ผมได้มีโอกาสได้เข้าร่วมประชุมที่สำนักปลัดนายกรัฐมนตรีเมื่ออาทิตย์ที่แล้ว ประเด็นในหัวข้อการประชุมสืบเนื่องมาจากการประกาศให้ภาครัฐใช้ฟอนต์จาก SiPA ซึ่งมีอยู่ 13 ตัวแต่จากประกาศมติ ครม. ออกจะดูยุ่งเหยิงเนื่องจาก วันที่ประชุม ครม. ไม่ได้เข้าไปนำเสนอ ได้แต่นั่งรอข้างนอกตั้งแต่เช้าและกลับตอนบ่าย วันรุ่งขึ้นก็มีประกาศออกมาเร็วมาก ซึ่งดูในเนื้อความแล้วยิ่งงงไปกันใหญ่ ผมเข้าใจว่าทางสำนักนายกเองต้องการให้ประกาศดูเป็นกลางเลยจับโน่นผสมนี่เลยออกมาเป็นอย่างที่เราทราบกันคือ อ่านแล้วงงๆ ประเด็นหลักของประกาศครั้งที่แล้วคือ ให้ลดการละเมิดลิขสิทธิ์และสร้างมาตรฐานให้ราชการจากสิ่งที่ทำได้ง่ายก่อน คือ รูปแบบเอกสารที่พิมพ์จากคอมพิวเตอร์ แน่นอนคงไม่มีใครจะยอมรับการเปลี่ยนแปลงจาก Windows ไปเป็น Linux ได้เร็วมากนัก การกำหนดแบบอักษรและรูปแบบการพิมพ์เอกสารบนโปรแกรมจัดการเอกสาร ก่อนเป็นเรื่องที่ทำได้เร็วที่สุด ซึ่งทาง SiPA เองมีฟอนต์ที่ได้จากการประกวดสามารถนำไปใช้ได้อย่างเสรี แต่ยังไม่ได้กำหนดแบบอักษรและขนาดที่จะใช้ ประกาศถัดมาเรื่องให้ใช้ตัวเลขไทยในเอกสารราชการ ทำให้เกิดความเข้าใจผิดอยู่หลายอย่าง ดูวุ่นวาย และมีกรณีการแก้ปัญหาที่ผิดๆ ส่งผลให้เกิดการละเมิดลิขสิทธิ์แบบไม่ตั้งใจอีกด้วย
สรุปประชุมที่สำนักปลัดนายกรัฐมนตรี ที่ทำเนียบรัฐบาลเมื่ออาทิตย์ที่แล้ว ทำให้ทราบปัญหาหลายอย่าง เช่น
สำหรับการนำไปใช้ มีหลายหน่วยงานที่เข้าร่วมประชุมเริ่มใช้กันมากว่า 1 เดือนแล้ว ซึ่งเป็นเรื่องที่น่ายินดี ในที่ประชุมสรุปเรื่องแบบอักษรไว้ว่าให้ใช้แบบอักษร TH SarabanPSK ขนาด 16 เป็นหลักในการพิมพ์เอกสารราชการ สำหรับรูปแบบที่ประยุกต์จากเครื่องพิมพ์ดีดไปเป็นคอนพิวเตอร์นั้นทาง สปน. จะช่วยทำเทมเพลตเอกสารบน Microsoft Office ให้ ส่วน SiPA จะนำเอาเทมเพลตเอกสารจาก สปน. มาจัดทำ extension สำหรับ OpenOffice.org
ส่วนเรื่องตัวเลขไทยมีคนเข้าใจผิดหลายอย่าง ซึ่งเท่าที่ได้สอบถามจากท่านผู้รู้ ทำให้ทราบว่า ใช้เลขไทยในเอกสารราชการ ในส่วนของ เลขที่เอกสาร วันที่ ปีพุทธศักราช ส่วนเอกสารที่เอาไว้คำนวนในโปรแกรมตารางคำนวนไม่จำเป็นต้องใช้ เนื่องจากใช้เลขไทยคำนวณ ไม่ได้
กรณีขี้เกียจกดปุ่ม shift เพื่อพิมพ์เลขไทย อยากพิมพ์ที่แป้น Numeric Keypad แล้วเป็นเลขไทย ได้มีคนนำเอาฟอนต์ TH SarabanPSK และ TH Niramit AS ไปดัดแปลงโดยคัดลอกตัวเลขไทยไปแทนที่ตัวเลขภาษาอังกฤษ เพื่อให้พิมพ์ที่แป้น Numeric Keypad แล้วเป็นเลขไทย ในกรณีนี้จะทำให้เกิดความเข้าใจผิด ฟอนต์ไม่ได้มาตรฐาน การแลกเปลี่ยนเอกสารผิดพลาด และ ผิดกฏหมายลิขสิทธิ์ครับ :) เท่าที่ทราบคนที่ทำยังละเมิดลิขสิทธิ์ฟอนต์ใน Microsoft Windows อีกชุดใหญ่ ก็ขอความกรุณาเถอะครับ หยุดทำ หยุดใช้สิ่งที่ละเมิดลิขสิทธิ์ ภาครัฐเองพยายามลดการละเมิดลิขสิทธิ์ลง ภาคประชนก็ต้องช่วยกันนะครับ ในกรณีนี้ขึ้นอยู่กับ SiPA และ DIP เองจะทำอย่างไร จะตามจับผู้กระทำผิดในฐานะผู้ละเมิดโดยตรง (ผู้ที่ดัดแปลง) หรือผู้ละเมิดโดยอ้อม (ผู้ที่ใช้ฟอนต์ละเมิดลิขสิทธิ์) หรือไม่
* สำหรับในความคิดผมแล้วไม่ว่าจะใช้ระบบปฏิบัติการอะไร หรือโปรแกรมอะไร คนไทยก็ยังใช้สิ่งเหล่านี้ไม่เป็นอยู่ดี ดูจากกรณีติดตั้งฟอนต์บน Microsoft Windows ไม่เป็นทั้งๆ ที่เป็นระบบปฏิบัติการที่ใช้อยู่ทุกวัน หรือ ใช้ Macro ไม่เป็นทั้งๆ ที่คุณใช้ Microsoft Office อยู่ทุกวัน การใช้ ICT ในภาครัฐและในประเทศอ่อนแอมากครับ
Microsoft Windows ได้ update เรื่องการ render ฟอนต์โดยใช้ Clear Type มานานแล้ว หากหลาดการอัพเดทในตอนนั้น ผมแนะนำ http://www.microsoft.com/typography/cleartype/tuner/tune.aspx ครับ ง่าย สะดวก รวดเร็ว
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดเลย น่ารักมากครับ http://202.29.6.13/~departmentt/ มีข้อมูลในการติดตั้งฟอนต์และเทมเพลท พร้อม Macro เปลี่ยนเลขไทยสำหรับ Microsoft Word ด้วย
ไหน ๆ พูดเรื่องรูปแบบตัวอักษรบนคอมพิวเตอร์แล้ว อยากจะแสดงควาเห็นเพื่อความเข้าใจภาษาที่ถูกต้องตรงกันสักนิดนะครับ
คำว่าฟอนต์ (font) ที่คนทั่วไปพูดถึงกันนั้นที่ถูกแล้วควรเรียกว่า Type หรือ Typeface ครับ ซึ่งหมายถึงชุดตัวอักษร 1 ชุดที่มีรูปแบบ
เดียวกัน โดยประกอบด้วย ตัวอักษรธรรมดา ตัวเอน ตัวหนา ตัวขีดเส้นใต้ ฯ และมีขนาด (size) ต่าง ๆ กัน ไม่ว่าขนาดที่มีมาให้ตายตัว
ซึ่งจะมีจำกัด หรือขนาดแบบ scalable ซึ่งจะมีได้ไม่จำกัด ส่วนคำว่า font นั้น หมายถึง ตัวอักษรรูปแบบหนึ่งที่มีขนาดหนึ่งและมีลักษณะเจาะจงว่าเป็น ตัวอักษรธรรมดา ตัวเอน หรือ ตัวหนา ฯ เป็นต้น ดังนั้น คำว่า TH Saraban PSK จึงเป็นType หนึ่ง Type แต่
TH Saraban PSK ตัวเอน ขนาด 16 จุด (point) คือ 1 font ครับ
ถ้าท่านใดคิดว่ามีคำอธิบายที่คิดว่าดีกว่านี้ก็มาแลกเปลี่ยนกันนะครับ ผมเองอ่านเรื่องนี้มาจากคู่มือ HP printer นานแล้วครับ
Just my 2 cents!