ทำเชื้อเห็ดจากขี้เลื่อย แทนเมล็ดข้าวฟ่าง
เกษตรกรที่เพาะเห็ด ซึ่งมีประสบการณ์มาระยะหนึ่งมักสอบถามถึงวิธีทำหัวเชื้อเห็ด เพราะอยากลดต้นทุน และมักมีปัญหาขาดเชื้อเห็ดสำหรับผลิตก้อนเชื้อ แต่พออธิบายว่าการทำเชื้อเห็ดด้วยตนเองต้องทำภายใต้ภาวะปลอดเชื้อ(ต้องมีตู้เขี่ยเชื้อ,ห้องเขี่ยเชื้อ) ,ต้องมีหม้อนึ่งความดันไอน้ำ(ราคาแพง) ,ต้องมีแหล่งของเชื้อบริสุทธิ์ ,และต้องมีทักษะในการเขี่ย หรือ แยกเชื้อเห็ดพอควร ก็รู้สึกท้อใจ หรือ ไม่ยากเสี่ยงลงทุนซื้ออุปกรณ์เพิ่มเพราะไม่แน่ใจว่าสามารถทำได้หรือไม่ อันที่จริงการทำฟาร์มเพาะเห็ดให้มีความยั่งยืนจำเป็นต้องพัฒนาจากฟาร์มเห็ดที่ซื้อก้อนเชื้อเห็ดจากฟาร์มเห็ดขนาดใหญ่มาเปิดดอกอย่างเดียว มาเป็นฟาร์มเห็ดที่ผลิตเชื้อเห็ดใช้เอง และจำหน่ายในที่สุดจึงจะอยู่รอด ซึ่งไม่เริ่มต้นในวันใดก็ต้องเริ่มต้นวันหนึ่งอยู่ดี
แต่หากยังไม่พร้อมในการลงทุน หรือ ไม่มั่นใจในฝีมือ ก็ลองเริ่มต้นจากการทำเชื้อเห็ดอย่างง่าย โดยไม่ต้องใช้หม้อนึ่งความดันไอน้ำ หรือ ไม่ต้องใช้เมล็ดข้าวฟ่าง ด้วยการทำหัวเชื้อเห็ดด้วยขี้เลื่อยเพื่อใช้เองในฟาร์ม
ข้อดีของการทำหัวเชื้อเห็ดในขี้เลื่อย
1.ไม่ใช้หม้อนึ่งความดันไอน้ำ
2.ต้นทุนถูก วัสดุมีอยู่แล้ว(ขี้เลื่อย)
3.เชื้อที่ได้แข็งแรงกว่าหัวเชื้อเห็ดจากเมล็ดข้าวฟ่างที่นิยมทำกัน
ข้อจำกัดขของการทำหัวเชื้อเห็ดในขี้เลื่อย
1.ใช้ได้เฉพาะเชื้อเห็ดที่มีความแข็งแรง เช่น เห็ดนางรมฮังการี ,นางฟ้าภูฐานครีม ,ขอนขาว หรือ เห็ดลม เป็นต้น
2.อาจมีการเสียหายมาก เพราะการทำเชื้อแบบนี้ไม่สามารถฆ่าเชื้อปลอมปนได้ทั้งหมด(ไม่ได้ใช้หม้อนึ่งความดันไอน้ำ)
3.เชื้อเห็ดเจริญได้เติบโตช้ากว่าการเจริญในเมล็ดข้าวฟ่าง
4.ต้องมีแหล่งเชื้อบริสุทธิ์บนอาหารวุ้น
อุปกรณ์
1.เข็มเขี่ยเชื้อ
2.ตระเกียงอัลกอฮอล์ และอัลกอฮอล์สำหรับใส่ตระเกียง(เมธิลฮัลกอฮอล์)
3.ขี้เลื่อยยางพาราร่อน
4.รำอ่อน
5.ขวดแบน หรือ ขวดโซดาเก่า
6.เชื้อเห็ดบริสุทธิ์ในอาหารวุ้น (ขอซื้อได้ตามฟาร์มเห็ดขนาดใหญ่ ,สถานศึกษาทางการเกษตร,หรือสั่งซื้อไปรษณีย์ ที่ ศูนย์รวมเชื้อพันธุ์เห็ดแห่งประเทศไทย ตึกโภชากร กลุ่มวิจัยพัฒนาธนาคารเชื้อพันุ์พืชและจุลินทรีย์ กรมวิชาการเกษตร เขตจตุจักร กทม. 10903 โทร 0-2579-0147
