กระบวนการเรียนรู้ : คำถามคำตอบที่ไม่มีวันจบ

 

กล่าวกันว่ากระบวนการเรียนรู้ในโลกนี้ มีไม่สิ้นสุด ทุกวันจะเกิดกระบวนการเรียนรู้ใหม่ ๆ ขึ้นเสมอ สิ่งหนึ่งที่พบเห็นได้คือกระบวนการเรียนรู้ในเด็ก ที่ครอบครัวและสังคมเองเป็นผู้สร้างกระบวนการดังกล่าวขึ้นมา ซึ่งกระบวนการเรียนรู้ดังกล่าวถือได้ว่าเป็นเรื่องราวแห่งการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นใหม่ทุกครั้งที่เกิดคำถามจากเด็ก

ครอบครัวและสังคมจะช่วยสร้างบรรยากาศอย่างไรที่เอื้อต่อกระบวนการเรียนรู้ของเด็กโจทย์นี้นักการศึกษาหลาย ๆ คนพยายามหาคำตอบและนำเสนอทางเลือกให้แก่ครอบครัวลังคมอยู่ตลอดเวลา ซึ่งคำตอบและทางออกดังกล่าว ก็ เป็นสิ่งที่สามารถทำได้บ้าง ไม่ได้บ้าง แต่ที่สำคัญสิ่งที่เกิดขึ้นตลอดเวลาการหาคำตอบนั้นก็คือ กระบวนการเรียนรู้เพื่อค้นหาคำตอบนั่นเอง

มีคำถามมากมายที่ถามต่อกระบวนการเรียนรู้แต่คำถามที่พบเห็นเป็นประจำคือ กระบวนการเรียนรู้มีความสำคัญอย่างไรต่อเด็ก คำตอบก็คือ แท้ที่จริงแล้วกระบวนการเรียนรู้สำคัยกับมนุษย์ในทุกกลุ่ม ไม่ว่าจะเป็นเด็กหรือผู้ใหญ่ก็ตาม เพราะกระบวนการเรียนรู้ คือ หนทางแห่งปัญญา ปัญญา ที่จะนำพาให้ ไปสู่การแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างครบถ้วนสมบูรณ์

แต่หากจะหันมาพิจารณาถึงกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งเน้นในเด็กแล้ว จะพบว่า ครอบครัวและสังคมนั้นมีความสำคัญมากที่สุด อยู่ในลำดับต้น ๆ ของแบบอย่างในการเรียนรู้แบบลอกเลียนแบบ ที่จัดได้ว่าเป็นกระบวนการเรียนรู้ในรูปแบบแรก ๆ ของมนุษย์เลยก็ว่าได้ ซึ่งถ้าหาก ต้นแบบดี กระบวนการเรียนรู้ในรูปแบบของการลอกเลียนแบบก็มีแนวโน้มที่จะดีตามไปด้วย ดังนั้นทุกคนที่อยู่ในครอบครัว หรือสังคมที่มีเด็กอาศัยร่วมอยู่ด้วยจึงต้องมีความระมัดระวังในการแสดงออกทั้งต่อหน้าและลับหลังเด็ก เพราะนั่น จะเป็นเสมือนแบบอย่างที่เด็กจะสามารถพบเห็นและเรียนรู้แบบลอกเลียนแบบได้อย่างใกล้ชิดมากที่สุด

กล่าวไปแล้วก็ดูเหมือน จะผลักภาระให้แก่ครอบครัวมากจนเกินไป แต่ถ้าพิจารณากันตามความจริงแล้ว ก็ จะพบว่า กระบวนการเรียนรู้ในเบื้องต้น ที่เด็กจะได้พบเห็น ครอบครัวก็เป็นส่วนสำคัญในการสร้างแบบอย่างจริง ๆ ไม่สามารถหลีกเลี่ยงข้อเท็จจริงดังกล่าวไปได้

สิ่งหนึ่งที่ กระบวนการเรียนรู้สามารถสร้างให้เกิดขึ้นมาได้ก็คือบทเรียน ใครก็ตามที่เข้าสู่กระบวนการเรียนรู้ไม่ว่าในรูปแบบใดใดก็ตามหาก มีการสรุปบทเรียนจากกระบวนการเรียนรู้ไว้เนือง ๆ แล้ว สิ่งผิดพลาดหากมีการทำซ้ำขึ้นมาอีก ก็จะลดน้อยลงไป หรืออาจจะหมดสิ้นลงไปในที่สุด ซึ่งแสดงให้เห็นว่า กระบวนการเรียนรู้ ไม่ใช่คำตอบสุดท้ายของการแก้ไขปัญหาใดใดเพียงอย่างเดียว หากแต่เป็นเพียงกุญแจที่จะนำไปสู่หนทางแห่งการแสวงหาคำตอบเพื่อสร้างกระบวนการเรียนรู้ต่อไปอย่างไม่มีวันจบสิ้นต่างหาก