สรุปพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542
และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2545 มี 9 หมวด 78 มาตรา
ท่อง.... (หมาย สิทธิ ระ แนว หาร มาตร ครู ทรัพย์ เทคฯ)
6 – 9 / 10- 14 / 15 – 21 / 22 – 30 / 31 – 46 / 47 – 51/ 52 – 57 / 58 – 62/ 63 – 69
ให้ไว้ 14 ประกาศ 19 บังคับใช้ 20 ส.ค. 42 ผู้สนอง นายชวน หลีกภัย แก้ไข ประกาศ 19 ใช้ 20 ธ.ค.45 ทักษิณ
คำนิยาม
1. การศึกษาเป็น กระบวนการเรียนรู้เพื่อความเจริญงอกงามของบุคคลและสังคม
2. การศึกษาขั้นพื้นฐาน หมายความว่า....การศึกษาระดับก่อนอุดม
- ก่อนประถม ( 3-6 ) ประถม มัธยมศึกษา ..ม. ต้น ม. ปลาย--- สามัญ - อาชีวะ
3. การศึกษาตลอดชีวิต ผสมผสาน ใน นอก อัธ เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างต่อเนื่องตลอดชีวิต
4. สถานศึกษา หมายถึง สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย - โรงเรียน - ศูนย์การเรียน - วิทยาลัย - สถาบัน - มหาวิทยาลัย- หน่วยงานการศึกษา
5. สถานศึกษาขั้นพื้นฐาน หมายถึงจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน
6. มาตรฐานการศึกษา ข้อกำหนด คุณลักษณะ คุณภาพที่พึงประสงค์ มาตรฐานที่ต้องการให้เกิดในสถานศึกษาทุกแห่ง เพื่อเทียบเคียงสำหรับส่งเสริมกำกับดูแล ตรวจสอบ การประเมินผลและประกันคุณภาพ
7. การประกันคุณภาพภายใน การประเมินผล ติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานจากภายในโดยบุคลากรของสถานศึกษาเองหรือหน่วยงานต้นสังกัด
8. การประกันคุณภาพภายนอก การประเมินผล ติดตามตรวจสอบคุณภาพและมาตรฐานจากภายนอก โดย สมศ.หรือหน่วยงานภายนอกที่ สมศ.รับรอง เพื่อประกันคุณภาพและมาตรฐานของสถานศึกษา
9. ผู้สอน ครู คณาจารย์ในสถานศึกษาระดับต่าง ๆ
10. ครู บุคลากรวิชาชีพหลักด้านการเรียนการสอน ส่งเสริมการเรียนรู้ของผู้เรียนด้วยวิธีการต่าง ๆ ในสถานศึกษารัฐ เอกชน
11. คณาจารย์ .....สอนและวิจัยในระดับอุดมปริญญาของรัฐ เอกชน
12. ผู้บริหารสถานศึกษา บุคลากรวิชาชีพรับผิดชอบบริหารสถานศึกษาแต่ละแห่งรัฐและเอกชน
13. ผู้บริหารการศึกษา บุคลากรวิชาชีพรับผิดชอบบริหารการศึกษานอกสถานศึกษา ระดับเขตขึ้นไป
14. บุคลากรทางการศึกษา ผู้บริหารสถานศึกษา บริหารการศึกษา ผู้สนับสนุนการศึกษา
หมวด 1 บททั่วไป ความมุ่งหมายและหลักการ (หมาย)
มาตรา 6 การจัดการศึกษา เป็นไปเพื่อพัฒนาคนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ทั้ง กาย จิต สติปัญญา คุณธรรม
