บทวิจารณ์ โลกใบใหม่ของปอง : โลกจินตนาการสู่โลกแห่งความเป็นจริง

 

โลกใบใหม่ของปอง : โลกจินตนาการสู่โลกแห่งความเป็นจริง

“โลกใบใหม่ของปอง” นิยายเล่มล่าสุดของไชยา วรรณศรี อดีตนายกสโมสรนักเขียนภาคอีสาน ได้รับการคัดเลือกให้เข้ารอบ 7 เล่มสุดท้ายรางวัลซีไรต์ประจำปี 2552 แม้ว่าจะมีการประกาศรายชื่อผู้ได้รับรางวัลประจำปีไปแล้ว แต่ในแง่เนื้อหาและรูปแบบการนำเสนอยังชวนให้ครุ่นคิดและติดตามอ่านวิถีชีวิตโลกจินตนาการของปองอยู่เสมอ

ไชยา วรรณศรีเป็นนักเขียนชาวสุรินทร์โดยกำเนิด เคยใช้ชีวิตเป็นทหารพรานในเขตป่านานกว่า 7 ปี ก่อนที่จะเข้าสู่วงการวรรณกรรม งานเขียนเรื่องแรกของเขาคือนิยายขนาดสั้นแนวบู๊ “เมืองเจ้าพ่อ” ตีพิมพ์เมื่อปี 2538 ซึ่งนิยายเรื่องดังกล่าวเขียนไว้ในระหว่างอยู่ในป่าก่อนที่จะขัดเกลาและจัดพิมพ์เป็นรูปเล่มในเวลาต่อมา พร้อม ๆ กับหันหลังให้กับอดีตนักรบทหารพรานมาใช้ชีวิตในป่าอักษรกลางเมืองใหญ่เพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์ด้านวรรณกรรม มีโอกาสนำงานเขียนที่เขียนไว้เมืองครั้งเป็นทหารในเขตป่านำมาขัดเกลาต้นฉบับเพื่อตีพิมพ์ในนิตยสารและวารสารอย่างสม่ำเสมอ จนทำให้ชื่อของ “ไชยา วรรณศรี” มีที่อยู่บนเส้นทางสายวรรณกรรม ก่อนที่จะกลับคืนสู่บ้านเกิดเพื่อประกอบอาชีพส่วนตัวที่จังหวัดสุรินทร์ และจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านการเขียนสำหรับเยาวชนในท้องถิ่นอย่างสม่ำเสมอมาจนถึงปัจจุบัน

สำหรับแรงบันดาลใจในงานเขียนของนักเขียนหนุ่มใหญ่จากเมืองสุรินทร์คนนี้ กล่าวถึงความในใจว่าในวัยเด็กชีวิตค่อนข้างลำบาก ครั้นเมื่อเติบโตมาก็มองเห็นสังคมมีแต่เอารัดเอาเปรียบ เมื่อได้เข้าไปเป็นทหารน่าจะได้ใช้อาวุธขจัดสิ่งเหล่านี้ไปจากสังคมได้ แต่ว่าเมื่อได้อ่านหนังสือจึงคิดว่าน่าจะเขียนสื่อสารในสิ่งที่ประสบในสังคมปัจจุบันผ่านงานเขียนสู่ผู้อ่านได้ ซึ่งจะเห็นได้ว่างานเขียนในระยะเริ่มแรกของเขาไม่ว่าจะเป็น “เมืองเจ้าพ่อ” “พันเมือง” จะเป็นนิยายแนวบู๊ล้างผลาญตามจินตนาการของเขาเพื่อให้สังคมได้รับการพัฒนาและเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางที่ดีนั้นเอง

หากย้อนกลับไปอ่านงานเขียนของไชยา วรรณศรี ในรอบ 10 ปีที่ผ่านมาจะพบว่ามีเนื้อหาหลากหลาย ทั้งเรื่องบู๊ เพื่อชีวิต บทกวี เรื่องสั้น บทความ และสารคดี จนมาถึงงานเขียนเล่มใหม่ล่าสุดคือ “โลกใบใหม่ของปอง” นี้เป็นนิยายขนาดสั้นหน้าปกสดใส พร้อมภาพประกอบผลงานของนักเรียนชั้นอนุบาลจากจังหวัดสุรินทร์ แต่เป็นที่น่าเสียดายที่ผู้เขียนมิได้ลงชื่อเจ้าของผลงานไว้ให้ได้รู้จัก

