ปัญญา : กระบวนการคิดเหตุผล

เราสังเกตเห็นนกกระจอกออกลูกเป็นไข่ก่อนเป็นตัวทุกครั้ง,  สังเกตเห็นนกเขาก็ออกลูกเป็นไข่ก่อน,  นกเอี้ยงก็ออกไข่ก่อน,  อีกาก็ออกไข่,  เราจึง "ลงสรุปเป็นนัยทั่วไป" (Generalization) ว่า "สัตว์พวกนกจะออกลูกเป็นไขก่อน" (กรณีเรายังเป็นเด็กเล็ก  ไม่รู้ประชากรของนกว่าออกลูกแบบใดมาก่อน )

เราสังเกตเห็นนกนอนอยู่ในรัง  เราก็ "ลงสรุปไปยังส่วนใหญ่" ( Inference ) ว่า "นกนอนออกไข่" (กรณีเรารู้มาก่อนแล้วว่าสัตว์พวกนกออกลูกเป็นไข่ก่อน)

เหตุกรณ์ทำนองนี้เกิดขึ้นกับเราทุกวัน : เราเห็นดินสอหลุดจากมือ  เราก็ลงสรุปว่า มันจะหล่นลงพื้น,  เราเห็นต้นไม้  เราก็ลงสรุปว่า  ต้นไม้ทุกต้นหยั่งรากลงดิน, เราเห็นน้ำต่างระดับ ก็ลงสรุปว่า  น้ำระดับสูงกว่าต้องไหลลงสู่ระดับต่ำกว่า, เห็นดวงจันทร์กลม ก็ลงสรุปว่า  ดาวทุกดวงบนท้องฟ้าอ้นกว้างใหญ่ไร้ขอบเขตนั้นต้องกลมทุกดวง, เราเห็นโลกเรามีคน  ก็ลงสรุปเปนนัยทั่วไปว่า  มีโลกจำนวนหนึ่งในแกเล็กซี่ต่างๆ จะมีคนอาศัยอยู่ด้วย, ฯลฯ

เราใช้ความสามารถด้าน Generalization, และหรือ Inference อยู่ทุกวัน  นับแต่เด็กไปจนถึงเป็นผู้ใหญ่

แต่กระบวนการที่กล่าวมาเป็นกระบวนการคิดแบบ "อุปนัย" หรือ Induction !

และกระบวนการ Induction นั้น  เป็นกระบวนการ "ให้เหตุผล" ประเภทหนึ่ง !!

ดังนั้น  กระบวนกาคิดแบบ Generalization และ Inference จึงเป็นความสามารถของความคิดเชิงเหตุผลแบบ อุปนัย

ดังนั้น  กระบวนการของ "เหตุผล" จึงปฏิบัติการอยู่ตลอดเวลาแล้วในสมองของเรา !!!

และดังนั้น  การที่ฝ่าย "เหตุผลนิยม" หรือ Rationalists เขาเคยประกาศว่า "คนเป็นสัตว์เหตุผล"  ดูจะมีเค้า จากผลการวิเคราะห์อย่างเคร่าๆนี้

คราวนี้  หันมาดูการสอนของครูที่โรงเรียน  เห็นเด็กแบกกระเป๋าหนังสือกันตัวแอ่นทุกวัน และครูก็สอนแบบบรรยายให้เด็กฟังทุกวัน  ไม่ค่อยได้ให้เด็กออกนอกห้องเรียนไปปฏิบัติการนอกห้องเรียนในธรรมชาติกันสักเท่าไร  จึงเป็นวิธีการสอนที่ทำลาย "ความสามารถด้านการคิดเหตุผลไปหมดสิ้นแล้วกระมัง" ???

เรื่องนี้  ถ้าถามครู แน่นอน  ครูต้องบอกว่า  "ก็สถาบันที่ผลิตผม / ดิฉัน มา  เขาทำกันอย่างนี้นี่ครับ / คะ "  ถ้าเราหันไปมองหน้าผู้ผลิตครู  เขาก็ต้องตอบว่า "ก็ผม / ดิฉัน สอนมาหมดแล้ว ครับ / ค่ะ "

เรื่องนี้  อย่าได้ร้อนใจไปเลย  ครูไม่ได้ทำอย่างนั้นครับ  ผมมีเหตุผลอธิบายให้ฟังวันหลัง