วิธีการ
1.ร่อนขี้เลื่อย ผสมกับรำอ่อน อัตรา ขี้เลื่อย 10 กก. รำอ่อน 0.5 กก. ให้ความชื้น 60 เปอร์เซ็นต์(บีบกำเป็นก้อน น้ำไม่แฉะ)
2.กรอกวัสดุใส่ขวด 3 ส่วน 4 ของขวด ปีดด้วยจุกสำลี หุ้มกระดาษฟรอยด์
3.นึ่งหม้อนึ่ง อุณหภูมิ 90-100 องศาเซลเซียสนาน 2-3 ชั่วโมงให้สุก ปล่อยให้เย็น
4.เขี่ยเชื้อ ในห้องลมสงบ (ทำมุมห้อง) ด้วยเทคนิคปลอดเชื้อ โดยใช้เข็มเขี่ยเชื้อที่เผาจนแดง และปล่อยให่เย็น และผู้เขี่ยเชื้อต้องล้างมือและเช็ดมือด้วยอัลกอฮอล์บ่อยๆครั้ง เผาขวดเชื้อ และขวดอาหารทุกครั้ง ไม่วางจุกสำลีบนพื้น เขี่ยชิ้นวุ้นในขวดหัวเชื้อติดเส้นใยเห็ด ขาด ประมาณ 0.5 ซ.ม. ย้ายมาใส่ขวดอาหารขี้เลื่อยลึกประมาณ 1 เซนติเมตร ปิดจุกสำลี และทับด้วยกระดาษหนังสือพิมพ์ รัดด้วยยางรัด
5.บ่มเชื้อในห้องที่แดดฟาดไม่ถึง หากเป็นห้องมืดเชื้อจะเจริญไว บนชั้นที่ปราศจากมด แมลงรบกวน เป็นเวลา 10-15 วัน เชื้อเห็ดจะเจริญเต็มขวด โดยต้องเลือกใช้เชื้อจากขวดที่มีเชื้อสีขาวบริสุทธิ์ โดยไม่มีเส้นในเชื้อราสีอื่นปลอมปน ไม่มีจุดเน่าเสียจากเชื้อบักเตรี(การสังเกตเชื้อบริสุทธิ์ ต้องใช้ประสบการณ์พอควร ในระยะแรกอาจไม่ชำนาญ)
6.การใช้เชื้อเห็ดที่เจริญบนขี้เลื่อย สามารถใช้ในปริมาณน้อยกว่าการใช้เชื้อจากเมล็ดข้าวฟ่าง (หนึ่งขวด ต่อ 80-100 ถุงเชื้อ) เพราะเชื้อแข็งแรงกว่า และเชื้อจะเจริญในก้อนเชื้อได้ไวกว่าเพราะไม่ต้องใช้เวลาปรับตัวเนื่องจากต่างเป็นขี้เลื่อยซึ่งมีคุณค่าอาหารเท่าๆกัน
ตู้เขี่เชื้อเห็ดครับ
เชื้อเห็ดเจริญบนเมล็ดข้าวฟ่าง
การบ่มเชื้อเห็ด
ความเห็น (26)
สวัสดีค่ะคุณเจษฎา
ตามมาดูวิธีเพาะเห็ดค่ะ เผื่อจะให้ลูกชายทำเพราะคุณยายชอบกินเห็ดมากๆ เมื่อวานทำต้มยำยังใส่เห็ดหอมด้วยเลยค่ะ(สูตรอะไรครับคุณยาย) คือกับข้าวอะไรก็ได้ถ้าอยากใส่เห็ดลงไปก็ใส่เลย สูตรของคุณยายไม่ต้องเหมือนใครค่ะ ทำเอง กินเอง แซ่บอีหลีเด้อ
- เอาก๋วยเตี๋ยวเมืองเหนือมาฝากครับ
- ถ้ามีเห็ดใส่ด้วยก็ดี
- สบายดีนะครับท่าน
สวัสดีครับ คุณยาย
