การตั้งคำถามวิจัย

การเขียนคำถามวิจัย(Research Questions)

      ตัวผู้รวบรวมเองทราบว่าคำถามวิจัยเป็นจุดเริ่มต้นที่มีความสำคัญในการที่จะทำวิจัยสักเรื่องหนึ่ง แต่จะมีปัญหาสงสัยไม่รู้ว่าจะตั้งคำถามวิจัยอย่างไร  มีวิธีการเขียนที่ชัดเจนอย่างไร วันนี้ได้รวบรวมเนื้อหาจากตำราของอาจารย์ 4 ท่าน คือ ศาสตราจารย์ ดร.สุวิมล ว่องวาณิช และศาสตราจารย์ ดร.นงลักษณ์  วิรัชชัย,รองศาสตราจารย์ ดร.อาทิวรรณ โชติพฤกษ์ และรองศาสตราจารย์ ดร.องอาจ นัยพัฒน์  คงพอจะให้ความกระจ่างในเรื่องนี้สำหรับผู้สนใจนะคะ

      สุวิมล ว่องวาณิช และนงลักษณ์  วิรัชชัย(2550, หน้า 149-150) ได้อธิบายความหมายไว้ว่า คำถามวิจัย(Research Questions) หมายถึง ข้อความที่เป็นประโยคคำถาม ซึ่งแสดงให้เห็นสิ่งที่ผู้วิจัยต้องการค้นหาคำตอบ คำถามวิจัยและประเด็นวิจัย(Research Issues) มีความคล้ายคลึงกัน เช่น

     ผู้สนใจศึกษาประเด็นวิจัยเกี่ยวกับ “รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ” ผู้อ่านอาจคาดเดาว่าสิ่งที่ผู้วิจัยสนใจ คือ การพัฒนารูปแบบการจัดการเรียนการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ หรือการวิเคราะห์รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญที่ปรากฏอยู่ทั่วไป แต่หากปรับเป็นคำถามวิจัย จะทำให้เกิดความชัดเจนในประเด็นที่ศึกษามากขึ้น เช่น

    “รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญควรมีลักษณะเช่นใด  ประกอบด้วยองค์ประกอบอะไรบ้าง ผลการใช้รูปแบบดังกล่าวส่งผลให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะที่เปลี่ยนแปลงไปอย่างไร”

     อาทิวรรณ โชติพฤกษ์(2553, หน้า 7) กล่าวว่า การตั้งคำถามเป็นขั้นตอนที่สำคัญ เพราะคำถามวิจัยที่ผู้วิจัยตั้งขึ้นบ่งบอกให้ทราบถึงประเด็นที่ผู้วิจัยต้องการทราบหรือทำความเข้าใจในเรื่องที่เลือกเป็นหัวข้อวิจัยนั้นๆ อีกทั้งยังช่วยให้ผู้วิจัยประเมินว่าต้องทำงานวิจัยอย่างไรและในทิศทางใด จึงจะนำไปสู่คำตอบของคำถามนั้นๆ  ทั้งนี้ผู้วิจัยอาจเริ่มตั้งคำถามด้วยวลีคำถาม เช่น  อะไร  อย่างไร  ที่ไหน  เมื่อไร  กับใคร ตัวอย่างเช่น

-หัวข้อวิจัยเป็นส่วนหนึ่งของอะไร และประกอบด้วยเรื่องอะไรบ้าง

-ความเป็นมาของเรื่องนี้เป็นอย่างไร

-เรื่องนี้สามารถจัดหมวดหมู่ให้อยู่ในประเภทใด

-เรื่องนี้มีอะไรดี สามารถนำไปใช้อะไรได้บ้าง

     เมื่อรวบรวมคำถามที่ตั้งขึ้นมาแล้ว ควรจัดกลุ่มของคำถาม และมุ่งความสนใจไปยังคำถามที่ขึ้นต้นด้วยทำไม หรืออย่างไร และพิจารณาว่าคำถามไหนที่ผู้วิจัยสนใจและอยากรู้คำตอบที่สุด คำถามนั้นจะเป็นคำถามสำหรับงานวิจัยของผู้วิจัย

องอาจ นัยพัฒน์(2551, หน้า 43-44) ให้แนวทางไว้ว่า การเขียนปัญหาการวิจัย ในรูปคำถามสามารถเขียนได้ 3 ลักษณะ คือ

1. ประเด็นคำถามเชิงพรรณนา

ได้แก่ การกำหนดหัวข้อปัญหาวิจัยในรูปคำถามที่ว่า

“ อะไรคือ อะไรเป็น” (What is)

การตอบประเด็นคำถามดังกล่าวนี้ แสดงเป็นนัยว่า นักวิจัยจะต้องอาศัยการวิจัยเชิงสำรวจ  เช่น

-อะไรคือพฤติกรรมแปลกแยกของนิสิต/นักศึกษาที่มีความเบี่ยงเบนทางเพศ?