 

ส่วนแรงบันดาลใจในเบื้องต้นของผู้เขียนต่อผลงานเล่มนี้มีแนวความคิดว่านักอ่านจะชอบอ่านเพื่อความสนุกอย่างเดียวไม่ชอบคิด ซึ่งในส่วนของคนชอบคิดเมื่องานของผู้เขียนแล้วอยากผู้อ่านคิดต่อไปว่าทำไมมนุษย์เราจึงแก่งแย่งชิงอำนาจ ฆ่าฟันกัน ทั้ง ๆ ที่มุนุษย์ล้วนมีจุดกำเนิดเดียวกัน ทำอย่างอย่างไรจึงจะหลีกเลี่ยงจากความชั่วร้ายด้วยน้ำมือมนุษย์ด้วยกันและโลกอยู่อย่างสันติสุข อีกทั้งเมื่อผู้เขียนมีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมส่งเสริมการอ่านการเขียนในระดับโรงเรียนพบว่าส่วนมากจะสั่งหนังสือเข้าห้องสมุดเฉพาะเรื่องที่ได้รับรางวัลเท่านั้น และผู้เขียนจึงได้เขียนเรื่องให้นักเรียนสนใจอ่านบ้าง จึงนำมาเขียนเป็นต้นร่างนิยายเรื่องดังกล่าวภายในระยะเวลา 3 วัน ก่อนที่จะเพิ่มเติมรายละเอียดของข้อมูลให้สมบูรณ์จนกลายเป็น “โลกใบใหม่ของปอง” ให้โลดแล่นบนเส้นทางสายวรรณกรรม มีโอกาสวางอวดโฉมบนชั้นหนังสือในห้องสมุดให้นักเรียนได้เลือกอ่านอย่างหลากหลาย ตามเจตนารมย์ของผู้เขียนต่อไป

เมื่อพลิกดูเครดิตในการจัดพิมพ์พบว่าหนังสือเล่มจัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์วรรณศรี ดำเนินการผลิตโดยสำนักหนังสือสุรินทร์สโมสร จังหวัดสุรินทร์ เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงความเพียรพยายามของนักเขียนในท้องถิ่นในการผลิตงานสู่ผู้อ่าน ภายใต้การบริหารจัดการของสายส่งในส่วนกลาง ต่างถ้อยทีถ้อยอาศัยซึ่งกันและกัน ส่วนผู้อ่านคือกำลังใจสนับสนุนให้นักเขียนมีพลังในการสร้างสรรค์งานเพื่อความอยู่รอดของนักเขียนและฝ่ายจัดจำหน่าย 

โลกใบเก่า : ความฝันวัยเยาว์กับจินตนาการไร้ขอบเขต

ด้วยเหตุที่ผู้เขียนนั้นเป็นชาวจังหวัดสุรินทร์โดยกำเนิด จึงได้ซึมซับและรับรู้สถานการณ์เพื่อนบ้านนำมาร้อยเรียงเป็นเรื่องราวสู่นิยายแห่งชีวิตให้ผู้อ่านครุ่นคิดและเพ่งพินิจกับความเป็นจริงและจินตนาการแห่งชีวิต ทั้งด้านการเมืองการวิพากษ์วิจารณ์สังคมสอดแทรกในจินตนาการของผู้เขียนสานต่อไปยังผู้อ่าน

สำหรับเนื้อหาในนิยายเรื่องโลกใบใหม่ของปองแบ่งออกเป็น 2 ภาคด้วย คือ ภาคที่ 1 ว่าด้วยโลกใบเก่า ส่วนภาคที่สองว่าด้วยโลกใบใหม่

เนื้อหาในภาคโลกใบเก่าผู้เขียนได้กล่าวถึงเรื่องของเด็กชายชาวกัมพูชาชื่อ “ปอง” ที่อพยพข้ามเขตแดนมาอาศัยในค่ายอพยพที่เมืองไทยพร้อมกับแม่มาเมื่อวัยเด็ก ซึ่งกว่าจะกลับคืนสู่ภูมิลำเนาอีกครั้งเมื่ออายุสิบสองปี ผู้เขียนจึงได้สรรแต่งให้ “ปอง” โลดแล่นอยู่ในแห่งความเป็นจริงและโลกแห่งจินตนาการภายใต้ความทรงจำในบาดแผลจากภัยสงครามกลางเมืองเมื่อวัยเยาว์