มาตรา 7 กระบวนการเรียนรู้ จิตสำนึกที่ถูกต้องเกี่ยวกับการเมือง การปกครอง รู้รักษา สละ ส่งเสริม สิทธิ หน้าที่ เสรีภาพ เคารพกฎหมาย ศักดิ์ศรี ความพร้อม
มาตรา 8 การจัด กศ. ยึดหลัก 3 ข้อ ตลอด (เป็นการศึกษาตลอดชีวิต) ร่วม (ให้สังคมมีส่วนร่วมในการจัด) ต่อเนื่อง (พัฒนาสาระและกระบวนการเรียนรู้ให้เป็นไปอย่างต่อเนื่อง)
มาตรา 9 การจัดระบบ โครงสร้าง กระบวนการจัดการศึกษา ยึดหลัก 6 เอก(นโยบาย) กระ(กระจายอำนาจ) มาตร (กำหนดมาตรฐาน กศ. ) ชีพ(ส่งเสริมวิชาชีพครู) ทรัพย์ (ระดมทรัพยากร)ร่วม(ส่วนร่วมบุคคล ครอบครัว)
หมวด 2 สิทธิและหน้าที่ทางการศึกษา (สิทธิ)
มาตรา 10 จัดให้บุคคลมีสิทธิ และโอกาส เสมอกัน การศึกษาไม่น้อยกว่า 12 ปี ทั่วถึง มีคุณภาพ ไม่เก็บ
- ผู้มีความบกพร่อง ... ต้องจัดให้ได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐานเป็นพิเศษ
- ผู้มีความสามารถพิเศษ จัดด้วยรูปแบบที่เหมาะสม
( ตรงกับรัฐธรรมนูญ ปี 50 มาตรา49 )
*** ปัจจุบันรัฐอุดหนุนการศึกษาขั้นพื้นฐาน 15 ปี
อัตราการอุดหนุนค่าใช้จ่ายต่อหัวต่อคน จากมติ ครม. ปี 50
ก่อนประถม 1,700 ประถม 1,900 มัธยมศึกษาตอนต้น 3,500 มัธยมศึกษาตอนปลาย 3,800
มติ ครม. มีนโยบายเรียนฟรี 15 ปี มี 5 อย่าง ฟรีค่าเล่า แบบเรียน เครื่องแบบ อุปกรณ์ กิจกรรม
หมวด 3 ระบบการศึกษา (ระ)
มาตรา 15 ระบบการศึกษา มี 3 รูปแบบ ใน นอก อัธ
มาตรา 16 ในระบบ มี 2 ระดับ คือ 1. ขั้นพื้นฐาน จัดไม่น้อยกว่า 12 ปี ก่อนอุดม
2. อุดม ต่ำกว่าปริญญา ปริญญา
มาตรา 17 การศึกษาภาคบังคับ 9 ปี (ย่าง 7 ถึง ย่าง 16 ) เว้นแต่...สอบได้ชั้นปีที่เก้าของภาคบังคับ
มาตรา 18 การจัดการศึกษาปฐมวัยและการศึกษาขั้นพื้นฐานให้จัดที่ใดบ้าง....
1. สถานพัฒนาเด็กปฐมวัย ศูนย์การเรียน / ศูนย์พัฒนาเด็กปฐมวัย
2. โรงเรียน รัฐ เอกชน สังกัดศาสนา
3. ศูนย์การเรียน สถานที่ หน่วยงานจัดการศึกษานอกโรงเรียน บุคคล ครอบครัว
หมวด 4 แนวทางการจัดการศึกษา (แนว) ........... (ครูผู้สอนต้องศึกษาหมวดนี้เพื่อนำไปสู่การปฏิบัติ)
มาตรา 22 การจัดการศึกษาต้องยึดหลักว่า
1. ผู้เรียนทุกคนมีความสามารถเรียนรู้และพัฒนาตนเองได้
2. ให้ถือว่าผู้เรียนมีความสำคัญที่สุด
3. กระบวนการศึกษาต้องส่งเสริมให้ผู้เรียนสามารถพัฒนาตามธรรมชาติและเต็มศักยภาพ
มาตรา 23 การศึกษาทั้ง 3 ระบบ เน้น....ความรู้ คุณธรรม กระบวนเรียนรู้และบูรณาการตามความเหมาะสม
( 5 ด้าน ....อัตตา วิทยา คณิตภาษา ศาสนา อาชีวะ )
