เตือน “เห็ดสามอย่าง” ด้วย ผญาลานนา

เตือน “เห็ดสามอย่าง” ด้วย ผญาลานนา

ผญาลานนา คือภูมิปัญญาของคนลานนา ที่เตือนไม่ให้กินเห็ดสองประเภทรวมกัน เห็ดสองประเภทที่ว่า คือ 1.เห็ดที่กำเนิดจากดิน และ 2.เห็ดที่กำเนิดจากขอน(ขอนไม้ผุ) โบราณบอกว่ากินแล้วจะเป็นเบื่อ(เป็นพิษ)

ผมยังจำได้ดี เมื่อคราวเดินตามแม่อุ้ย และหม่อน(ทวด)ไปเก็บเห็ดป่า ความเป็นเด็กเห็นเห็ดขึ้นดาษดื่นก็ตื่นเต้น รู้แค่ว่าเป็นเห็ดกินได้ก็เก็บดะ เห็ดหอมเอย เห็ดเหลือง เห็ดแดง เห็ดไข่ห่าน-ไข่เหลือง เห็ดขมิ้น เห็ดขอน เห็ดลม เก็บเพลินก็ได้ยินเสียอุ้ยหม่อนตะโกนตามหลัง

อุ้ย: -อ้าย(คำเรียกเด็กผู้ชาย) จะไปเก็บเห็ดขอน เก็บเห็ดป่ากะปอ(อย่าเก็บเฉพาะเห็ดที่เกิดบนขอน เก็บเฉพาะเห็ดป่าที่ขึ้นบนดินก็พอ)

ผม: -อุ้ย มันกิ๋นได้มะใจ่ก๋า เห็ดบดเนี่ย(มันกินได้ไม่ใช่หรือ เห็ดลมเนี่ย)

อุ้ย:-กินได้แต่เปิ้นมะฮื้อเก็บตวยกัน(กินได้แต่โบราณเขาไม่ให้เก็บรวมกัน)

     -เก็บสุนกันไปถึงบ้านจ่างลืม กินตวยกันมะได้(เก็บรวมกันไปบางทีจะลืม เพราะกินด้วยกันไม่ได้)

ผม:-เยืยะหยังละ ก็เห็ดกินได้ตวยกันตืงกู้(ทำไมละ ก็เห็ดกินได้ทั้งสองชนิด)

อุ้ย:-เปิ้นมะฮื้อกินตวยกัน กินแล้วจะเมา จะเบื่อ(เขาไม่ให้กินรวมกันเพราะกินแล้วจะเป็นพิษ มื่นเมาได้)

            ผมปฏิบัติตามแต่โดยดี โดยยอมทิ้งเห็ดขอน และเห็ดลมที่แสนอร่อย เก็บเฉพาะเห็ดป่า หรือ เห็ดที่ขึ้นจากดินที่มีเยอะกว่ากลับบ้าน และจำคำย่าจนขึ้นใจ แต่ก็พลาดหลายครั้ง อย่างน้อย 2-3 ครั้ง เมื่อไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมา เก็บเห็ดฟางมาต้มเค็มให้ตัวเล็ก และด้วยความลืมตัวหยิบเห็ดลมใส่ 2-3 ซึ่งเพิ่งขึ้นในสวนเพราะกลิ่นฝนใหม่ มีน้อยไม่พอทำอาหารอย่างอืนเลยนำไปต้มรวมกัน ทำเสร็จแล้ว พ่อ กับ แม่ กินเสียอิ่ม แต่ตัวเล็กไม่กินเพราะตามปูกับย่าไปกินอาหารฝรั่ง(ไส้กรอก)เสียนี่ กินไปไม่นาน ลุกขึ้นอาเจียนจนท้องกิ่ว และเวียนหัวทั้งคืน นึกในใจเราพลาดเสียแล้ว แฮ่ๆ ดีที่ครั้งนี้แค่เมา ไม่เบื่อ(เป็นพิษ) และตัวเล็กไม่กินด้วย แต่คนอื่นจะโชคดีอย่างนี้ไหม? คนอื่นๆที่ได้ข่าวว่ากินเห็ดป่าแล้วตายอาจเป็นอย่างเดียวกันนี้ก็ได้ เห็ดฟางก็เพาะเองไม่เป็นพิษ เห็ดลมก็ไร้พิษ แต่เห็ดสองประเภทมีกำเนิดต่างกันจึงกินผสมกันไม่ได้ตามความเชื่อคนโบราณ

            ผมเป็นห่วงเพราะเดียวนี้ใครๆก็พูดถึงเห็ดสามอย่าง คืออาหารที่ทำมาจากเห็ดหลายชนิด อย่างน้อยสามชนิดรวมกัน นัยว่าให้คุณค่าอาหารที่หลากหลาย เป็นยารักษาโรค แต่หากเราไม่ประมาท และเคารพในภูมิปัญญาคนโบราณ ทำอาหารจากเห็ดสามอย่างครั้งต่อไป อาจเลือกเห็ดที่กำเนิดอย่างเดียวกัน อย่าทานเห็ดต่างประเภทเด็ดขาด

ข้อมูลจำเพาะ

-เห็ดที่กำเนิดจากดิน เช่น เห็ดฟาง เห็ดโคนน้อย เห็ดหอมไทย เห็ดโคน เห็ดไข่ห่าน ไข่เหลือง เห็ดแดง เห็ดขมิ้น เห็ดจั่น เห็ดตีนแรด เป็นต้น

-เห็ดกำเนิดจากขอนเช่น เห็ด ลม เห็ดโต่งฝน เห็ดหูหนู เห็ดแครง เห็ดนางฟ้า นางรม เป็นต้น

[อวยชัย]

ขอบคุณครับ...

สำหรับความรู้ ภูมิปัญญา ผญาล้านนา

[เจษฎา]

ขอบคุณครับ คุณอวยชัยที่แวะเวียนมาเยี่ยม

โชคดีครับ

[พายุ]

สรุปว่า เห็ดที่เกิดจากดินเหมือนกันสามารถนำมาทำอาหารร่วมกันได้ใช่มั้ยครับ

และเห็ดที่เกิดจากขอนไม้เหมือนกันก็สามารถนำมาปรุงเป็นอาหารร่วมกัน

อย่างนี้หรือเปล่าครับ