ศิลปะบำบัด (Art therapy)

การนำเอาศิลปะมาใช้ในการทำจิตบำบัดในผู้ป่วยจิตเวช

                                                                                 นางสาววาสนา สุระภักดิ์

                                                                           พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ 

                                                           (ด้านการพยาบาลสุขภาพจิตและจิตเวช)

 เนื้อหาความรู้

                การนำเอาศิลปะมาใช้ในการทำจิตบำบัด เช่น นำเอาการวาดรูปมาใช้ในการช่วยปรับเปลี่ยนบุคลิกภาพที่ไม่เหมาะสมให้กลับคืนสู่ปกติ โดยผู้บำบัดจะได้รับการฝึกฝนให้รู้จักการใช้ภาษาที่เป็นสัญลักษณ์ (symbolic language) และการสื่อสารโดยไม่ใช้คำพูด (nonverbal communication) (Robbins & Sibley,1976)

                Freud (1993) กล่าวว่า ทั้งศิลปิน และผู้ป่วย ต่างมีจุดหมายปลายทางที่เป็นลักษณะเฉพาะของตน คือประสบการณ์ที่ไม่มีอะไรเสมอเหมือนของการดิ้นรนเพื่อที่จะทำให้ชีวิตมีความหมาย ทั้งการวาดภาพและงานศิลปะอื่นๆ ต่างมีลักษณะเกี่ยวข้องกับเรื่องส่วนตัวของแต่ละคนและแสดงออกถึงความหมายของสิ่งที่อยู่ในระดับจิตสำนึก และจิตไร้สำนึก เป็นสัญลักษณ์สิ่งแทนความจำที่ลืมเลือนไปแล้ว และแสดงออกมาเป็นความฝันหรือแสดงออกทางศิลปะ บางส่วนอาจเกี่ยวข้องกับสิ่งที่อยู่ภายในจิตใจ (intrapsychic stress)

 ผลดีของการนำศิลปะบำบัดมาใช้กับการรักษาชนิดกลุ่ม

1. การวาดภาพทำให้รู้ถึงเหตุการณ์ที่เป็นตัวกระตุ้นซึ่งก่อให้เกิดบาดแผลทางจิตใจ

2. สามารถนำมาใช้เพื่อนำเข้าสู่เป้าประสงค์ตามที่กำหนดไว้

3. เพิ่มการแสดงออกด้วยการวาดภาพและการใช้คำพูดร่วมกัน

4. สามารถนำเอาภาพวาดมาเป็นเครื่องมือเพื่อการสื่อสารภายในกลุ่ม

5. ผลิตผลเป็นสิ่งที่ช่วยเพิ่มคุณค่าแห่งตน

6. ให้โครงสร้างกับกลุ่มในลักษณะที่เป็นรูปธรรมได้ง่าย

7. การแสดงออกของความคิด ความรู้สึกอย่างเป็นธรรมชาติ

8. ผู้เข้าร่วมกลุ่มรู้สึกลดภาวะของการถูกคุกคามลงไปได้มาก

 วัตถุประสงค์

          เพื่อให้ผู้ป่วยได้แสดงความรู้สึกนึกคิดต่างๆ ออกมาเป็นภาพเรื่องราว การใช้สีสรร การอภิปราย การแลกเปลี่ยนความคิดทางสังคม โดยผู้บำบัดต้องเข้าใจในลักษณะบุคลิกภาพของผู้วาดภาพศิลปะนั้น และนำมาเป็นหัวข้อในการกระตุ้นให้สมาชิกได้แสดงออกถึงอารมณ์ความรู้สึกนึกคิดต่างๆซึ่งกันและกันของสมาชิกในกลุ่ม

 ขั้นตอนการดำเนินกลุ่ม แบ่งเป็น 3 ระยะ

1. ระยะเริ่มต้นกลุ่ม

          - แนะนำตนเอง

          - วัตถุประสงค์ กฎกติกา ระยะเวลา

          - บทบาทสมาชิก และทีมผู้บำบัด

            (เวลาที่ใช้ 1/6 ของเวลาทั้งหมด)