มาตรา 24 การจัดกระบวนการเรียนรู้ให้ดำเนินการดังนี้
1. เนื้อหา / กิจกรรมสอดคล้อง สนใจ ถนัด 2. ฝึกหัดให้คิด 3. ยอดฮิตประสบการณ์จริง รักการอ่าน
4. ผสมผสานความรู้ ได้สัดส่วนกัน 5. บรรยากาศก่อเกิดการเรียน 6. จัดการเรียนรู้ได้ทุกเวลา ทุกสถานที่
มาตรา 27 คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน เป็นผู้กำหนดหลักสูตรแกนกลาง
- ให้สถานศึกษาทำสาระหลักสูตรในสัดส่วนที่เกี่ยวกับสภาพปัญหาในชุมชน
(ม. 30) ส่งเสริมให้มีการวิจัย ให้สถานศึกษาพัฒนากระบวนการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ รวมทั้งส่งเสริมให้ผู้สอนสามารถทำวิจัยเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับผู้เรียนในแต่ละระดับการศึกษา
หมวด 5 การบริหารและการจัดการศึกษา ( หาร )
- ส่วนที่ 1 การบริหารจัดการศึกษาของรัฐ
- ส่วนที่ 2 การบริหารจัดการศึกษาขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น
- ส่วนที่ 3 การบริหารจัดการศึกษาของเอกชน
มาตรา 31 กระทรวงมีอำนาจหน้าที่
1. ส่งเสริมกำกับดูแลการศึกษาทุกระดับทุกประเภท
2. กำหนดนโยบาย แผนและมาตรฐานการศึกษา
3. สนับสนุนทรัพยากรเพื่อการศึกษา
4. ส่งเสริม ประสานงานศาสนา ศิลปวัฒนธรรม กีฬา
5. ติดตาม ตรวจสอบ ประเมินผลการจัดการศึกษา
มาตรา 32 การจัดระเบียบบริหารราชการในกระทรวง มี 4 องค์กรหลัก
1. สภาการศึกษา (คณะกรรมการสภาการศึกษามีไม่เกิน 59 คน ) สภาจะใหญ่มีคนเยอะ
2. คณะ กพฐ. มีไม่เกิน 27 คน
3. คณะ กกอ. มีไม่เกิน 28 คน
4. คณะ กอศ. มีไม่เกิน 32 คน
มาตรา 37 การบริหารและการจัดกศ.ขั้นพื้นฐานให้ยึดเขตพื้นที่การศึกษา โดยคำนึงถึง ปริมาณสถานศึกษา จำนวนประชากร วัฒนธรรมและความเหมาะสม ........(เศรษฐกิจไม่เกี่ยว)
- รัฐมนตรีฯ เป็นผู้กำหนดเขตฯ โดยคำแนะนำของสภาการศึกษา ปัจจุบันมี 185 เขต
คณะกรรมการเขตพื้นที่การศึกษา มี 15 *** คน
มาตรา 39 ให้กระทรวง กระจายอำนาจไปยังคณะกรรมการและ สพท.และสถานศึกษาโดยตรง
4 งาน วิชา (17) งบ (22) บุคคล (20) ทั่วไป(22)
มาตรา 40 องค์ประกอบของคณะกรรมการสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน
1. ผู้แทนผู้ปกครอง 2. ผู้แทนครู 3. ผู้แทนองค์กรชุมชน
4. ผู้แทนองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 5. ผู้แทนศิษย์เก่าของสถานศึกษา
6. ผู้แทนพระภิกษุสงฆ์หรือศาสนาอื่น 7. ผู้ทรงคุณวุฒิ 8. ผู้บริหารสถานศึกษาเป็นกรรมการ – เลขานุการ
ท่อง...........ครอง ครู ชุมชน ท้องถิ่น ศิษย์เก่า พระ ทรง ผอ.