 

 

จินตนาการของ “ปอง” ดิ่งลึกลงไปสู่รากเหง้าของความเป็นมนุษย์ชาติจากอดีตถึงปัจจุบัน เริ่มจากการเป็นลิงสลับกับการกลายเป็นร่างมนุษย์ในปัจจุบัน จากนั้นเด็กชายปองยังกลายร่างเป็นอองรี มูโอต์ ชาวฝรั่งเศสที่เดินทางไปยังปราสาทนครวัดของกัมพูชาเป็นคนแรก ผ่านมุมมองทางประวัติศาสตร์และสถานการณ์ปัจจุบันที่ผู้คนสองประเทศประสบปัญหาในปัจจุบัน รวมทั้งเรื่องของการรณรงค์การใช้พลังงานผ่านมุมมองของ ดร.หนุ่ม จากมหาวิทยาลัยมหิดล

นอกนั้นปองยังได้จินตนาการว่าเขาได้กลายร่างเป็นซูปเปอร์แมน เป็นนักเล่นหมากรุกนานาชาติมีโอกาสไปแข่งขันถึงสหรัฐอเมริกา แล้วจินตนาการย้อนอดีตไปพบกับอีสบสุดยอดของนักเล่านิทาน และเผชิญหน้ากับพระเจ้าก่อนที่คืนสู่โลกปัจจุบัน จุดเปลี่ยนในชีวิตของปองเมื่อเขาจินตนาการเป็นนกโบยบินไปยังบ้านของเด็กหญิง “แก้ว” ซึ่งมีวิถีชิวิตความเป็นอยู่ที่เพียบพร้อมทุกอย่างในครอบครัว มีความผูกพันกับตู้โทรศัพท์ รถตู้รับ-ส่ง และการบ้านที่ได้รับมอบหมายจากคุณครู ทั้งสองจึงคุ้นเคยกันในจินตนาการ

และวิถีชีวิตจริงของตัวละครกับวิถีชีวิตแห่งจินตนาการผ่านตัวละครเอกคือ “ปอง” เหมือนหนึ่งจินตนาการในวัยเยาว์ไม่มีที่สิ้นสุด ที่ผู้เขียนดิ่งลึกลงไปสู่รากเหง้าของความเป็นมนุษย์ชาติจากอดีตถึงปัจจุบัน

จนในตอนสุดท้ายของภาคแรกผู้เขียนได้ทิ้งปริศนาไว้ที่การประสบอุบัติเหตุรถสิบล้อชนกับรถรับส่งนักเรียนที่แก้วโดยสารมาด้วย แต่ก็ไม่ได้เฉลยให้ผู้อ่านได้รับทราบว่าชะตากรรมของแก้วจะเป็นอย่างไร ว่าเธอยังคงมีชีวิตอยู่หรือไม่

โลกใบใหม่ : จินตนาการกับชีวิตจริง

ในภาคที่สอง คือ “โลกใบใหม่” ผู้เขียนได้นำเสนอเรื่องราวภาพชีวิตของ “ปอง” และ “แก้ว” เมื่อกลับคืนสู่บ้านเกิดในวัยหนุ่มสาว โดยปองได้รับทุนการศึกษาจากเมืองไทยในโครงการแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมของกัมพูชาเข้ามาศึกษาที่สถาบันอุดมศึกษาในเมืองไทย ในขณะที่แก้วประกอบอาชีพเป็นครูสอนวิชาประวัติศาสตร์ในชนบท ในขณะที่สถานการณ์การเมืองภายในประเทศยังคงตรึงเครียด เช่นเดียวกันกับสถานการณ์ชายแดนไทย - กัมพูชา

 

 

