วันทอง-ลาวทอง ประชันปักม่าน
วันทอง-ลาวทอง ประชันปักม่าน
ในเรื่องขุนช้างขุนแผนได้สะท้อนให้เห็นว่าสตรีไทยในสมัยโบราณจะมีความสามารถในด้านการบ้านการเรือน โดยเฉพาะในด้านงานฝีมือเย็บปักถักร้อย เมื่อนางลาวทองจะต้องจากเมืองเหนือติดตามขุนแผนมากรุงศรีอยุธยา ได้กล่าวไว้ว่า
...ฝีมือปักทำเราชำนาญ จะปักม่านไว้ให้เห็นประจักษ์ตา
ถวายไว้ในวัดเมืองลำพูน ให้เป็นเค้ามูลไปเบื้องหน้า...
นางลาวทองปักม่านสุดฝีมือ
...ปักเป็นเรื่องพระยามารา ยกพลโยธากองทัพชัย
มาประจญใต้ต้นมหาโพธิ์ กริ้วโกรธกระทืบช้างที่นั่งไล่
พวกพลแปรร่างต่างต่างไป บ้างสวมใส่เสนาะเกราะพราย
บ้างแบกตะบองตะเบงมาน ขี่สารสูงสุดพระเมรุหมาย
กำซาบศรขรรค์พรรณราย จักรแก้วแพรวพรายคทาธร
ตรีศูลเสน่าเกาทัณฑ์ กั้นหยั่นโล่เขนแลสลอน
ขี่คชสารกล้างางอน สิงหราชฤทธิรอนระเหิดตาม
มิ่งม้าแม้นม้าพลาหก ผจงยกย่ำย่างกลางสนาม
ล้วนประดับประดาเครื่องม้างาม บ้างขี่โคโตหลามกระบวนทัพ
ปักเป็นธงหน้าคลาเคลื่อน เมฆเกลื่อนอาทิตย์ก็มิดดับ
เทพทุกราศีก็หนีลับ ระยับด้วยทองถมทุกแห่งไป
ที่ม่วงก็ม่วงเป็นมันแสง ที่แดงก็แดงดังชาดใส่
ต้นไม้ไหวพริ้งทั้งกิ่งใบ ปักนกหกไล่ไต่ตามกัน
สารพัดหยัดยืนเหมือนอย่างเป็น แลเขม้นจิกกินแล้วบินผัน
ปักเขาสุทัศน์สัตตภัณฑ์ วินันตกการวิกยุคันธร
ถัดมาห้าแถวแนวสมุทร คงคาใสสุดแลสลอน
เป็นละลอกกระฉอกชโลทร ฝูงกินนรวิทยามาอาบกิน
ปักเป็นบัวบานตระการตา ภุมราบินร่อนกระพือผิน
ปักเป็นสัตว์จัตุบาทดาษดิน กินรินร่อนร่าอยู่เรียงราย...
นางลาวทองปักเป็นรูปพระยามาร ยกกองทัพมาผจญพระพุทธเจ้า มีฉากหลังเป็นเขาสัตบริภัณฑ์ ส่วนนางวันทองนั้นฝีมือด้านงานเย็บปักถักร้อยเป็นหนึ่งในสุพรรณ เมื่อขุนแผนขึ้นเรือนขุนช้างเพื่อจะพานางวันทองไปอยู่ป่าด้วยกัน ได้พบเห็นม่าน 3 ชั้นฝีมือนางวันทอง
...ม่านนี้ฝีมือวันทองทำ จำได้ไม่ผิดนัยน์ตาพี่
เส้นไหมแม้นเขียนแนบเนียนดี สิ้นฝีมือแล้วแต่นางเดียว
เจ้าปักเป็นป่าพนาเวศ ขอบเขตเขาคลุ้มชอุ่มเขียว
รุกขชาติดาษใบระบัดเรียว พริ้งเพรียวดอกดกกระดะดวง
ปักเป็นมยุราลงรำร่อน ฝ่ายฟ้อนอยู่บนยอดภูเขาหลวง
แผ่หางกางปีกเป็นพุ่มพวง ชะนีหน่วงเหนี่ยวไม้ชม้อยตา
ปักเป็นหิมพานต์ตระหง่านงาม อร่ามรูปพระสุเมรุภูผา
วินันตกหัสกันเป็นหลั่นมา การวิกอิสินธรยุคุนธร
อากาศคงคาชลาสินธุ์ มุจลินท์ห้าแถวแนวสลอน
ไกรลาสสะอาดเอี่ยมอรชร ฝูงกินนรคนธรรพ์วิทยา
ลงเล่นน้ำดำดั้นอโนดาด ใสสะอาดเยือกเย็นเห็นขอบผา
หมู่มังกรล่อแก้วแพรวพรายตา ทัศนารำลึกถึงวันทอง...