-อะไรคือพฤติกรรมการบริหารของผู้บริหารโรงพยาบาลศูนย์ดีเด่นและไม่ดีเด่น? 

2. ประเด็นคำถามเชิงความสัมพันธ์

ได้แก่ การกำหนดหัวข้อปัญหาวิจัย ในรูปของคำถามที่มุ่งหาคำตอบว่า

“ ตัวแปร X  มีความสัมพันธ์กับตัวแปร Y หรือไม่”  หรือ

“ ตัวแปร X  พยากรณ์ตัวแปร Y ได้หรือไม่”

การสืบหาคำตอบของคำถามทั้ง 2 ประเด็นนี้ แสดงเป็นนัยว่านักวิจัยต้องออกแบบการวิจัยเป็นประเภทการศึกษาสหสัมพันธ์(correlation  design)  เช่น

-อัตมโนทัศน์ของนักเรียนมีความสัมพันธ์กับผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนหรือไม่?

-เพศ ผลการเรียนเดิมเกรดเฉลี่ย(GPA)ในระดับการศึกษาขั้นพื้นฐาน ความเอาใจใส่ต่อการศึกษาเล่าเรียน ทำนายความสำเร็จในการศึกษาต่อในระดับปริญญาตรีได้อย่างแม่นตรงหรือไม่?

 3. ประเด็นคำถามเชิงเปรียบเทียบ

   ได้แก่ การกำหนดหัวข้อปัญหาวิจัย ในรูปของคำถามที่มุ่งเน้นการเปรียบเทียบพฤติกรรมหรือปรากฏการณ์ที่สนใจระหว่างกลุ่มควบคุมที่ที่ดำเนินตามสภาวะปกติและกลุ่มทดลองที่จัดกระทำทางการทดลองขึ้น กล่าวอีกอย่างหนึ่งคือ รูปแบบของคำถามประเภทนี้มุ่งหาคำตอบว่า

“มีความแตกต่างระหว่างกลุ่มตัวอย่างหรือวิธีการที่นักวิจัยดำเนินการขึ้นหรือไม่”

คำถามวิจัยประเภทนี้ต้องอาศัยแบบการวิจัยเชิงทดลอง(experimental design) หรือการศึกษาย้อนรอยเปรียบเทียบหาสาเหตุ(causal comparative design) มาใช้ในการสืบค้นหาคำตอบ เช่น

-ผู้บริหารโรงพยาบาลศูนย์ดีเด่นและไม่ดีเด่น มีพฤติกรรมการบริหารงานด้านภาวะผู้นำการเปลี่ยนแปลง(transformational leadership) การจัดการ การตัดสินใจ และการติดต่อสื่อสารแตกต่างกันหรือไม่?

สุวิมล ว่องวาณิช และนงลักษณ์ วิรัชชัย(2550, หน้า 100- 19) ได้ยกตัวอย่าง การตั้งคำถามวิจัย ของงานวิจัยประเภทต่างๆซึ่งมีวัตถุประสงค์ของการวิจัยแตกต่างกันไว้ ดังนี้

