ชุมชนลดเสี่ยง เบาหวาน ควมดัน อ้วนลงพุง ตำบลขึ่ง

การนำความรู้มาใช้ในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมของกลุ่มเสี่ยงในพื้นที่จะเกิดความต่างของบุคคลในพืนที่นั้นๆจากสภาพเศรษฐกิจ การทำมาหากิน การเอาใจใส่สุขภาพที่มีมุมมองที่หลากหลายโดยเฉพาะฤดูฝนและฤดูทำนาที่จะมาถึง

ถอดบทเรียนชุมชนลดเสี่ยง เบาหวานความดัน ตำบลขึ่ง 

วันที่ 30 กรกฎาคม 2553

ศาลาการเปรียญวัดบ้านศรีมงคล หมู่ 1 ตำบล ขึ่ง

          พื้นที่ตำบลขึ่งเป็นพื้นที่เกษตรกรรม และการใช้สารเคมีจากการปลูกข้าวโพด ยาสูบและปลูกเมล็ดพันธุ์ในบริษัทที่มาตั้งใกล้ตำบล  เป้าหมายกลุ่มเสี่ยง 70 คน จากการคัดกรองในพื้นที่ พบผู้เข้ามาปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเป็นพ่อบ้าน แม่บ้าน รวมถึง อสม ที่เข้าอยู่ในกลุ่มเสี่ยง

           การเตรียมตัวของดวงดาว  คำบาง พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ และสมพร  ประสงค์  นักวิชาการสาธารณสุข  เจ้าหน้าที่สถานีอนามัยตำบลขึ่ง ที่มีการเตรียมตัวขยายความคิด  จากประสบการณ์การเป็นวิทยากรในพื้นที่สถานีอนามัยใกล้เคียง

          ดาวและเบิ้ล เลือกเป็นศาลาการเปรียญ เป็นที่จัดกิจกรรม มีพระพุทธรูปตั้งอยู่ อาคารกว้างใหญ่  มีลมพัด อากาศบริสุทธ์....เข้ามา....สดชื่น...เย็นสบาย เมื่อมองออกไปนอกหน้าต่าง เห็นสีเขียวของพืชพรรณของชาวบ้านที่ปลูกไว้..ริมแม่น้ำน่านและ..ลำน้ำว้า..ที่ไหลมาบรรจบกัน....เรียกว่า สบว้า...ตามชื่อหมู่บ้าน...บริเวณรอบๆวิหารวัดที่สวยงาม รายล้อมด้วยสนามหญ้า สีเขียวตองอ่อน สลับเขียวเข้ม..  สดชื่น จริงๆ

1 สัญญาใจ เปลี่ยนเป็น กระดาษสี น่าเกรงขาม เมื่อทำสัญญาใจ ไร้พุง

2.เอกสารคู่มือประจำตัวสำหรับกลุ่มเสี่ยงบันทึกข้อมูล ของตัวเอง มีภาพ คนอ้วนลงพุง โย้เย้อยู่ปกหน้า ทำให้ไม่อยากเป็นแบบที่เห็น เกิดพลังในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

3 การจัดอาหาร 3 โซน ที่ดวงดาว ได้ขยายความรู้กำกับ มากกว่าเดิม ทำให้ วิทยากรสามารถนำบรรยายได้โดยไม่คลาดเคลื่อน

4.การปรับหัวข้อใน power point เรื่องโรคอ้วนให้เข้ากับบรรยากาศการสอน  เมื่อเกริ่นนำ ให้น้องสุภาพร ปัญญาอินทร์ พูดต่อ น้องบี ก็ปรับตัวในสถานการณ์การสอนได้ดี เมื่อมองดูรอบๆห้องคนฟังเริ่มเคลิ้มเพราะอาหารกลางวันกำลังทำงาน นองบี ลุกขึ้น ร้องเพลง  เมื่อพวกเราอยู่สบาย จงปรบมือพลัน ..ผับ ผับ .....ก็ใช้ได้ดี เหมาะสมกับบทบาท

  ... การนำวิชาการมานำเสนอ ถ้าเป็นข้อเขียน ผู้ฟังเริ่ม ง่วง มากกว่า การนำเสนอด้วยภาพและอธิบาย..

5 อาหาร 3 สี นวัตกรรมที่เราช่วยกันคิดขึ้นมาเป็นThe Stars  ของงาน  น้องๆทุกคนสามารถที่จะนำเสนอได้ ยกเว้น ตระกร้าแดง ที่ยังไม่คล่องแบบพี่อิช ก็เพราะของในตระกร้ามันหนักสิ และเข้ากับหุ่นของพี่อิช ด้วย

5 กลุ่มเป้าหมาย :  บางคนเริ่มต่อต้าน อ้างปวดแข้งขา ไม่ลุก ไปไหน หรือ ไม่อยากทำกิจกรรมสันนาการ แต่ เมื่อความสนุกเข้ามาไม่รู้ตัว สุดท้ายกลายเป็นคนที่ทำให้สนุกสนาน และตัวเองก็ยอมรับในการทำกิจกรรม       : ลุงพิเชษฐ์ ช่วงเช้าใส่กางเกง สามส่วนธรรมดา พอช่วงบ่ายแอบหนีกลับบ้าน ...นึกว่าไม่มา ที่ไหนได้...กลับไปแปลงโฉม ใส่ กางเกงขายาว..หล่อเชียว   (ไม่มีใครบังคับนะคะลุงแกชอบสันทนาการที่จัด)

