สอนคุณธรรมอย่างไรให้ประสบความสำเร็จ

ไม่ว่าจะจัดการเรียนรู้อย่างครูสำคัญที่สุดหรือนักเรียนสำคัญที่สุดอะไรก็ได้นะคะ...เพราะสิ่งสำคัญยิ่งกว่านั้นคือคุณภาพของผู้เรียน

สอนคุณธรรมอย่างไรให้ประสบความสำเร็จ ( ๑ )

ความคิดเช่นนี้เกิดขึ้นทุกครั้งที่จะมีการสรุปผลการจัดการเรียนรู้ ในชีวิตของการเป็นครูที่สอนมายาวนาน อดคิดไม่ได้ทุกครั้งที่หันกลับมาพิจารณาภาพรวมของการจัดการเรียนรู้ที่ตนเองได้จัดการไปในภาคเรียนที่ผ่านมา ได้จัดทำบันทึกนี้ไว้เพื่อประโยชน์ในการพัฒนาคุณภาพการเรียนการสอนให้ส่งผลถึงผู้เรียนให้มากที่สุด

การสอนวิชาพระพุทธศาสนา ซึ่งเป็นวิชาที่นักเรียนส่วนใหญ่ไม่ค่อยให้ความสำคัญมากนัก บางคนเบื่อที่ต้องมานั่งฟังคุณครูบ่น สอนสิ่งที่ดีๆ บ้างก็บอกว่าเรื่องหลักธรรมยากเกินกว่าที่เด็กๆจะเรียนรู้หรือจดจำ บ้างก็บอกว่าสอนไม่ตรงตามความต้องการของนักเรียน เพราะบางเรื่องมันล้าสมัยไปแล้ว ดังนั้นในการจัดการเรียนการสอนวิชาพระพุทธศาสนาไม่ว่าจะในระดับชั้นใดคุณครูต้องศึกษาผู้เรียนให้มากที่สุด รวมทั้งศึกษาสภาพแวดล้อมของนักเรียน บริบทของสถานศึกษา และชุมชนที่อยู่รอบข้าง ความรอบรู้ของครูก็มีความสำคัญยิ่ง เพราะในบางครั้งหากครูสอนแบบเดิมๆบรรยากาศก็จะผ่านพ้นไปวันแล้ววันเล่า โดยนักเรียนขาดความศรัทธาในการเรียนข้อนี้ต้องตระหนักให้มากที่สุด

ผู้เขียนก็เป็นเพียงคุณครูคนหนึ่ง ไม่ได้เชี่ยวชาญด้านการสอนมากมายนัก ไม่ได้สอนเก่งแบบสุดยอดนิยมแบบครูอุ๊หรือครูสมศรี หรือคุณครูคนเก่งที่นักเรียนชื่นชมไปเรียนกวดวิชากันมากมายเพื่อเตรียมตัวสู่รั้วมหาวิทยาลัย แต่ขอเขียนเพื่อการแลกเปลี่ยนประสบการณ์กันจะดีกว่านะคะ ด้วยว่าในปัจจุบัน ปัญหาวิกฤติของชาติคือปัญหาด้านคุณธรรมจริยธรรมของผู้คน ทำให้อดคิดทบทวนไม่ได้ว่าบทบาทของคุณครูได้มีส่วนช่วยดหลือสังคมกันอย่างเต็มที่แล้วหรือยัง ครูผู้สอนท่านใดคิดว่าตนเองยังทำหน้าที่ไม่สมบูรณ์ขอให้ลองทบทวนบทบาทของตนเองดูนะคะว่าท่านได้ทำหน้าที่ครูของตนเองสมบูรณ์เพียงพอหรือยัง

การสอนพระพุทธศาสนาในปัจจุบันเน้นการใช้สื่อICT ซึ่งก็ดีอยู่นะคะ เพราะเป็นสังคมยุคใหม่แล้วเท่าที่ได้ศึกษาและติดตามนิเทศครูในโรงเรียนพบว่าครูใช้วิธีการจัดการเรียนรู้อย่างหลากหลาย เช่น

