การผสานองค์ความรู้บนฐานภูมิปัญญาท้องถิ่น (สมุทรสงครามตอนที่ 1 การทำนาเกลือ)

          เมื่อกล่าวถึงการทำนาเกลือ หลายคนคงนึกถึงผลผลิตที่เป็นเกลือป่นสีขาว แต่หลายคนคงไม่ทราบว่าผลผลิตที่ได้จากการทำนาเกลือนั้นมีมากมาย ได้แก่ ดอกเกลือ เกสรเกลือ นำไปทำกับข้าว ทำเกลือสปา เกลือดำ ใช้ในการปั่นไอศกรีม เกลือตัวผู้ ใช้ทำยา ยากวาดคอเด็ก น้ำเกลือใช้ผสมเพาะพันธุ์เลี้ยงกุ้ง และขี้แดดนาเกลือ ที่เคยเป็นปัญหาของชาวนาเกลือในอดีต ไม่รู้จะเอาไปทิ้งที่ไหน จนคุณโต เกษตรกรทำนาเกลือได้สังเกตเห็นประโยชน์ที่ทำให้พืชเจริญเติบโตดี จึงได้ร่วมกับคุณสรณพงษ์  บัวโรย นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร สำนักงานเกษตรจังหวัดสมุทรสงคราม และชาวบ้านในชุมชนร่วมทำวิจัยท้องถิ่นการใช้ประโยชน์จากขี้แดดนาเกลือ

          ขั้นตอนการทำนาเกลือของจังหวัดสมุทรสงครามมีดังนี้

1. ปล่อยน้ำเข้าพื้นนาแล้ว (อันตาก อันเชื้อ อันปลง) จะคราดนาจนทั่วพื้นนา 1 รอบ หลังจากคราดนาเกลือแล้ว จะใช้กระดานละเลงปาดพื้นผิวให้เรียบ
2. กลิ้งทับด้วยลูกกลิ้งหรือรถบดนาให้เรียบ เก็บน้ำไว้ที่นาอันตาก 10-15 วัน ระบายน้ำจากนาอันตากไปนาอันเชื้อ ที่วัดค่าความเค็มได้ 20-25 ดีกรี และระบายน้ำเข้านาอันปลงต่อไป
3. เมื่อความเค็มของน้ำเค็มเข้มข้นถึง 24 ดีกรี จะเกิดดอกเกลือที่ผิวน้ำ ชาวนาเกลือจะช้อนดอกเกลือใส่บุ้งกี๋ ระบายน้ำจากนาอันเชื้อไปนาอันปลง ทิ้งไว้ 5 วัน จะเกิดผลึกเกลือ ใช้คฑาซุ่มตัดแถวเกลือให้เป็นลูก/กอง
4. ใช้คฑาซุ่มโกยเกลือจากกองเข้าบุ้งกี๋ ชาวนาหาบเกลือเข้ายุ้งเพื่อเก็บไว้ขายปลายปี

          ขี้แดดนาเกลือ  คือ สาหร่ายและตะใคร่น้ำที่จับตัวกันเป็นแผ่น และตกตะกอนแห้ง ในนาเกลือ หลังพักการทำนาเกลือในฤดูฝน  โดยชาวนาเกลือเรียกว่า “ดินหนังหมา” เนื่องจากมีกลิ่นเหม็น ชาวนาเกลือจะเก็บขี้แดดปีละครั้ง ในช่วงเดือนพฤศจิกายน ของทุกปีก่อนบดนาทำนาเกลือ เมื่อมีการทำวิจัยท้องถิ่นจึงทำให้สิ่งที่เคยเป็นขยะหรือปัญหาของท้องถิ่น กลับกลายเป็นสิ่งที่เป็นประโยชน์มีมูลค่าอย่างมากสำหรับชาวนาเกลือ ขี้แดดนาเกลือสามารถนำไปใช้กับพืชทำให้เจริญเติบโตดี เพิ่มความหวานให้กับผลไม้ แต่ต้องใช้อย่างเหมาะสมและถูกวิธี เพราะมีหลายรายที่นำไปใช้แล้วเกิดปัญหา เนื่องจากใช้ไม่ถูกต้อง ในปัจจุบันได้มีการจัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้วิถีคนทำนาเกลือ ในเครือข่ายมหาวิชชาลัยภูมิปัญญาท้องถิ่นสมุทรสงคราม ให้คนที่สนใจได้เข้ามาร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ สามารถทำวิจัยต่อยอด เพื่อสร้างประโยชน์ให้แก่ท้องถิ่นได้อีกมาก คุณโต ถือเป็นบุคคลสำคัญคนหนึ่งของจังหวัดสมุทรสงคราม ที่มีความรักในอาชีพ รักท้องถิ่น ช่วยเหลือคนอื่น มีความเสียสละน่ายกย่อง ทำนาเกลือแนวเศรษฐกิจพอเพียง

    

[นก]

ได้รับความรู้มากเลยคะ

ขอบคุณมากนะคะ