ม่านชั้นแรกของนางวันทองปักเป็นรูปป่าหิมพานต์อันงดงาม ส่วนชั้นที่ ๒ ปักอย่างวิจิตรเป็นเรื่องราวในวรรณคดีเรื่องพระลอ
...เจ้าปักเป็นพระลอดิลกโลก ถึงกาหลงทรงโศกกำสรดสุด
แสนคะนึงถึงองค์อนงค์นุช พระทรงเสี่ยงสายสมุทรมาเป็นลาง
แสนคะนึงถึงองค์พระเจ้าแม่ พระลอแลน้ำแดงดังแสงฝาง
ละลักษณาวดีไว้โดยปรางค์ คะนึงนางพระพี่เลี้ยงทั้งสององค์
ปู่เจ้าท้าวใช้ให้ไก่แก้ว มาล่อแล้วพระลอไล่เตลิดหลง
ถึงสวนพระยิ่งแสนกำสรดทรง ปักเป็นองค์พระเพื่อนพระแพงทอง
สู่สวนพิศวาสประพาสโฉม พระลอโลมเสพสุขประสมสอง
พี่เลี้ยงเคียงข้างคอยประคอง นางรื่นนางโรยรองบาทบงสุ์
ส่วนม่านชั้นที่ ๓ ฝีมือของนางวันทองก็ยิ่งวิจิตรตระการตา
...ยืนพิศม่านน้องต้องติดใจ ฉลาดนักปักไว้เป็นคาวี
จรดลด้นดั้นอรัญเวศ ถึงกรุงจันตประเทศบุรีศรี
สังหารผลาญหมู่สกุณี เลือดอินทรีแดงสาดลงดาษดิน
ปักเป็นลงเล่นในคงคา กับโฉมจันทร์สุดาอันเฉิดฉิน
ลอยเส้นเกศาในวาริน หอมกลิ่นผมตลบผอบทอง...
ม่านฝีมือนางวันทองงดงามขนาดนี้ แต่ด้วยอารมณ์แค้นขุนช้างเพื่อนรักหักเหลี่ยมโหดที่ใช้กลอุบายช่วงชิงนางวันทองมาครอบครอง ขุนแผนจึง...
...ดูม่านพล่านใจดังไฟวู จู่จับฟ้าฟื้นฟันระยำ
สับบั่นหั่นย่อยลงร้อยทบ ฟันตลบม่านมุ้งไม่เป็นส่ำ...
ความเห็น (5)
อยากดูรูป ลวดลายปักผ้า จินตนาการไม่ออก หรือว่าม่านถูกดาบขุนแผนสับบั่นหั่นย่อยยับไปแล้ว
สวัสดีค่ะ 
ว่าที่ พ.ต. ณัฏฐพล ตันมิ่ง
ผ้าม่านฝีมือนางลาวทองและนางวันทองวิจิตรตระการตาขนาดนี้คงจะหาชมได้ยาก นอกเสียจากอ่านแล้วจินตนาการตามภูมิหลังของผู้อ่าน หรืออาจเทียบเคียงกับภาพจิตรกรรมฝาผนังตามวัดเก่า
กิตติพงษ์ แบสิ่ว
ผ้าปักไหมน้อย ปักเป็นป่าหิมพานต์ ตามกลอนเสภาในเรื่องขุนช้างขุนแผน ม่านชั้นที่หนึ่งของนางวันทองครับ
ที่แสดงในงานศิลป์แผ่นดิน (ยังไม่ได้ชมเหมือนกันครับอาจารย์) น่าจะงดงามมากครับ
สวัสดีจ้ะ กิตติพงษ์
ขอบใจมากสำหรับข้อมูลเกี่ยวกับการปักม่านแบบโบราณ ซึ่งครูยังไม่มีโอกาสได้เห็นเช่นกัน
ตอนแรกที่ผมอ่านหัวเรื่อง ผมนึกว่าคำว่าปักม่าน จะเป็นภาษาถิ่นของเขาซะอีก ไม่นึกว่ามันจะแปลตรงตัวแบบนี้ก็เลยเข้ามาดู แต่พออ่านไปก็รู้สึกอยากจะเห็นจังเลย ว่าม่านที่นางลาวทอง กับ นางวันทองปักขึ้นจะงดงามขนาดไหน เพราะแค่อ่านจากที่เขาบรรยายนี่ทำให้เห็นภาพเลย แต่ของจริงน่าจะวิจิตรกว่าที่กวีบรรยายไว้แน่ๆเลยครับ