ธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลง
เราลองมาดูเรื่องการเปลี่ยนแปลงสักนิด เพราะว่า เมื่ออ่าน
ปรัชญาฯ นี้ ในเนื้อหาจะพูดถึงการเปลี่ยนแปลงตลอดตั้งแต่ประโยคแรก
ถึงประโยคสุดท้าย จึงขอนำเสนอธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลง ๔ ข้อ
ข้อแรกกับข้อสองพระพุทธเจ้าสอนมาโดยตลอด ศาสดาองค์อื่นๆ ท่าน
อื่นก็สอนมาตลอดเช่นกัน
15๑. ทุกสิ่งทุกอย่างมีการเปลี่ยนแปลง
๒. การเปลี่ยนแปลงเกิดจากเหตุ-ปัจจัย
. เหตุปัจจัยภายนอก/เหตุปัจจัยภายใน
. เหตุปัจจัยที่ควบคุมได้/ที่ควบคุมไม่ได้
๓. การเปลี่ยนแปลงมีลักษณะเป็นวงจร มีทั้งขาขึ้นและขาลง
. ขาขึ้น-ต้องไม่ประมาท
. ขาลง-ต้องรีบยับยั้ง
๔. ผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงมีทั้งด้านวัตถุ สังคม
สิ่งแวดล้อม และวัฒนธรรม ผลกระทบอาจเกิดเร็ว รุนแรง
และกว้างขวางได้
ธรรมชาติเปลี่ยนแปลงได้ตลอดเวลา
ไม่อยากให้ตั้งพังด้วยน้ำมือมนุษย์เลย