ขอบคุณที่แวะมาทักทายครับ อาหารของคุณยายที่ว่าจะอร่อยขึ้นหากใส่เห็ดเพาะเอง
โชคดีครับ
สวัสดีครับ ท่านก้ามกุ้ง
ขอบคุณสำหรับก๋วยเตี๋ยวใส่ยอดผักหวานครับ
วันหลังจะชวนไปทานแกงผักหวานใส่เห็ดตองแต๋ง
โชคดีครับ
- สวัสดีค่ะ
- วันแม่ที่ใกล้จะถึงนี้ ขอส่งความรักและความระลึกถึงด้วยบทกลอนเพราะ ๆ จาก internet มาฝากกันค่ะ
สตรีใด…….ไหนเล่า………..เท่าเธอนี้
เป็นผู้ที่ …………..ลูกทุกคน………บ่นรู้จัก
เป็นผู้ที่ ……………มีพระคุณ………การุณนัก
เป็นผู้ที่ …………..สร้างความรัก…..สอนความดี
เป็นผู้ที่……………คอยสั่งสอน…….เอาใจใส่
คอยห่วงใย….……เราทุกคน………จนวันนี้
เปรียบแสงทอง……สว่างล้ำ……….นำชีวี
เธอคนนี้…………..คือ ” แม่ ”……..ของเราเอง
สวัสดีค่ะ
ชอบทานเห็ดค่ะ
มีคนบอกว่าให้ทานเห็ดวันละ 3 ชนิด แล้วจะแข็งแรง
กรุณา วิทยารัตน์
โรงเรียนได้รับก้อนเชื้อเห็ดมาไม่รู้จะไปรอดหรือเปล่าเป็นกำลังใจให้หน่อยนะค่ะ
ขอบคุณ คุณบุษรา และคุณ ณัฐลดา ที่แวะมาเยี่ยมครับ
ขอบคุณ กรุณา วิทยารัตน์ ที่แวะมาเยี่ยมครับ
ก้อนเห็ดที่ได้ไปคงได้ทานแล้วนะครับ
เป็นกำลังใจให้ครับ
-สวัสดีครับคุณเจษฎา....
-ได้อ่านเรื่องราวเรื่องเห็ดมาหลายบันทึก...
-วันนี้ที่อำเภอพรานกระต่าย เห็ดโคนขึ้นแล้วครับ....
-เก็บภาพมาฝาก....เรื่องเห็ด ๆ ครับ...
-ขอบคุณครับ...
สวัสดีครับ คุณเจษฎา ผมเป็นอีกคนหนึ่งที่ตอนนี้ทำอาชีพเพาะเห็ดหูหนูขายครับ แตตอนนี้ผมมีปัญหาเรื่องของราเขียวระบาด ผมอยากจะขอรบกวนถามเกี่ยวกับวิธีการจัดการและรับมือกับราเขียอย่างไรดีครับ 1. ผมสามารถเผาทำลายก้อนเชื้อที่เป็นราเขียวได้ไหมครับ 2. ผมต้องทำอย่างไร กับโรงเรือนครับ 3. ถ้าผมเปลี่ยนมาทำภูฐานจะมีปัญหาไหมครับ
ขอบคุณมากครับ
คุณ นิรัตน์
ราเขียว ระบาด เกิดได้หลายสาเหตุ
1.การจัดการในฟาร์มไม่ดี มีการทำเห็ดใกล้กับบริเวณเปิดดอกเห็ด หรือ มีการใส่เชื้อเห็ดใกล้กับบริเวณที่ผลิตก้อนเห็ด เชื้อราเขียวในธรรมชาติที่มีในวัสดุผลิตเชื้อเห็ดก็ปลิวเข้าทำลายก้อนเห็ดที่เปิดดอกแล้ว หรือ ปลิวตกในขณะใส่เชื้อได้
2.หัวเชื้อเห็ดมีเชื้อราเขียวติดมาด้วยทำให้ราเขียวเข้ากินก้อนเห็ดแข่งกับเชื้อเห็ด