2. ระยะดำเนินกลุ่ม และบำบัด

        - ดำเนินการตามขั้นตอน

        - อภิปราย/ ซักถาม

          (เวลาที่ใช้ 4/6 ของเวลาทั้งหมด)

 3.    ระยะท้าย/ ระยะปิดกลุ่ม

        - สรุปปัญหา และข้อเสนอแนะ

        - สรุปการเรียนรู้กับกลุ่ม

        - สรุปผลการดำเนินกลุ่ม

        - ปิดกลุ่ม

          (เวลาที่ใช้ 1/6 ของเวลาทั้งหมด)

การสังเกตพฤติกรรมขณะทดสอบ

                พฤติกรรมผู้ป่วยขณะทำการทดสอบถือว่าเป็นรายละเอียดที่มีประโยชน์ ใช้ช่วยในการตัดสินใจกับส่วนที่สำคัญต่างๆ เช่นความคล่องแคล่วในการเคลื่อนไหว และการใช้กล้ามเนื้อ ความต้องการพึ่งพิง ความเครียดและอาการเกร็ง อาการมือสั่น ความมีอารมณ์หุนหันพลันแล่น หรือความไม่มั่นคงทางจิตใจ เป็นต้น

[ลัด]

สนใจเรื่องศิลปะบำบัดมากๆคะ ถ้ามีอบรมที่ไหนแจ้งบ้างซิคะ อยากเอามาใช้กับลูกๆและกับคนไข้คะ ขอบคุณล่วงหน้านะคะ

ลัด 0817200074

[วาสนา สุระภักดิ์]

สวัสดีค่ะ ต้องขออภัย ไม่ได้เข้ามาที่ Goto Know นานต้องขอโทษที่ตอบช้าไปนะคะ (การให้เด็กเรียนศิลปะเป็นสิ่งที่ดีค่ะ ช่วยพัฒนาเด็กได้หลายด้าน เช่น ความคิดสร้างสรรค์ การผ่อนคลายความเครียด ส่งผลต่อการเรียน และการพัฒนาจิตใจด้านอื่นๆด้วยค่ะ - การเรียนศิลปะบำบัดจริงๆแล้วก็ไม่ทราบว่ามี Class สอนที่ไหนชัดเจน แต่ที่จัดทำกลุ่มศิลปะบำบัดในผู้ป่วยจิตเวช ก็จะปรับจาการทำกลุ่มบำบัดทางจิตอื่นๆ ประกอบกับนำเทคนิคความรู้เรรื่องการวาดภาพเพื่อการประเมินและการรักษษมาประกอบกัน - เคยลง Work Shop โครงการศิลปะชูใจ ของอาจารย์ เทพศิริ สุขโสภา อาจารย์จะมีเทคนิคการสอนวาดภาพให้เป็นได้ในเวลาเพียง 3 ชั่วโมง (สนุกมากกกก) และได้แนวคิดที่เป็นประโยชน์ เช่น ความสุขในการใช้ดินสอ การระบายสี ความใช้สีน้ำมันเพราะสามารถทาทับกันได้ ไม่จำเป็นที่เราจะใช้เฉพาะปลายแหลมของสีในการระบาย เราอาจจะนอนแท่งสีลงแล้วลากไปเต็มแผ่นก็ได้ การปล่อยวางในการสร้างงานศิลปะ เพราะสวยหรือไม่สวย แต่มองอย่างไรก็เป็นศิลปะ - เท่าที่ทราบอาจารญืจะมีโครงการศิลปะชูใจสอนตามโรงเรียน และตามโรงพยาบาลต่างๆ อาจจัดทำโครงการไปให้อาจารย์มาสอนให้ได้(ไม่ทราบรายละเอียด) อาจติดตามการออกกิจกรรมของอาจารย์ได้ใน Face Book โครงการศิลปะชูใจ ค่ะ ขอให้มีความสุขกัยศิลปะนะคะ วาสนา