ประเภทงานวิจัย/วัตถุประสงค์การวิจัย	ตัวอย่างคำถามวิจัย
การวิจัยเชิงประวัติศาสตร์ -บรรยายเหตุการณ์หรือปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในอดีต -วิเคราะห์เชื่อมโยงความเกี่ยวข้องระหว่างปรากฏการณ์ -บรรยายสภาพการณ์และอภิปรายสรุป	อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดวิวัฒนาการของปรัชญาการศึกษาไทยที่ใช้อยู่ในอดีตจนมาเป็นแบบการเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
การวิจัยเชิงสำรวจ ศึกษาเหตุการณ์ สภาพต่างๆที่เกิดขึ้น ตัวแปรที่ศึกษาไม่ถูกจัดกระทำ แต่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ	สภาพปัญหาของการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางของครูระดับประถมศึกษามีอะไรบ้าง
การวิจัยเชิงทดลอง ศึกษาอิทธิพล หรือผลของตัวแปรจัดกระทำที่มีต่อตัวแปรตาม โดยมีการควบคุมตัวแปรที่ไม่เกี่ยวข้องโดยใช้แผนการทดลอง	ผลของการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางที่มีต่อความคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้น ป.6 ต่างจากการสอนแบบเดิมอย่างไร
การวิจัยเชิงกึ่งทดลอง -ศึกษาอิทธิพลหรือผลของตัวแปรจัดกระทำที่มีต่อตัวแปรตาม โดยมีการควบคุมตัวแปรที่ไม่เกี่ยวข้องโดยใช้แผนการทดลอง -ควบคุมความแปรปรวนโดยแผนแบบการทดลองและสถิติ	ผลของการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางที่มีต่อความคิดสร้างสรรค์ของนักเรียนชั้น ป.6 ต่างจากการสอนแบบเดิมอย่างไร
การวิจัยเชิงบรรยาย/เชิงสัมพันธ์/เชิงเปรียบเทียบ-สาเหตุ ศึกษาเหตุการณ์ ความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปร ตัวแปรที่ศึกษาไม่ถูกจัดกระทำ แต่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ	ปัจจัยอะไรที่ส่งผลต่อความสำเร็จในการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางของครูระดับประถมศึกษา
การวิจัยเชิงคุณภาพ -บรรยายปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในปัจจุบันให้เห็นภาพรวมอย่างลึกซึ้ง -บรรยายสภาพการเปลี่ยนแปลงปรากฏการณ์ -วิเคราะห์/เชื่อมโยงความเกี่ยวข้องระหว่างปรากฏการณ์หรือสร้างทฤษฎีฐานราก(ground theory) บรรยายสภาพผลที่เกิดขึ้นในเงื่อนไขสถานการณ์ต่างๆ	-ในการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ผู้สอนต้องปรับบทบาทอย่างไร -มีปัญหาในการปรับตัวใหม่ตามปรัชญาในการสอนแบบใหม่อย่างไร ความสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนผู้สอนเปลี่ยนไปอย่างไร ปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนเปลี่ยนแปลงไปเป็นแบบใด พฤติกรรมการเรียนเป็นแบบใด
การวิจัยเชิงประเมินผล    เพื่อตรวจสอบบริบท ปัจจัย กระบวนการ ผลการดำเนินงานในเรื่องใดเรื่องหนึ่ง ตามเกณฑ์ที่กำหนด และตัดสินใจเกี่ยวกับโครงการ	โครงการหรือกิจกรรมการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางที่โรงเรียนกำลังดำเนินการอยู่มีประสิทธิภาพและประสิทธิผลระดับใด มีจุดแข็ง จุดอ่อนอะไรบ้าง หากต้องการพัฒนาให้ดีขึ้น ควรปรับปรุงแก้ไขอย่างไร
การวิจัยและพัฒนา พัฒนาระบบ  เครื่องมือ หรือผลงานทางวิชาการ และตรวจสอบสิ่งที่พัฒนาขึ้นในด้านประสิทธิผลและประสิทธิภาพ รวมทั้งความเหมาะสมกับสภาพเงื่อนไขต่างๆ	รูปแบบการจัดการเรียนการสอนที่เน้นผู้เรียนที่พัฒนาขึ้นมีลักษณะเช่นใด
การวิจัยอนาคต บรรยายสภาพการณ์ที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต	-ลักษณะของการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางใน 25 ปีข้างหน้าจะมีปรัชญา หลักการ และวิธีการเป็นรูปแบบใด -ผลดี ผลเสีย และผลกระทบที่เกิดจากกรสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางในอนาคต 25 ปีข้างหน้ามีลักษณะอย่างไร จะทำอย่างไรจึงจะทำให้เกิดผลดี
การสังเคราะห์งานวิจัย -การสังเคราะห์ สรุปผลการวิจัย และการอธิบายความแตกต่างระหว่างผลการวิจัยที่นำมาสังเคราะห์ -การศึกษาคุณลักษณะงานวิจัย ขนาดอิทธิพล	-ขนาดอิทธิพลของการสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางมีค่าโดยประมาณเป็นเท่าใด(เชิงปริมาณ) -ตัวแปรปรับ(moderator) อะไรบ้าง มีผลต่อขนาดอิทธิพล(เชิงปริมาณ) -การสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง มีผลต่อผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนอย่างไร(เชิงคุณภาพ)

 สุวิมล ว่องวาณิช และนงลักษณ์  วิรัชชัย(2550, หน้า 150) กล่าวว่า ข้อบกพร่องที่พบในรายงานวิจัยของนิสิตนักศึกษา คือ การกำหนดคำถามวิจัยในลักษณะของข้อความที่รู้คำตอบอยู่แล้ว อาจมีเพียงผู้วิจัยที่ยังไม่รู้คำตอบ เช่น “การสอนแบบเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญคืออะไร”, “การสังเคราะห์งานวิจัย คืออะไร จะจัดทำได้อย่างไร” ลักษณะของคำถามเหล่านี้สามารถหาคำตอบได้จากตำราทั่วไป ไม่ใช่ค้นหาจากงานวิจัย

เอกสารอ้างอิง

สุวิมล  ว่องวานิช. (2550). แนวทางการให้คำปรึกษาวิทยานิพนธ์. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

องอาจ นัยพัฒน์. (2551). วิธีวิทยาการวิจัยเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพทางพฤติกรรมศาสตร์และสังคมศาสตร์. (พิมพ์ครั้งที่ 3). กรุงเทพมหานคร : สามลดา.

อาทิวรรณ  โชติพฤกษ์.  ก้าวสู่ความเป็นนักวิจัยมืออาชีพ.  กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.