ปริเฉทที่ ๔ เสด็จออกผนวช (มหาภิเนษกรมณ์)

มูลเหตุที่เสด็จออกผนวช

            สาเหตุที่ทำให้เจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวชนั้นมี ๒ นัย คือ

            ๑. ทรงปรารภความแก่ เจ็บ ตาย อันครอบงำมนุษย์อยู่ ซึ่งทุกคนไม่สามารถหลีกพ้นได้ และทรงระลึกถึงพระองค์ว่าจะต้องเป็นไปอย่างนั้น จึงควรที่จะแสวงหาทางหลุดพ้นจากความแก่ เจ็บ ตาย นี้เสีย เพราะว่าธรรมดาแล้วย่อมมีสิ่งตรงข้ามกัน เช่น มีร้อนแล้วก็มีเย็นแก้ มีมืดก็มีสว่างแก้ บางทีอาจมีอุบายแก้ทุกข์ทั้ง ๓ นั้นได้ แต่การหาอุบายแก้ทุกข์ทั้ง ๓ นั้นเป็นสิ่งที่ยากยิ่ง การอยู่ในฆราวาสวิสัยไม่อาจจะทำได้  บรรพชาน่าจะเป็นหนทางที่จะแสวงหาอุบายนั้นได้  ดังนั้น พระองค์จึงมีอัธยาศัยน้อมไปในบรรพชา

            ๒. ได้ทรงทอดพระเนตรเห็นเทวทูต ๔ คือ คนแก่ คนเจ็บ คนตาย และสมณะ อันเทวดาเนรมิตไว้ระหว่างทาง เมื่อครั้งเสด็จประพาสอุทยานถึง ๔ วาระโดยลำดับ เมื่อได้ทอดพระเนตรเห็นเทวทูต ๓ ข้างต้น ทรงสังเวชสลดพระหฤทัย เพราะเป็นสิ่งที่พระองค์ไม่เคยพบเห็นมาก่อน ครั้นได้ทอดพระเนตรเห็นสมณะเข้าทรงพอพระทัยในการบรรพชา

 

เวลาเสด็จออกผนวช

            เวลาที่เจ้าชายสิทธัตถะเสด็จออกผนวชนั้นมี ๒ นัย คือ

            ๑. ในอรรถกถาว่า เสด็จหนีออกผนวชในเวลากลางคืน ทรงม้ากัณฐกะ และมีนายฉันนะติดตามเสด็จไปด้วย พอถึงฝั่งแม่น้ำอโนมาตรัสสั่งให้นายฉันนะนำม้ากัณฐกะกลับคืนพระนคร จากนั้นทรงตัดพระเมาลีด้วยพระขรรค์ อธิษฐานเพศเป็นบรรพชิต ณ ที่นั้น

            ๒. ในพระไตรปิฎกว่า  ได้เสด็จออกผนวชซึ่งหน้า ในเวลาพระองค์ยังหนุ่มอยู่ พระเกศาดำสนิทอยู่ พระมารดาและพระบิดาทรงรักใคร่มาก ไม่อยากให้เสด็จออกบรรพชา มีพระพักตร์อันอาบด้วยน้ำพระเนตร ทรงโศกเศร้ากันแสงอยู่ พระองค์ทรงปลงพระเกศาและพระมัสสุ(หนวด)นั้นเสีย แล้วทรงครองผ้ากาสาวะ อธิษฐานเพศบรรพชิต ณ ที่นั้น

กาสาวพัตร

            กาสาวพัตร คือผ้าที่ย้อมด้วยรสฝาดอันเกิดแต่ต้นไม้สีเหลืองหม่นเป็นผ้าสำหรับนักบวชใช้ เดิมทีมีเพียง ๒ ผืน คือ อุตตราสงค์ (ผ้าห่ม) และอันตรวาสก (ผ้านุ่ง) เท่านั้น ต่อมาทรงอนุญาตให้ใช้ผ้าทาบซึ่งเรียกว่า สังฆาฏิ อีกผืนหนึ่ง รวมเป็น ๓ ผืน เรียกว่า ไตรจีวร    คราวเสด็จออกผนวชนั้น ฆฏิการพรหมเป็นผู้นำมาถวายพร้อมกับบาตร

 

[ธรรมฐิต]

มาเรียนรู้ธรรมจากพระอาจารย์ขอรับ..