๑. การเรียนการสอนโดยให้นักเรียนสรุปบทเรียนโดยจัดทำผังมโนทัศน์

( Mind Mapping)เท่าที่เห็นก็มีการให้นักเรียนได้เรียนรู้ด้วยตนเองจากใบงานหรือจากบทเรียนในหนังสือต่างๆที่ครูจัดหามาให้รวมทั้งให้นักเรียนค้นคว้าความรู้เพิ่มเติมแล้วจัดทำสรุปผลการเรียนด้วยการจัดทำผังมโนทัศน์ ซึ่งดูๆแล้วเด็กๆก็ชื่นชอบเพราะเรียนรู้แบบสบายๆ แต่ที่มองเห็นและครูน่าจะเพิ่มเติมโดยการให้เด็กๆได้อธิบายในสิ่งที่เขาจัดทำจะได้ทราบว่าเมื่อจัดทำแล้วเขาได้รับความรู้มากน้อยเพียงใด ตรงนี้มักขาดหายไปเนื่องครูไม่มีเวลา ขั้นตอนการติดตามและประเมินผลจึงมีความสำคัญยิ่ง

๒. การเรียนการสอนโดยให้นักเรียนแสดงละครธรรม โดยการให้นักเรียนได้ประมวลสิ่งที่ได้เรียนรู้มาแล้วจัดทำบทละครสะท้อนธรรมะ นับเป็นวิธีการที่ดียิ่งเพราะสามารถให้ประสบการณ์ตรงกับนักเรียนได้มากที่สุด ประเมินได้ทั้งเนื้อหาสาระ คุณลักษณะในการทำงานร่วมกัน ทักษะการคิดการบูรณาการการเรียนรู้ได้อย่างหลากหลาย ซึ่งครูหลายท่านนิยมสอนลักษณะนี้ แต่มีข้อควรระวังว่าเมื่อแสดงจบแล้วต้องประมวลให้ได้ว่าเด็กๆได้อะไรจากการเรียนรู้ เด็กๆสรุปองค์ความรู้จากบทเรียนได้มากน้อยเพียงใด

๓. การเรียนการสอนโดยให้จัดทำโครงงาน วิธีนี้ปัจจุบันใช้กันมากเด็กๆได้รับประสบการณ์ตรงมากที่สุดก็ว่าได้เพราะเริ่มจาก

- การวิเคราะห์ปัญหาโดยใช้กระบวนการกลุ่ม

- การเสนอแนวทางเลือกในการแก้ปัญหาอย่างหลากหลาย

- การจัดทำโครงงานเพื่อแก้ไขปัญหา

- การสรุปผลและรายงานผลการจัดทำโครงงาน

ปัญหาที่พบเห็นจากการทำโครงงาน นักเรียนบางกลุ่มทำงานเพื่อส่ง เอาคะแนนเท่านนั้น จึงใช้วิธีการสร้างภาพทำเพื่อผ่านพ้นไป ครูจึงต้างสร้างความตระหนักให้มาก การติดตามประเมินผลก็มีความสำคัญยิ่ง และอย่าไปยึดติดกับรูปแบบการเขียนรายงานโครงงานมากนักพราะการยึดติดกับรูปแบบ ทำให้ไม่ได้เห็นความเป็นจริงในการทำงานของนักเรียน

