การพิจารณาพระไตรลักษณ์ “เกิดขึ้น ตั้งอยู่ ดับไป”

พระครูปลัดวีระนนท์ วีรนนฺโท : เจ้าอาวาสวัดป่าเจริญราช พระวิปัสสนาจารย์ http://www.veeranon.com/

ในบางครั้งเกิดพระไตรลักษณ์คือ  อนิจจัง  หรือ  ความไม่เที่ยง

ซึ่งความไม่เที่ยงเกิดขึ้นนี้เองเป็น อนิจจลักษณะ

 

ลักษณะของอาการท้องพอง ลักษณะของอาการท้องยุบ

 

บางครั้งท้องพองโตขึ้นมา รู้สึกอึดอัดเหมือนใจจะขาด

แต่บางครั้งอาการพองหายไปเลย

จนเราตกใจนึกว่าไม่มีลมหายใจเสียแล้ว

 

บางครั้งผู้ปฏิบัติตกใจ ถอดใจลืมตา

ตกใจนึกว่าใจจะขาด นึกว่าสิ่งที่เกิดขึ้นกับตนเองเป็นสิ่งผิดปกติ

 

เพราะสภาวะของอนิจจัง ความไม่เที่ยงของสภาวะที่ท้องพอง

สภาวะที่อาการพองหายไป เรากำหนดมองไม่เห็นสภาวะนั้น

 

บางครั้งเมื่อสภาวะท้องยุบ อาการยุบหายไปจนหมดเหมือน

ร่างกายของเราไม่มีกระดูก ลักษณะเหมือนมีช่องว่างกลวงไปทั้งตัว

 

นี่คือ  ลักษณะอาการของพระอนิจจัง เรียกว่า  อนิจจลักษณะ ที่เกิดขึ้น

 

บางครั้งกำหนดท้องพอง ท้องยุบ เรากำหนดได้ดี

แต่บางครั้งกำหนดท้องพอง ท้องยุบไม่เห็นเลย

 

มันเกิดความไม่เที่ยงเกิดขึ้น เช่นชั่วโมงที่ผ่านมา

กำหนดท้องพองท้องยุบชัด แต่พอมานั่งชั่วโมงต่อไป

เรากำหนดไม่ชัด บางทีนั่งสมาธิภาวนาได้ชั่วโมงหนึ่ง มันก็ไม่ปวด

 

แต่บางครั้งนั่ง ๑๐ นาที ก็เกิดอาการปวดแทบจะตาย

หากเรามีสติกำหนดรู้ทัน

เราก็จะมีปัญญาร้องอุทานว่า “มันเป็นอย่างนี้เอง”

เราเรียกว่า  อนิจจัง นี่คือสภาวะของพระอนิจจัง

 

แต่หากเราไม่มีปัญญา คือสติไม่มา ปัญญาไม่เกิด สติเตลิด

เราก็ออกจากกรรมฐาน แล้วบอกว่าเวรกรรมของฉันมีมากเหลือเกิน

จะทำกรรมฐานก็ไม่ได้ มันเป็นเวรกรรมมาบีบคั้นอะไรนักหนา

 

การที่โทษเวรกรรม นั่นเป็นเพราะสติไม่มา อาตาปี สัมปชาโน  ก็ไม่มา

มันแยกแยะไม่ออก มันปลงไม่ตก

มันก็เกิดแต่ความทุกข์ เรียกว่าทุกขลักษณะ หรือ อนิจจลักษณะเกิดขึ้นแล้ว

มันรู้สึกทนไม่ได้ พอรู้สึกทนไม่ได้ สภาวะต่างๆก็ตามมา

 

บางครั้งตัวโยกไปมา น้ำตาไหลปีติเกิดขึ้น

มันเป็นไปสารพัดอาการ หากเรากำหนดไม่ทัน อะไรๆมันก็เกิดขึ้นได้

บางครั้งอาการพองมันสั้น บางครั้งพองมันยาวเป็นอยู่อย่างนี้

 

อนิจจลักษณะ ที่มันแสดงปรากฏให้เห็น

มันจะเห็นได้เฉพาะผู้ที่มีสภาวะเท่านั้น

แต่มันต่างกันกับคนที่คิดเองว่ามันเป็นอย่างนั้น

 

