วัดพระฝาง อารามที่ถูกลืม

พระมหาธาตุแห่งชาติ... บนแสงศรัทธาที่ร่วงโรย

 

วัดพระฝางสวางคบุรีมุนีนาถ อารามประจำเมืองสวางคบุรี ที่ปรากฎการมีอยู่ของเมืองมาตั้งแต่ พ.ศ. ๑๐๐๗ ตามตำนานเมืองเหนือ

วัดพระฝาง เป็นวัดประจำเมืองสถานีที่เป็นทางผ่านสำคัญของวัฒนธรรมดองซอน (ดองซอน-หลวงพระบาง-น่าน-เมืองฝาง-เมืองทุ่งยั้งหรือเมืองราด-ศรีสัชนาลัย จนไปลงอ่าวเมาะตะมะที่พม่า)

วัดแห่งนี้ ปรากฎความสำคัญยิ่งในสมัยสุโขทัย ในจารึกสมัยสุโขทัยหลายหลัก กล่าวยืนยันว่ามีพระมหากษัตริย์และบุคคลสำคัญในสุโขทัยหลายพระองค์ได้มานมัสการและทรงรับเป็นองค์บูรณะพระมหาธาตุและพระอารามแห่งนี้ จนไปถึงสมัยอยุธยา ธนบุรี และรัตนโกสินทร์ นับได้กว่า ๑๐ พระองค์

พระมหาธาตุเมืองฝาง มีความสำคัญถึงขนาดที่คนไทยในสมัยอยุธยานับถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่เป็นจุดหมายแสวงบุญที่สำคัญ ๑ ใน ๒ แห่ง (อีกแห่งคือ พระพุทธบาทสระบุรี) ที่คนไทยในสมัยอยุธยา ต้องมาสักการะให้ได้ ก่อนตาย

จากตำนานสถาปนาพระธาตุเมืองฝาง ทำให้รู้ว่า แท้จริงแล้ว พระมหาธาตุเมืองฝางนี้ก็คือ "พระมหาธาตุแห่งชาติ" ในสมัยอยุธยานั่นเอง

ในสมัยหลังสงครามเผากรุงศรีอยุธยาครั้งที่ ๒ แม้วัดพระฝาง จะไม่ถูกไฟของพม่าเผาเช่นกรุงศรีอยุธยา แต่วัดแห่งนี้ กลับถูกไฟภายในคนไทยด้วยกัน แผดเผาอารามและเมืองแห่งนี้ จนมอดแสงแห่งศรัทธา "สว่างบุรี" ที่เคยรุ่งโรจน์มากว่า ๕๐๐ ปี จนแทบสิ้นสลาย

และนั่น ถือเป็นจุดเริ่มต้นหนึ่งของ "จุดจบ" ที่นำมาซึ่งการพังทลายของความศรัทธาที่มีต่อ "พระมหาธาตุแห่งชาติ" และการถูกทอดทิ้งจากคนรุ่นหลัง

ทำให้พระอารามที่สำคัญยิ่งและมีความเจริญถึงขีดสุดแห่งนี้ เป็นเสมือนวัดที่ถูกลืม

 

ปัจจุบัน พระมหาธาตุเมืองฝางยังคงตั้งตระหง่านอยู่ โบสถ์ พระวิหารหลวง ไม้โบราณสมัยอยุธยา ยังคงอยู่ วัดพระฝางยังคงอยู่ พระสงฆ์ยังมีอยู่ ชาวเมืองฝางยังอยู่

แต่ศักดิ์ศรีแห่งความศักดิ์สิทธิ์แห่ง "พระมหาธาตุแห่งชาติ" ได้ถูกละเลย และ  "ลืมเลือน" จนแทบสิ้นสูญ แม้แต่ชื่อตำบลท้องถิ่นที่ตั้งอารามแห่งชาตินี้ ยังถูกละเว้นหลงลืม ไปใช้ชื่ออื่น

พระมหาธาตุเมืองฝาง วัดพระฝาง ความภาคภูมิใจแห่งชาวอุตรดิตถ์
ที่ชาวอุตรดิตถ์หลายคน...
ไม่! แม้แต่จะรู้จัก