เครื่องมือและวิธีการวิจัย

เครื่องมือและวิธีการเก็บข้อมูล  แบ่งออกเป็น  4  ประเภทใหญ่ ๆ  ได้แก่

1. ประเภทวัสดุอุปกรณ์ (Material hardware) 

        เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลประเภทนี้มีลักษณะเป็นอุปกรณ์ตลอดจนครุภัณฑ์  ที่สร้างขึ้นเพื่อใช้เก็บข้อมูลทางกายภาย  เช่น  เครื่องชั่ง  ตวง และวัด  ซึ่งรวมถึงเครื่องมือทางการแพทย์บางอย่าง  เช่น  เครื่องวัดอัตราการเต้นของชีพจร

2. ประเภทไม่ใช้ภาษา (Non-verbal)

         เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลประเภทนี้  ทำหน้าที่เป็นตัวกระตุ้นหรือสิ่งเร้า  จะมีลักษณะเป็นภาพหรือเป็นชิ้นส่วนวัสดุสิ่งของ  ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะนำไปให้บุคคลลงมือปฏิบัติหรือพิจารณาแล้วตอบคำถาม  ตัวอย่างเครื่องมือประเภทนี้ได้แก่  แบบทดสอบการปฏิบัติ  เพื่อวัดสติปัญญา  แบบทดสอบบุคลิกภาพ  เป็นต้น

3.ประเภทใช้ภาษา (Verbal)

         เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลประเภทนี้มีลักษณะเป็นเอกสาร  สิ่งพิมพ์  ทำหน้าที่เป็นสิ่งเร้าโดยให้บุคคลอ่านแล้วตอบคำถามโดยการเขียนหรือทำเครื่องหมายตอล  เครื่องมือประเภทนี้รู้จักและนิยมนำมาใช้เก็บรวบรวมข้อมูลในงานวิจัยกันอย่างแพร่หลาย  เช่น  แบบสำรวจรายการ  มาตราส่วนประมาณค่า  แบบสอบถาม  ซึ่งสามารถเลือกใช้โดยคำนึงถึงวัตถุประสงค์และลักษณะของข้อมูลที่ต้องการเก็บรวบรวม

4.ประเภทเทคนิควิธีการ (Technique or method)

        เครื่องมือเก็บรวบรวมข้อมูลประเภทนี้  ใช้สำหรับเก็บรวบรวมข้อมูลที่ไม่เหมาะสมที่จะใช้ใช้เครื่องมือดังที่กล่าวมาข้างต้น  เช่น  การเก็บรวบรวมข้อมูลที่ได้แก่  เหตุการณ์  เรื่องราวที่เกิดขึ้นตามปกติในชีวิตประจำวัน  ความรู้สึกนึกคิดของบุคคลต่อสิ่งต่าง ๆ   ข้อมูลเหล่านี้จำเป็นที่จะต้องใช้ตัวนักวิจัยเป็นเครื่องมือเก็บข้อมูล  โดยใช้เทคนิควิธีการต่าง ๆ เช่น  การสังเกต  การสัมภาษณ์  การสนทนากลุ่ม เป็นต้น