ชีวิตของแก้วในปัจจุบันมิแตกต่างไปจากวิถีชีวิตในยุคสงครามกลางเมือง เหมือนหนึ่งว่าผู้เขียนจะเปรียบเทียบกับวิถีชีวิตครอบครัวของอดีตผู้นำประเทศที่ใช้อยู่ในต่างประเทศ จนทำให้ปองต้องหนีออกจากมหาวิทยาลัยเพื่อตามหาแก้ว ในขณะที่เกิดความขัดแย้งภายในประเทศและประชาชนยังคงยากจนเช่นเดิม

หลังสถานการณ์เข้าสู่สภาวะปกติ ปองได้เป็นทหารรักษาการณ์ที่ชายแดนช่องจอม และทั้งสองยังคงติดต่อกันอยู่เสมอ จนวันที่แก้วทนความคิดถึงไม่ได้จึงเดินทางมาหาปองที่ชายแดนจนเกิดอุบัติเหตุระหว่างการเดินทาง แต่ในที่สุดทั้งสองได้พบกับความสุขแห่งชีวิตที่รอคอย พร้อมกับรอยยิ้มเล็ก ๆ ของผู้อ่านหลังจากที่ต้องครุ่นคิดถึงการดำเนินชีวิตจริงและจินตนาการของตัวละครทั้งสอง

เมื่อเพ่งพิศพิจารณาโทนของเรื่อง “โลกใบใหม่ของปอง”  ผ่านเรื่องราวของปองและแก้วมีทั้งความฝันและจินตนาการที่ไร้ขอบเขต มีทั้งหม่นเศร้าและสุขสม หากมองจากออกแบบรูปเล่มและการนำเสนอผ่านหน้าปกดูเหมือนว่าจะเป็นเรื่องราวที่เกี่ยวกับวัยเด็กที่สดใส แต่เมื่อได้อ่านเข้าไปในเนื้อในแล้วจึงได้รู้ว่าผู้เขียนได้ดำเนินเรื่องสลับกันไปมาระหว่างวิถีชีวิตจริงและจินตนาการของตัวละครอาจทำให้ผู้อ่านสับสนหากว่าไม่ได้ติดตามอ่านอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้เพราะมีทั้งเรื่องจริงและจินตนาการ แต่หากผู้อ่านมีวิจารณญาณในการอ่านและวิเคราะห์สถานการณ์รอบข้างของตัวละครอาจเปรียบเทียบกับวิถีชีวิตของคนดังคนใดคนหนึ่งในระดับประเทศเป็นแน่แท้

แต่อย่างไรก็ตามผู้เขียนก็ได้ฉายภาพวิถีชีวิตของเด็กชายขอบผ่านวิถีชีวิตของเด็กชายปองและเด็กหญิงแก้ว ตั้งแต่วัยเด็กจนถึงวัยหนุ่มสาวผ่านวิถีแห่งชะตากรรมของประเทศที่ผันแปรไปตามวิถีชีวิตของคนเมืองและวิถีชีวิตของผู้คน ซึ่งในบางครั้งก็แยกไม่ออกว่าส่วนไหนคือชีวิตจริงและส่วนไหนคือจินตนาการ

หลังจากที่ได้อ่าน “โลกใบใหม่ของปอง” จากงานเขียนของไชยา วรรณศรี แล้วทำให้มองเห็นถึงภาพชีวิตของเด็กสองคนจากวัยเด็กสู่วัยหนุ่มสาวที่มีพลังในการสร้างสรรค์ผ่านโลกแห่งความเป็นจริงและโลกแห่งจินตนาการ ผ่านเรื่องราวและมุมมองวิถีแห่งการเมืองในปัจจุบัน ทั้งนี้แล้วแต่พื้นฐานความรู้หรือภูมิหลังของผู้อ่านแต่ละคนที่จะเชื่อมโยงจินตนาการสู่โลกแห่งความเป็นจริง นำไปขบคิดเพ่งพินิจถึงความเป็นมาเป็นไปในความเป็นจริง หากท่านมีเวลาแวะเวียนไปที่ร้านหนังสือลองมองหาหนังสือเล่มเล็กๆ โทนสีส้มสดใสจากนักเขียนหนุ่มใหญ่เมืองสุรินทร์คนนี้มาเป็นเจ้าของดูบ้าง และโลกจินตนาการที่ได้รับจากการอ่านจะนำพาท่านไปสู่โลกแห่งความเป็นจริงเช่นเดียวกัน