3.อากาศภายในฟาร์มไม่มีการถ่ายเททำให้เกิดการหมักหมมของเชื้อราเขียวในบริเวณโรงเรือน
แนะนำให้คุณวิรัตน์ ลองปฏิบัติดังนี้
-เลือกเชื้อเห็ดจากแหล่งที่เชื้อถือได้ ลองตั้งขวดเชื้อเห็ดซัก 1 ขวดไว้นอกตู้เย็น 2-3 สัปดาห์ หากไม่มีเชื้อราเขียวขึ้นแสดงว่ามีคุณภาพดี
-บริเวณที่ผลิตก้อนเห็ด ใส่เชื้อ และ เปิดดอกเห็ดต้องเป็นคนและบริเวณ
-โรงเรือนต้องไม่ทึบระบายอากาศดี หรือ ต้องเปิดโรงเรือนเช้าและเย็นซัก 15 นาที
-โรยปูนขาวในโรงเรือน และทำนำ้ปูนใสฉีดพ่นเพื่อลดการกระจายตัวของเชื้อราเขียว
-ก้อนเชื้อที่เป็นราเขียวเก็บทำลายโดยการฝังดิน ห้ามแกะ หรือนำขี้เลื่อยมาผสมทำใหม่
-ห้ามใฃ้ฮอร์โมนเห็ด หรือ น้ำหมักชีวภาพในระยะนี้
โชคดีครับ
- สวัสดีท่านเจษฏา
- ไม่ค่อยได้เจอะเจอกัน สบายดีบ่ครับ
- เที่ยงวันนี้เมนูจิ้มจุ่มปลากระพงละกัน
สวัสดีครับคุณเจษฎา
ผมต้องขอขอบคุณมากครับในเรื่องของข้อมูล ตอนนี้ผมอยากลองเปลี่ยนมาทำเห็ดภูฐานดูบ้างและสนใจเห็ดขอนขาวและขอนดำ อยากจะขอคำแนะนำสักหน่อยครับ เพราะตอนนี้ผมหาตลาดรองรับได้แล้วแต่ยังขาดความรู้ครับขอรบกวนอีกครั้งนะครับ ขอบคุณครับ
น่าสนใจดีครับ
ชอบครับเพาะเห็ด............
ที่บ้านกำลังนำก้อนเห็ดนางฟ้ามาลองดู ครับ เป็นชุดที่สองแล้ว แต่ปัญหาเรื่องแมลงปีกแข็งและแมลงหวี่ (ที่บ้านเรียกแมงบูดครับ) แมลงสาบด้วย เยอะมากขึ้นเรื่อย ๆ เลยครับ กำลังหาวิธีแก้ปัญหาอยู่ครับ
ขอบคุณทุกท่านที่แวะมาเยี่ยมครับ ยินดที่จะให้ข้อมูล และแลกเปลี่ยนข้อมูลของนักเพาะเห็ดทุกท่านครับ
ฟาร์มเห็ดเพชรพิจิตร
ใช้ขี้เลื่อยแทนข้าวฟ่าง
เห็นด้วยกับการใช้ขี้เลื่อยแทนเมล็ดข้าวฟ่างครับ ผมผลิตหัวเชื้อเห็ดฟาง นึ่งฆ่าเชื้อที่ 100 องศา 6 ชม.เพื่อทำลายเชื้อราอื่นๆให้หมด ถ้าขวดเชื้อที่ใช้ขี้เลื่อยนึ่งแบบนี้ไม่ดีกว่าหรือครับ จะลองทำตามที่ว่า แต่เปลี่ยนการนึ่งฆ่าเชื้อ ได้ผลเป็นอย่างไร จะรายงานให้ทราบครับ **ฟาร์มเห็ดเพชรพิจิตร www.phetphichit.com 081-886-9920**
ขอบคุณครับ ฟาร์มเห็ดเพชรพิจิตร จะรอผลนะครับ
สวัสดีคะ คุณเจษฎา คือมีความสนใจเกี่ยวกับการเพาะเห็ดแครงค่ะ ตอนนี้ก็กำลังศึกษาอยู่