วันนี้ขอแลกปลี่ยนประสบการณ์ที่พบเห็นเพียง ๓ วิธีก่อนนะคะ คุณครูอ่านแล้วลองทบทวนตนเองดูว่าวิธีการต่างๆที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้ไปแล้ว ช่วยเสนอวิธีการต่อยอดเติมเต็มให้หน่อยนะคะ เพราะเท่าที่พบเห็นตามประสาครูเก่าคิดว่า..ต่อให้เขียนแผนการจัดการเรียนรู้ได้อย่างเลิศเลอขนาดไหน หรือได้จัดทำไว้อย่างยอดเยี่ยมจนได้รับการันตีด้วยการผ่านการประเมินคุณภาพเป็นครูชำนาญการพิเศษ ครูเชี่ยวชาญ สิ่งสำคัญที่ชวนคิดใวห้จงหนักก็คือคุณภาพนักเรียนของคุณครูเป็นอย่างไร ... สิ่งนี้ต่างหากที่เราต้องคิดใคร่ครวญกันให้มาก ไม่อยากให้คิดแบบซีเรียสหรอกนะค่ะ แต่ผลผลิตเป็นสิ่งสำคัญเพราะจะเป็นสิ่งที่สะท้อนกลับมาถึงตัวเราจึงขอเสนอว่า..ไม่ว่าจะจัดการเรียนรู้อย่างครูสำคัญที่สุดหรือนักเรียนสำคัญที่สุดอะไรก็ได้นะคะ...เพราะสิ่งสำคัญยิ่งกว่านั้นคือคุณภาพของผู้เรียน..คุณภาพประชากรในระยะยาว..จะสะท้อนย้อนกลับมาสู่คุณภาพครูและในฐานะที่เราเป็นครู...ถ้าเราไม่คิดแล้วใครจะคิดแทนเราได้...ท่านที่ไม่ได้มีอาชีพครูก็สามารถสะท้อนแนวคิดได้นะคะ...เพราะช่วยกันคิดช่วยกันทำย่อมส่งผลดีต่อการอยู่ร่วมกันในสังคม

เขียนใน GotoKnow โดย Preeda
ใน คนสังคม

คำสำคัญ (Tags): #สอนวิชาพระพุทธศาสนาอย่างไรจึงจะประสบความสำเร็จ

หมายเลขบันทึก: 400546เขียนเมื่อ 3 ตุลาคม 2010 09:42 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:36 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (108)

krugui

เขียนเมื่อ 3 ตุลาคม 2010 10:31 น. ()

สวัสดีค่ะ...

การสอนคุณธรรมเป็นการสอนที่ยากยิ่งแก่การเข้าใจ

เพราะต้องสอนจากภายนอกเข้าไปสู่ภายใน

เด็กจะเรียนรู้และรับรู้ได้มากหรือน้อยก็ต้องถ่ายทอดจากภายในออกมาสู่ภายนอกให้ครูได้รับรู้อีกที..

มันอยู่ที่การทำความเข้าใจซึ่งกันและกันระหว่างผู้รับกับผู้ถ่ายทอดแล้วผลจึงจะขยายออกมาสู่สังคมให้ได้รับรู้กัน...

ขอบคุณมากค่ะกับบันทึกดีๆมีสาระ..

แผ่นดิน

เขียนเมื่อ 3 ตุลาคม 2010 19:10 น. ()

นำภาพมาฝากครับ
คิดถึงท้องทุ่งเสมอมา..
คิดถึงวันเวลาของการเป็นชาวค่ายอย่างไม่เปลี่ยนแปลง..
เพราะมันคือห้องเรียนนอกฤดูที่แสนมหัศจรรย์...
และท้องนา ก็เป็นห้องเรียนอันกว้างใหญ่ไพศาล...

...

ขอบคุณครับ

บุษรา

เขียนเมื่อ 3 ตุลาคม 2010 20:08 น. ()

สวัสดีค่ะ
แวะมาส่งความระลึกถึงกันค่ะ....วันนี้มาพร้อมกับหนูน้อยน่ารัก ๆ ค่ะ
ขอบคุณค่ะ

นายประจักษ์ ปานอินทร์

เขียนเมื่อ 4 ตุลาคม 2010 21:06 น. ()

หลานม่อนมาเยี่ยมครับ

Preeda