น
- ยุคสมัยเปลี่ยนไป บางอย่างเราก็ต้องปรับปรุงให้ทันให้เหมาะกับสภาพการณ์
- แต่บางอย่างที่ดี ๆ ก็อนุรักษ์ไว้
เป็นข้อคิดเห็นที่ดีมากครับ คุณครูลองเขียนถึงเรื่องปริศนาธรรมในงานศพลองดูได้มั้ย ไม่ทราบว่าที่ภาคใต้มีประเพณีในการทำศพอย่างไร ที่ว่าปริศนาธรรม ยกตัวอย่าง เช่น การเวียนศพรอบฌาปนสถาน โดยการเวียนซ้ายสามรอบ เรียกว่าอุตราวัฏ หรือทำเนียมการมัดตราสัง ถ้าจะมองสิ่งเหล่านี้ในทางธรรม จะหมายความว่าอย่างไร ..ที่อิสานนะ มีการโปรยข้าวตอก(ข้าวเปลือกที่คั่ว) ด้วย แต่ทุกวันนี้ปริศธรรมในงานศพ หรือเรื่องประเพณีเกี่ยวกับการทำศพ นี่ทุกวันเริ่มจะหายไปแล้ว เพราะความเจริญเข้ามาแทนที่ แต่บางสิ่งบางอย่างคนโบราณก็ทำไว้ดีมาก ท่านคงอยากจะสื่ออะไรสักอย่าง บางทีคนเราก็ทำสืบต่อกันมาโดยไม่รู้เรื่องก็มี ทำเพียงสักว่าเป็นพิธี แต่พิธีกรรมที่ดีควรจะต้องสื่อปัญญา เรื่องนี้ก็เป็นเรื่องละเอียดอ่อน เพราะเกี่ยวเนื่องด้วยความเชื่อ คุณครูเป็นผู้หญิงคงจะมีความละเอียดอ่อน เชื่อแน่ว่าต้องทำได้ดี อาตมาเองก็คิดอยากจะทำในเรื่องนี้เช่นกัน แต่ยังยุ่งอยู่กับการเรียน เรื่องปริศนาธรรมในงานศพนี้อาตมาเองก็เคยศึกษาอย่างจริงจังอยู่ช่วงนึง ยังไงก็ฝากด้วยนะครับ "ปริศนาธรรมที่ปรากฏในประเพณีศพตามความเชื่อของคนใต้"
มางานศพพบอะไรใครรู้บ้าง เพียงเห็นร่างคนตายแล้วใจหาย
มองดีดีคิดให้ซึ้งถึงความตาย คือความหมายของ"ครู"ผู้แสดง
สวัสดีครับ...
ผมเขียนบันทึกที่เกี่ยวเนื่องกับงานศพพอดี
ได้มาอ่านบันทึกนี้ ได้รู้มากขึ้นในแง่
ความหมาย คุณค่า และคุณประโยชน์จากงานศพ
ขอบคุณมากครับสำหรับบันทึกที่พยายามอย่างยิ่ง
สวัสดีค่ะท่านผอ.
พรชัย
- สมัยที่ครูอิงสอนมัธยม ก็ให้เด็กนักเรียนทำดอกไม้จันทน์ ส่งให้วัดในราคาถูก
- เพื่อนำเงินมาซื้อวัสดุในการทำขึ้นใหม่ค่ะ
- โรงเรียนของ ผอ. นำดอกไม้จันทน์ไปช่วยงานศพ เป็นการผูกมัดใจชาวบ้านได้เป็นอย่างดี
- ขอบพระคุณค่ะ ที่แวะมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้
นมัสการพระคุณเจ้า
พระมหาวินัย ภูริปญฺโญ ทิวาพัฒน์
- ปริศนาธรรมจากพิธีกรรมหลังความตาย ครูอิงคิดว่ามีมากมาย
- เท่าที่คิดได้ แต่ต้องหาวิธีเรียบเรียงก่อนค่ะ
- ครูอิงเองเติบโตมา ท่ามกลางความเกี่ยวพันกับความตาย
- เริ่มจากพ่อ คือปราชญ์ชาวบ้าน ทั้งในเรื่องของการทำโลงศพ และพิธีกรรมเกี่ยวกับงานศพ
- ตัวครูอิงเองก็เคยทำปริญญานิพนธ์ เกี่ยวกับวัฒนธรรมรอบชีวิตของชาวมอญ ซึ่งก็รวมทั้ง การจัดงานศพของชาวมอญด้วย ต้องศึกษารายละเอียดตั้งแต่ตายกระทั้งเผา และหลังเผา
- ก็พอจะมีความรู้อยู่บ้าง ในเรื่องของปริศนาธรรมตามที่พระคุณเจ้าบอก
- แม้ว่า พิธีกรรมบางส่วนจะถูกตัดออกไป ในยุคปัจจุบัน แต่ก็ยังเป็นสิ่งที่น่าศึกษาและบันทึกไว้
- ขอบพระคุณพระคุณเจ้าค่ะ ที่ไว้วางใจให้ครูอิงทำเรื่องนี้ จะลองเรียบเรียงดูนะคะ
ปริศนาธรรมหลังความตาย