                            : สอบถาม แกนนำ อสม ว่า การอบรมในครั้งนี้เป็นอย่างไร ทุกคนให้ความเห็นที่ตรงกันบอกว่าแปลก กว่าการอบรมอื่นๆ  เข้าใจ สนุกสนาน มีความสุขตลอดเวลา ซึ่งผู้เข้าอบรมจะหนีไปช่วงบ่าย 70 คนจะเหลือ 30 คน เท่านั้น 

6  กิจกรรมทำแผนที่ทางเดินยุทธศาสาตร์ SRM ที่เราใช้กลยุทธ์ในการนำเข้าสู่การปฎิบัติ โดยไม่ได้ขึ้นต้นคำว่า SRM เราอธิบายว่า  อยากให้ทุกคนช่วยกันออกความเห็นว่า เราจะรวมพลังให้หมู่บ้านเราเป็นหมู่บ้านลดเสี่ยงได้อย่างไร

    เริ่มแบ่งเป็น 3 กลุ่ม ทุกคนได้พูดออกความเห็น คนเขียนเก่งก็เขียนไป เราก็ได้ SRM ชุมชนลดเสี่ยงแบบไม่รู้ตัว ผู้ใหญ่บ้าน 2 คน2 หมู่บ้าน ผู้ใหญ่ประกาย(หุ่นดี)  ผู้ใหญ่ศิริฉัตร (อ้วนลงพุง) มาร่วมกิจกรรม  ตลอดทั้งวัน

 .....หลังจากการแลกเปลี่ยนรียนรู้   ผู้ใหญ๋ได้ขอความร่วมมือลูกบ้าน เพื่อร่วมรวมพลังต้านภัยเงียบ เบาหวานความดัน  อ้วนลงพุง เป็นชุมชนลดเสี่ยง ขอให้ทุกครัวเรือนปลูกผักปลอดสาร กินอาหารพื้นบ้านเปลี่ยนการเลี้ยงอาหารจานเดียวแกงกะทิเป็นอาหารพื้นบ้านที่ปลอดพิษ งดการใช้เครื่องปรุงรส ผงชูรส ใช้สมุนไพรแทน ห่อข้าวด้วยใบตอง แต่เดิมใช้ถุงพลาสติก นำประธานแม่บ้านและกรรมกการหมู่บ้านมาทำพันธะสัญญาการทำอาหาร  มีการออกกำลังกาย ขี่จักรยาน เล่นฮูล่าฮูก เต้นแอบิค เล่นเปตองและทุกคนสัญญา จะไม่เครียด

7 สุดท้ายของกิจกรรม เรามีการร้องเพลง สัญญาใจ ไร้พุง ที่น้องๆช่วยกันแต่งขึ้น ไม่สงวนลิขสิทธิ์ และคงไม่เกิดการฟ้องร้องเพราะ เราไม่ได้นำมาจำหน่าย ทำเพื่อประโยชน์ของชุมชน

พฤติกรรมสุขภาพเสี่ยง 

เดิม

จะปรับเปลี่ยนและทำในชุมชน

สูบบุหรี่     การดื่มแอลกอฮอล์     การบริโภคไม่ได้สัดส่วนและไม่เหมาะสม( กินอาหารสุกๆดิบๆ   กินอาหารที่มีการปนเปื้อนสารก่อมะเร็ง กินผักผลไม้ไม่เพียงพอ )     การขาดการออกกำลังกาย     ความเครียดเรื้องรัง     ขาดการรวมกลุ่มแลกเปลี่ยน

ลด ละ เลิก สูบบุหรี่ และการดื่มแอลกอฮอล์ โดยเฉพาะ งานบุญ งานส่วนรวม เพื่อลดรายจ่ายและสุขภาพ     การบริโภคที่เน้นอาหารพื้นบ้าน     ส่งเสริมให้ทุกครัวเรือนปลูกผักกินได้     งดอาหารสุกๆดิบๆ และไม่นำขึ้นโต๊ะอาหาร   กินอาหารไม่มีการปนเปื้อนสารก่อมะเร็ง กินผักผลไม้ไม่เพียงพอ     เลิกใช้ถุงพลาสติกใช้ใบตองห่อข้าว ใช้ตระกร้าไปจ่าตลาด     ลดการกินผงชูรส เครื่องปรุงรส ใช้สมุนไพรใบย่านางแทน     เลิกการเลี้ยงน้ำอัดลมและขนมลูกอมใช้น้ำเปล่าและน้ำสมุนไพรแทน     การออกกำลังกายด้วยการเล่นฮูล่าฮูก แอโรบิค ขี่จักรยาน เล่นเปตอง     ไม่เครียดโดยการใช้การหัวเราะ คิดดี พูดดี ทำดี     รวมกลุ่มทำกิจกรรมตามประเพณี

 

 อาหาร บ้านเรา น้ำพริกปลา ผักนึ่ง แกงแคปลาย่าง

อร่อย หรือ รำ บ่ รำ ก็ดูว่าคนกิน อ้าปาก ไม่ให้อาหาร่วง แน่นอน

[นาย วัลลภ ตังคณานุรักษ์ (ครูหยุย)]

ดีครับ ไร้พุง ไร้โรค กระฉับกระเฉง ใส่กางเกงยีนส์ก็ง่าย ผมชอบและไม่มีพุงอยู่แล้ว

[ich]

ขอบคุณ ครูหยุย มากเจ้า ที่เข้ามาทักทายกับพยาบาลบ้านนอก

ตื่นเต้นมากเจ้า ที่ได้รู้จักเคยเห็นแต่ในทีวี