จำนวนกรรมการสถานศึกษา - เล็ก (นักเรียนไม่เกิน 300 คน ) กรรมการ 9 คน
- ใหญ่ (นักเรียนเกิน 300 คน) กรรมการ 15 คน
มาตรา 41 องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมีสิทธิจัดการศึกษา ระดับใดระดับหนึ่ง หรือทุกระดับ
มาตรา 42 กระทรวงฯ เป็นผู้กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการประเมินความพร้อมในการจัด กศ.ของท้องถิ่น
มาตรา 43 การบริหารและการจัดการศึกษาเอกชนให้อิสระโดยกำกับติดตาม ประเมินคุณภาพและ มฐ.จากรัฐ
มาตรา 45 สถานศึกษาเอกชน จัดการศึกษาได้ทุกระดับทุกประเภท
หมวด 6 มาตรฐานและการประกันคุณภาพการศึกษา (ฐาน )
ระบบประกันคุณภาพ 1. ภายใน 2. ภายนอก หนึ่งครั้งในทุก 5 ปี
หมวด 7 ครูและบุคลากรทางการศึกษา
มาตรา 53ให้มีองค์กรวิชาชีพครู ผู้บริการสถานศึกษา และผู้บริหารการศึกษา ** (มาตรานี้เกิด พรบ.สภาครูฯ 46)
มาตรา 54 ให้มีองค์กรกลางบริหารงานบุคคลของข้าราชการครู ** (มาตรานี้เกิด พรบ.ระเบียบครูฯ 47)
บุคคลที่ต้องมีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพได้แก่
1. ครู 2. ผู้บริหารสถานศึกษา 3. บุคลากรทางการศึกษาทั้งรัฐ เอกชน
บุคคลที่ไม่ต้องมีใบอนุญาตประกอบวิชาชีพได้แก่
1. บุคคลที่จัดการศึกษาตามอัธยาศัย 2. ผู้บริหารระดับเหนือเขตขึ้นไป
3. วิทยากรพิเศษทางการศึกษา 4. คณาจารย์ ผู้บริหารสถานศึกษาระดับปริญญา
5. สถานศึกษาตาม ม. 18 (3) - กศน. ครอบครัว ชุมชน อปท. สถาบันศาสนา สถานประกอบการ
ฯลฯ
หมวด 8 ทรัพยากรและการลงทุนเพื่อการศึกษา (ทรัพย์)
มาตรา 59 ให้สถานศึกษาของรัฐที่เป็นนิติบุคคล มีอำนาจดังนี้
1. ปกครองดูแล บำรุงรักษา ใช้ จัดหาผลประโยชน์จากทรัพย์สินของสถานศึกษาทั้งที่เป็นที่ราชฯและทรัพย์สินอื่น
2. จัดหารายได้จากบริการของสถานศึกษา 3. เก็บค่าธรรมเนียมการศึกษาที่ไม่ขัดนโยบาย
มาตรา 60 ให้รัฐจัดสรรงบประมาณแผ่นดินให้กับการศึกษาดังนี้
1. จัดสรรเงินอุดหนุนทั่วไป เป็นค่าใช้จ่ายรายบุคคลแก่ผู้เรียนการศึกษาภาคบังคับ
2. ทุนกู้ยืมผู้มีรายได้น้อย
3. จัดงบประมาณและทรัพยากรทางการศึกษาอื่นเป็นพิเศษ
4. จัดค่าใช้จ่ายดำเนินการงบลงทุนให้สถานศึกษา
5. จัดเงินอุดหนุนทั่วไปให้
6. กองทุนกู้ยืมดอกเบี้ยต่ำให้สถานศึกษาเอกชน
7. ตั้งกองทุนพัฒนาการศึกษาของรัฐและเอกชน
หมวด 9 เทคโนโลยีเพื่อการศึกษา (เทคฯ)
( ม. 63) รัฐต้องจัดสรรคลื่นความถี่
( ม. 64) รัฐพึงส่งเสริม สนับสนุนการผลิตตำรา พัฒนาแบบเรียน
( ม. 65) พัฒนาบุคลากรทั้งด้านผู้ผลิต ผู้ใช้เทคโนโลยี
( ม. 66) ผู้เรียนมีสิทธิได้รับการพัฒนา
( ม. 67) รัฐต้องส่งเสริมและสนับสนุนการวิจัย
( ม. 68) ระดมทุนเพื่อตั้งกองทุนพัฒนาเทคโนโลยี
พบกันวันหลังนะครับ....
ขอเชิญผู้รักการอ่านทุกคน แลกเปลี่ยนเรียนรู้กันนะครับ ทุกความเห็นมีคุณค่าควรนำปรับปรุงและพัฒนา..ครับ...