และหาข้อมูล เนื่องจากเห็ดแครงที่บ้านยังไม่ค่อยมีใครทำและมีคนรับประทาน และตัวเองก็ชอบทานด้วยค่ะ จะรบกวนขอคำแนะนำจากคุณเจษฎา สำหรับผู้ที่ไม่มีประสบการในการทำเห็ดเลย..ขอบคุณมากค่ะ
คุณรจนา
ยินดีเป็นอย่างยิ่ง การศึกษาก่อนลงมือทำเป็นสิ่งที่ดีครับ
โชคดีครับ
สาคร สีนนตรี
สวัสดีค่ะ
พี่อยากจะเรียนวิธีการทำด้วยมือ จะเริ่มต้นอย่างไรดีคะ จะลองทำก่อนถ้าหากว่าดี ก็จะเริ่มลงทุนซื้ออุปกรณ์การทำที่ได้มาตรฐานค่ะ แนะนำด้วยค่ะ
ขอรบกวน ค่ะ คือตอนนี้ ทำก้อนเห็ด แต่ไม่ได้ทำเชื้อข้าวฟ่างเอง อยากทำเป็น ช่วยแนะนำด้วยค่ะ
เคยลองทำแต่ไม่ค่อยดี ดอกเห็ดภูฐาน ไม่ค่อยเป็นช่อ เป็นดอกเดี่ยว มากกว่า
อยุ่ที่สระบุรีค่ะ
คุณ สาคร สีนนตรี และ เจนจิรา ครับ
ขออภัยที่ตอบช้าครับ การเพาะเห็ดที่ยั่งยืนมีความจำเป็นมากต้องทำให้ครบวงจร คือผลิตเองทั้ง ก้อนเห็ด หัวเชื้อ การทำหัวเชื้อเองโดยหม้อนึ่ง(ซึ่ง)ธรรมดา ใช้ได้กับหัวเชื้อที่ทำจากขี้เลื่อยเหมือนที่แนะนำ หากเป็นข้าวฟ่าง หรือ ข้าวเปลือกจะเน่า แต่หากมีทุนซื้อหม้อนึ่งความดันไอน้ำ ซึ่ง มีราคา ตั้งแต่ 8000 ขึ้นไป ก็สามารถทำหัวเชื้อได้ทุกอย่าง
ส่วนกรณีความเชื้อที่ว่าทำเชื้อเห็ดเองและวดอกจะไม่โตนั้นผิดครับ ยิ่งทำเองจากการเขี่ยเชื้อจากดอกเห็ดเชื้อยิ่งแรง เพราะไม่มีการต่อเชื้อหลายครั้ง ลองใหม่อีกครั้งนะครับ
3 ครั้งครับ ต้องนึ่ง 3 ครั้งถ้าอยากจะทำหัวเชื้อสำหรับเอาไว้ใช้เองแต่ไม่มีหม้อนึ่งความดัน ให้ใช้หม้อนึ่งธรรมดานึ่งที่อุณหภูมิ 100 องศาเป็นเวลาอย่างน้อย 1 ชั่วโมง(แล้วแต่ปริมาณขวดเชื้อที่ทำมากหรือน้อย) แล้วเอาออกมาทิ้งไว้ให้เย็น 8-10 ชั่วโมงนึ่งซ้ำแบบเดิมอีก 2 รอบก็สามารถฆ่าเชื้อได้เท่ากับการนึ่งด้วยหม้อนึ่งความดันแล้วครับ
ธีรวัฒน์ เนียมทา
PorPeangNetwork.com สื่อกลางประชาสัมพันธ์ข่าวสารชุมชนเศรษฐกิจพอเพียง เผยแพร่ข่าวสารโดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใด ๆ ไม่ว่าจะเป็นผลิตภัณฑ์ภายในชุมชนหรือแนะนำให้รู้จักชุมชนของท่าน เพียงแค่ ลงทะเบียน เป็นสามาชิกกับ porpeangnetwork ก็จะสามารถสร้างเครือข่ายพอเพียงกับเราได้ทันที http://www.porpeangnetwork.com