ภาษาเมืองล้านนาวันละคำตอน แก๋งกะด้าง
คนเรานี่ก็ช่างใช้ผะหญาภูมิปัญญาในการเยียะกิ๋นหรือปรุงอาหารให้อร่อยตามฤดูกาล อย่างเช่นการปรุงอาหารที่เรียกกันเป็นภาษาล้านนาว่า " แก๋งกะด้าง" คำว่า กะด้าง หมายถึงแข็ง กว่าปกติที่เคยเป็น
เช่น คนตุ๊ก(คนจน)นอนหนาวแข็งกะด้างจนตายคาตูบ(กระท่อม) มือเป็นเหน็ด(เหน็บชา)จนกะด้าง แมวนอนต๋าย(ตาย)กะด้างคาลมหนาว..น่าอินดูแต๊ๆ.....(น่าเอ็นดูจริงๆ)
คำว่ากะด้างตรงกับภาษาไทยกลางว่า "กระด้าง"นั่นเองครับ หากเห็นแกงกะด้างแล้วบางท่านอาจเห็นว่ามันไม่แข็งเหมือนไม้หรือหินเลยนะเนี่ย...มันเป็นวุ้นใสๆเท่านั้นเองทำไมต้องเรียกกันว่า กะด้าง
คำว่ากะด้างหรือกระด้างในแก๋งกะด้าง ก็เพราะว่า แกงทั่วๆไปมันมีน้ำแกงเหลวๆอย่างที่เห็นๆกัน........แต่พอมาถึงแกงกะด้าง น้ำแกงมีลักษณะเป็นวุ้นใสๆ สามารถจับได้ หากอยู่ในหน้าหนาวอากาศหนาวเย็นยิ่งทำให้น้ำแกงแข็ง มีลักษณะกะด้างดียิ่งขึ้น
การทำแก๋งกะด้างนิยมทำกันตอนหัวค่ำหรือตอนใกล้เข้านอนเพราะต้องปล่อยทิ้งไว้ตลอดคืน
ส่วนประกอบของแก๋งกะด้าง ประกอบด้วย หมูสามชั้นหรือขาหมูใส่พริกแห้ง ปัจจุบันนิยมใส่พริกน้อย(พริกไทย)และหอมเตียม(กระเทียม)เพื่อดับกลิ่นคาว หรือบางคนอาจใส่เครื่องปรุงเช่นในมะกรูด ฯ.ทำการต้มให้เปื่อยแล้วทิ้งไว้ ในหม้อท่ามกลางความหนาวเหน็บของฤดูกาลหน้าหนาว เมื่อไม่มีเครื่องปรุงมากมายให้ยุ่งยากรสของแก๋งกะด้างจึงค่อนข้างจืด
รุ่งเช้าเจ้าของจะมาดูแก๋งกะด้าง พร้อมกับนำใบผักป้อมหรือหอมป้อม(ผักชี)มาหั่นเป็นฝอยใส่ลงหน้าแก๋งกะด้าง นำไปขายหรือนำมาเป็นอาหาร
การรับประทานแก๋งกะด้างต้องรับประทานกับข้าวหนึ้ง(ข้าวเหนียว)มันถึงจะเปิง(เหมาะสม) เหมือนการรับประทานน้ำพริกอ่องคู่กับกระถิน......หรือดื่มน้ำเต้าหูกับปลาท่องโก๋.....นั่นเทียวครับ
แก๋งกะด้างบางท้องถิ่นล้านนายังเรียกแตกต่างกันไปเช่นว่า แก๋งก้าม หรือ แก๋งเกิ้ม.....ก็หมายถึงน้ำแกงกะด้างเป็นวุ้นนั่นเอง
การทำแก๋งกะด้างปัจจุบันทันสมัย แม้แต่ในหน้าร้อน....ร้อนสุดขีดก็มีแก๋งกะด้างให้รับประทานอร่อยลิ้นเพราะว่าเมื่อปรุงแล้วก็นำแก๋งใส่ในตู้เย็น..โอ้โอ๊ะ...แก๋งกะด้างสมัยใหม่..แก๋งกะด้างยุคโลกาภิวัตน์..เน้อหมู่เฮา....
ความเห็น (4)
หนาวๆ อย่างนี้ ขอมีแก๋งกะด้าง อยู่ข้างกายเน้อเจ้า
ในโอกาสพิเศษ ส่งความสุขท้ายปีเสือ ต้อนรับปีกระต่าย ขอบพระคุณบันทึกคุณค่าล้านนาไทยค่ะ
ขออำนาจสิ่งศักดิ์สิทธิ์ พ่อครูบาศรีวิชัย จงดลบันดาลให้ท่านผะหญาและครอบครัว มีความสุข สดใส สุขภาพแข็งแรง เจ้าค่ะ
สวัสดีเจ้าคุณปู...
ยินดีที่เข้ามาแว่อ่าน...ขอหมู่เฮาสวัสดีอยู่เป็นสุขจุ๊คนๆ...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน....พรหมมา
อี่น้องผัดเวิ้ง
ข้าเจ้าได้มีโอกาสฟังเรื่องเล่าจากครูดอยคนนึ่งตี่เปิ้นแอ่วหาละอ่อนดอย (โครงการเยี่ยมบ้านนักเรียน) จับเวลาเปิ่นกิ๋นข้าวแลงพอดีก่าเจ้า ครอบครัวนั้นเป็นครอบครัวคนทุ๊ก วันนั้นมีแก๋งกะด้าง ก่บ่าจ้างจะเอาอะหยั๋งมาสู่ครู กลั๋วครูกิ๋นข้าวบ่าลำก่เลยเอาแกงกะด้างไปอุ่นมาฮื้อครูกิ๋น ครูก่จำเป๋นได้กิ๋นแกงกะด้างตี่บ่ากะด้างสักกำ อันนี้เปิ่นจะฮ้องว่าแกงอะหยั๋งดีหาเจ้าปอครู อิ อิ ....ขอบคุณเจ้า
สวัสดีอิน้องผัดเวิ้ง.....
อันนีี้ฮ้องว่าแก๋งแหลว....ว่าอั้นเต๊อะอินายเฮย...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา