กากีเหมือนดอกไม้
กากีเหมือนดอกไม้
กากี เป็นนางในวรรณคดีซึ่งเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไปว่าเป็นหญิงชั่ว เจ้าพระยาพระคลัง(หน) นำเนื้อเรื่องมาจากชาดกในพุทธศาสนาเมื่อครั้งที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญาครุฑมาแต่งเป็นบทมโหรีเรื่องกากี หรือ กากีคำกลอน วรรณคดีเรื่องนี้ต้องการชี้ให้ผู้อ่านเห็นความชั่วของหญิงคนหนึ่งซึ่งมากชู้หลายผัว จึงขึ้นต้นเรื่องว่า...
จักกล่าวอดีตนิทานแต่ปางก่อน
เมื่อครั้งองค์สมเด็จพระชินวร ยังสัญจรแสวงหาโพธิญาณ
เสวยชาติเป็นสกุณาพระยานก จึงชักเรื่องชาดกมาบรรหาร
หวังแสดงแห่งจิตหญิงพาล ให้ชายชาญรู้เชิงกระสัตรี
เนื้อเรื่องกล่าวถึงกากีมเหสีของท้าวพรหมทัตซึ่งมีรูปโฉมงดงาม...
องค์อัคเรศวิไลลักษณ์ ประไพพักตร์งามเพียงอัปสรสวรรค์
ชื่อกากีศรีวิลาศดั่งดวงจันทร์ เนื้อนั้นหอมฟุ้งจรุงใจ
เสมอเหมือนกลิ่นทิพมณฑาทอง ผู้ใดต้องสัมผัสพิสมัย
กลิ่นกายติดชายผู้นั้นไป ก็นับได้ถึงเจ็ดทิวาวาร
พญาครุฑเวนไตยแปลงกายมาเล่นสกากับท้าวพรหมทัตได้เห็นนางกากีก็บังเกิดความพอใจในความงามของนาง จึงลักพานางไปยังวิมานฉิมพลี บทเห่เรื่องกากี ของ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ บรรยายไว้ว่า
กางกรอุ้มโอบแก้ว กากี
ปีกกระพือพาศรี สู่งิ้ว
ฉวยฉาบคาบนาคี เป็นเหยื่อ
หางกระหวัดรัดหิ้ว สู่ไม้รังเรียง
เจ้าพระยาพระคลัง(หน) แต่งบทรักระหว่างพญาครุฑกับนางกากี โดยเล่นคำได้อย่างไพเราะ คมคาย
...ครุฑลืมหลงเล่นอโนดาต นุชนาฏลืมมิ่งมไหศวรรย์
ครุฑละเลิงลืมเล่นสัตตภัณฑ์ สุดาจันทร์ลืมกษัตริย์ภัสดา
ครุฑลืมร่อนเล่นโพยมบน นิรมลลืมสนมสนิทหน้า
ครุฑลืมไล่คาบนาคา กัลยาลืมเล่นอุทยาน
ครุฑหลงชมทรงสมรชื่น นางหลงรื่นชมรักปักษาศาล
ครุฑละเลิงหลงเชิงยุพาพาล เยาวมาลย์หลงเล่ห์ประหลาดโลม
ครุฑหลงกลิ่นสายสมรขจรรื่น นางหลงชื่นรสทิพย์อันเฉิดโฉม
ครุฑเฝ้าหลงกระบวนชวนตระโบม นางหลงโสมนัสในสกุณา
คนธรรพ์แปลงกายเป็นไรลอบติดขนพญาครุพไปยังวิมานฉิมพลี และได้ภิรมย์รักกับนาง เมื่อกลับมายังเมืองพาราณสีได้ขับพิณพรรณนาถึงนางกากี เป็นบทกลอนตอนที่นำมาร้องส่งกับวงมโหรี ในเพลงพัดชา ซึ่งเป็นเพลงที่ท่วงทำนองไพเราะ อ่อนหวาน น่าฟังมาก
...รื่นรื่นชื่นจิตพี่จำได้ เหมือนเมื่อไปร่วมภิรมย์ประสมศรี
ในสถานวิมานฉิมพลี กลิ่นยังซาบทรวงพี่ทั้งวรกาย
นิจจาเอ๋ยจากเชยมาเจ็ดวัน กลิ่นสุคันธรสรื่นก็คืนหาย
ฤๅว่าใครแนบน้องประคองกาย กลิ่นสายสวาทซาบอุรามา
เพลงของครูไสล ไกรเลิศ ซึ่งนำทำนองเพลงไทยเดิมมาปรุงเป็นเพลงไทยสากล เนื้อเพลงนำเค้าโครงจากวรรรคดีเรื่องกากีมาแต่ง ผู้ขับร้องคือชรินทร์ นันทนาคร ชื่อเพลงว่า "กากีเหมือนดอกไม้" เปรียบเปรยนางกากีกับดอกไม้งามที่ต้องอับเฉาอย่างน่าเสียดาย...
โอ้มาลีนี้ใครชมเล่น กลีบเจ้าเป็นรอยช้ำ
ใครทำให้เจ้าเฉา หรือภุมราแกล้งมาภิรมย์ชมเจ้า
มองแล้วพายิ่งเศร้า เจ้าเคยพริ้งเพรา กลับมาอับเฉาเพราะมือคนชม
ใครอยากจะรัก ใครอยากจะดม ใครอยากจะชมนิยมว่าเด่นดี
เปรียบกานดาโสภางามผ่อง โอ้รูปทองใจทราม
มีนามว่ากากี สวยอรชร กลิ่นขจรหอมดังมาลี
กรรมของนางเทวี เจ้างามโสภี แต่ใจบัดสีเพราะมีอารมณ์
ใจอยากจะรัก ใจอยากจะชม
ใจกลับระทมเพราะลมสวาทเอย
คนธรรพ์ขับพิณคร่ำครวญเป็นทีเย้ยหยันพญาครุฑ
...โอ้ว่ากลิ่นกากีพี่หมายมั่น
เสียดายพักตร์รับพักตร์เมียงมัน เสียดายกรรณรับรสพจนา
เสียดายขนงก่งพักตร์ที่ยักยวน เสียดายเนตรนำชวนเสน่หา
เสียดายปรางช่างเบือนกระบวนมา ให้นาสาสูบรสรัญจวนใจ
เสียดายโอษฐ์เอื้อนคำให้กำหนัด เสียดายกรกอดรัดกระหวัดไหว
เสียดายเต้าเคล้าชื่นอุราใน เสียดายน้ำใจทุกสิ่งอัน...
เสียดายความงามของดอกไม้ เสียดายความงามแห่งกากี
หมายเลขบันทึก: 407124เขียนเมื่อ 8 พฤศจิกายน 2010 16:34 น. ()แก้ไขเมื่อ 4 ธันวาคม 2012 12:56 น. () สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:
ความเห็น (4)
สวัสดีค่ะอาจารย์ หนุชอบมากเลยค่ะบล็อกอาจารย์ให้สาระเกี่ยวกับภาษาไทย
ได้ความรู้มากมาย
สวัสดีค่ะ หนูอังสมาลิน
ยินดีมากค่ะที่หนูชื่นชอบ ทำให้ครูมีกำลังใจที่จะนำเรื่องราวดีๆ...เกี่ยวกับภาษาไทยมาเผยแพร่ต่อไป ซึ่งเรื่องราวดีๆ...ยังมีอีกมากมายรอวันว่างของครูค่ะ
ขอบคุณนะครับ สำหรับความรู้ดีๆ
ขอบคุณสำหรับความรู้ค่ะ หนูต้องทำรายงานเรื่องที่พอดีเลยค่ะ