การเรียนการสอนเน้ผู้เรียนเป็นสำคัญ
การเรียนการสอนเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง
ในบรรดากระบวนการเรียนการสอนที่เน้นสถานการณ์จริงเพื่อสร้างความสนใจของผู้เรียนนั้น มีแนวคิดในการจัดการเรียนรู้อยู่ 3 วิธีใหญ่ๆ คือ การเรียนรู้จากกรณีศึกษา (case-based learning) การเรียนรู้จากสถานการณ์ปัญหา (problem-based learning) และการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (student-centered learning)
การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง คือ “กระบวนการเรียนรู้ที่ให้อิสระแก่ผู้เรียนในการสำรวจสิ่งที่ศึกษาในด้านที่สนใจ ผลักดันให้หาคำตอบ โดยได้รับการสนับสนุนอย่างเข้าใจจากผู้อำนวยความสะดวก (facilitator) ซึ่งก็คือผู้สอนนั่นเอง เป็นกระบวนการเรียนรู้แบบทั้งตัวบุคคล รวมทั้งสติปัญญา ความคิด และความรู้สึก”
การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางมีเป้าหมาย ดังนี้
1) สร้างความอยากรู้อยากเห็นให้แก่ผู้เรียน
2) ผู้เรียน ผู้อำนวยความสะดวกในการเรียนรู้ และผู้บริหารโรงเรียนต้องมีส่วนร่วมในการตัดสินใจทุกเรื่อง
3) ช่วยให้ผู้เรียนสู่สัมฤทธิผลในขั้นที่ผู้เรียนประทับใจ
4) ให้ผู้เรียนได้ตื่นเต้นและชื่นชมในข้อค้นพบ
5) ผู้อำนวยความสะดวกได้เกิดทัศนคติว่าการเรียนรู้แบบวิจัยเป็นวิธีการที่ให้ประสิทธิผลสูงสุด
6) ผู้อำนวยความสะดวกได้มีความสุขและพอใจในการทำงานกับผู้เรียน
องค์ประกอบสำคัญของจัดการเรียนรู้แบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางมีดังนี้
1) การแก้ปัญหา
2) ทักษะการทำงานเป็นกลุ่ม
3) การเรียนรู้วิธีที่จะเรียน
4) พัฒนาการอย่างต่อเนื่อง
5) ความรู้แบบบูรณาการ
6) การแลกเปลี่ยนข้อมูล
7) เทคโนโลยีการเรียนรู้
กิจกรรมของผู้เรียนมีดังนี้
1) ทำกิจกรรมกลุ่มและเดี่ยวเพื่อฝึกทักษะในการแก้ปัญหา
2) เข้าถึง จัดการ และโอนย้ายข้อมูลในการหาคำตอบ
3) เรียนรู้จากการค้นพบ คำถาม และการแก้ปัญหา
4) แลกเปลี่ยนข้อมูล/ข้อค้นพบกับผู้อื่น
คุณสมบัติของผู้สอนในฐานะผู้อำนวยความสะดวกมีดังนี้
1) มีความโปร่งไสและสร้างความไว้วางใจแก่ผู้เรียน
2) ยอมรับในทุกอย่างของผู้เรียน
3) พยายามที่จะเข้าใจผู้เรียน
บทบาทของผู้สอน
1) เสนอปัญหาที่เป็นจริงและช่วยเหลือในการค้นคว้าหาข้อมูลที่จะใช้ในการแก้ปัญหา
2) อำนวยความสะดวกเท่านั้น ไม่เป็นผู้ชี้นำ
3) สนับสนุนด้านอุปกรณ์การเรียนรู้ เช่น แหล่งข้อมูล เทคโนโลยี คอมพิวเตอร์ อุปกรณ์ที่เป็นสื่อการเรียนรู้รูปแบบต่างๆ เว็บไซด์ อีเมล์ ฯลฯ
ประสิทธิผลจากการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง มีดังนี้
1) ผู้เรียนเป็นคนทำงานที่ใฝ่หาความรู้อยู่ตลอดเวลาและเป็นนักค้นคว้าที่กระตือรือร้นที่จะหาคำตอบ
2) ผู้เรียนเป็นผู้เชี่ยวชาญไม่เฉพาะแต่เนื้อหา แต่รวมถึงวิธีการเรียนรู้ด้วย
3) วิธีการเรียนรู้จากการค้นคว้า การตั้งคำถาม และการแก้ปัญหา
4) การแลกเปลี่ยนข้อมูลและข้อค้นพบซึ่งกันและกัน
เงื่อนไขในการจัดการเรียนรู้แบบเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางเกิดความสำเร็จ ที่พึงตระหนัก มีดังนี้
1) ให้ผู้เรียนสัมผัสกับปัญหาอย่างจริงจัง
2) เตรียมแหล่งการเรียนรู้ให้พร้อม เช่น ห้องสมุด แหล่งสืบค้นข้อมูลทางอินเทอร์เน็ต แหล่งการเรียนรู้รอบด้าน ฯลฯ
3) สิ่งที่ผู้เรียนเรียนต้องเป็นสิ่งที่เขาต้องการ
ความเห็น (2)
เรียนคุณดวงตา ปทุมชาติ
ผมเขียนบทความเรื่องการเรียนรู้ที่ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ ที่ครูต้องหันกลับมาทบทวน ได้ตีพิมพ์วารสารวิชาการ
ปีที่ 10 ฉบับที่ 3 กรฎาคม - กันยายน 2550 ครับ เรื่องที่เขียนเข้าใจง่ายครับ เป็นประโยชน์มาก ไม่ทราบว่า
เปลี่ยนหลักสูตรใหม่เขาจะลืมกันหรือเปล่า อย่างน้อยก็อาจารย์ดวงตา คนหนึ่งที่ยังตระหนัดดีใจครับ
ดีใจที่ลูกศิษย์ท่านนี้ยังใช้ประโยชน์ของ ICT ในการจัดการความรู้อย่างต่อเนื่อง