มันเป็นอย่างนี้ แต่ความจริงแล้วความคิดกับสภาวะมันห่างไกลกันเหลือเกิน

ดังนั้น  หากเราผู้ปฏิบัติธรรมมีสติพัฒนาขึ้น

จิตมันก็จะเห็นสภาวะเกิดดับ

เราจะนับทันตลอดอาการสุดสายสภาวะนี้ จิตก็เบิกบาน

 

จิตก็ผ่องใส จิตก็ไม่มีอะไรกั้นกลาง จิตไม่มีคิด จิตไม่มีปวด

ถึงแม้จะมีอาการปวดก็มีอาการทุกขเวทนาน้อยๆ แต่มันทนได้

 

บางคราวถ้าสติปัญญาไม่มา มันก็เกิดทุกข์บีบคั้น

อนิจจังเกิดความไม่เที่ยง ทำให้วุ่นวายใจไปเสียหมด

 

ทำให้เกิดทุกข์ตามมา เรียกว่าทุกขลักษณะ

ปวดที่ขาพอจะยกย่างก้าว มันก็วิงเวียนศีรษะ หน้ามืดตาลาย

 

บางทีปวดท้องเวียนหัวเหมือนจะอาเจียนออกมา

ซึ่งตรงนี้มันแสดงถึงความทุกข์ที่มันไม่เที่ยง มันถูกบีบคั้น

 

บางครั้งหายใจเข้าออก ๒-๓ ครั้ง มันก็เหนื่อยง่วง

เพราะความทุกข์เข้ามา พระไตรลักษณ์แสดงผล  แสดงเหตุให้เห็น 

 

แต่ถ้าหากเราเผลอสติและขาดสติ ปัญญาจะไม่เกิดตามที่กล่าวมาแล้ว

เราก็ไม่รู้เท่าทัน เราก็กันไม่ได้และแก้ไม่ได้

 

ผลสุดท้ายก็มีแต่ทุกข์ท่วมทับ ทุกข์บีบคั้น

ในที่สุดทนสภาวทุกข์ไม่ได้ ก็แตกดับไป

สุดท้ายก็ปลงสังขารจะตายก็ช่าง ถ้าบุญมันเอายากขนาดนี้

นิพพานมันเอายากขนาดนี้ไม่เอาแล้ว จึงทิ้งกรรมฐานไปเลย

 

ในที่สุดก็เกิดแต่อกุศลกรรม คือ  กรรมบาป

พอคิดถึงเรื่องบาป  เรื่องผิดศีลผิดธรรม

มันคล่องตัวเลย จิตปรุงแต่งไปสารพัดเรื่อง

มันเป็นวิมานที่ไม่ได้วาดไว้ นั่งคิดตรึกตรองเอาเอง

เขาเรียกว่า  วิปัสสนึก

คือ  นึกคิดเอาเองจะเป็นอย่างโน้นอย่างนี้

ลืมกำหนดภาวนา โมหะจึงเข้าครอบงำ  

 

ในที่สุดก็เลยหลง โทสะ โมหะ ลืมสิ่งเหล่านี้ไป

มันไม่มี หิริโอตตัปปะ มีแต่ความคิดปรุงแต่งไปในทางที่เป็นบาปเป็นกรรม

 

เขาเรียกว่า  ทุกขลักษณะ  ที่ตามมา

แต่ถ้ามีสติมาสกัดทุกขลักษณะ

ปัญญาก็เกิด ใจก็ผ่องใส มีขันติ มีฉันทะ มีศรัทธา

พอมีขันติอดทนได้ ตัวสติจะทำให้เห็นสภาวะต่างๆ ชัดเจนไม่ว่า

 

อาการท้องพองยุบชัดเจน

เห็นสภาวทุกข์

เห็นสภาพทุกข์

สภาพเป็นอดีต

สภาวะที่เป็นปัจจุบัน

 

ติดตามอ่านตอนต่อไปที่นี่ค่ะ

อิสระแห่งจิต

http://gotoknow.org/blog/mindfreedom

ขอให้เจริญในธรรมทุกท่าน

บุญรักษา  ธรรมคุ้มครองค่ะ