รูปแบบกระบวนการเรียนรู้ (๑) การจัดการเรียนรู้โดยการไปทัศนศึกษา( Field Trip )

ความรู้อยู่ที่โลกภายนอก

รูปแบบกระบวนการเรียนรู้ (๑) การจัดการเรียนรู้โดยการไปทัศนศึกษา( Field Trip )

ความหมาย

                การจัดการเรียนรู้โดยการไปทัศนศึกษา  เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่นำผู้เรียนออกไปศึกษาเรียนรู้ ณ สถานที่ที่เป็นแหล่งความรู้ในเรื่องนั้น ( ซึ่งอยู่นอกสถานที่เรียนกันอยู่โดยปกติ )โดยมีการศึกษาเรียนรู้สิ่งต่าง ๆ ในสถานที่นั้นตามกระบวนการหรือวิธีการที่ผู้สอนและผู้เรียนได้ร่วมกันวางแผนไว้  และมีการอภิปรายสรุปผลการเรียนรู้จากข้อมูลที่ได้จากการศึกษาเรียนรู้

ขั้นตอนการจัดการเรียนรู้

                การจัดการเรียนรู้โดยการไปทัศนศึกษามีขั้นตอนดังนี้

1.    ขั้นวางแผน

เป็นขั้นตอนที่ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันเตรียมการก่อนที่จะไปทัศนศึกษา ซึ่งควรประกอบด้วยเรื่องต่อไปนี้

                                    1.1   กำหนดวัตถุประสงค์ของการไปศึกษา

                                    1.2   กำหนดหัวข้อเรื่องที่จะศึกษา

                                    1.3   กำหนดสถานที่ที่จะไปทัศนศึกษา  เมื่อมีการกำหนดวัตถุประสงค์ และหัวข้อหรือเรื่องที่จะศึกษาแล้ว  ผู้เรียนควรมีส่วนในการเลือกสถานที่ที่จะไปศึกษา  ซึ่งเมื่อมีการกำหนดสถานที่แน่ชัดแล้ว  ผู้สอนหรือผู้เรียนบางคนควรจะหาโอกาสไปสำรวจสถานที่นั้นก่อน  จะช่วยให้ได้ข้อมูลที่ดีในการวางแผนการเดินทางและการหาความรู้ต่อไป

                                    กำหนดการเดินทาง  ได้แก่  โปรแกรมการเดินทางที่มีกำหนดเวลาที่แน่นอน

                                    กำหนดวิธีเดินทาง  ได้แก่  ทั้งการติดต่อยานพาหนะ  เส้นทาง  การเดินทาง

                                    กำหนดค่าใช้จ่าย  มีการประมาณการค่าใช้จ่ายในการไปทัศนศึกษาทั้งหมด  ซึ่งหากงบประมาณที่เตรียมไว้ไม่เพียงพอ  ผู้เรียนอาจจะต้องช่วยออกค่าใช้จ่ายบางส่วนเพิ่มเติม

                                    กำหนดกิจกรรมหรือวิธีการที่จะศึกษา  เช่น  จะใช้วิธีการสังเกต  การจดบันทึก  อัดเทป  ถ่ายภาพ  ถ่ายวิดีทัศน์  สัมภาษณ์  ลงมือปฏิบัติ  หรือทดลอง  เป็นต้น  ซึ่งวิธีการใดจำเป็นต้องใช้เครื่องมือหรืออุปกรณ์  ก็จะต้องมีการจัดเตรียมให้เรียบร้อย

                                    กำหนดหน้าที่ความรับผิดชอบ ควรกำหนดและแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบให้ผู้เรียนทุกคนอย่างชัดเจน  ควรจัดทำเป็นเอกสารแจกสมาชิกทุกคนให้รับรู้ตรงกัน หรือกรณีผู้สอนแบ่งผู้เรียนออกเป็นกลุ่ม  ควรให้โอกาสสมาชิกประชุมปรึกษาหารือกัน  เพื่อให้ได้ข้อตกลงร่วมกัน

                                    ติดต่อขออนุญาตผู้บังคับบัญชาที่มีอำนาจอนุญาตตามระเบียบของทางราชการ

                                    ขออนุญาตผู้ปกครองเป็นลายลักษณ์อักษร รวมทั้งการตอบรับจากผู้ปกครองพร้อมค่าใช้จ่ายสมทบ ( ถ้ามี )

                                    ติดต่อสถานที่และวิทยากรหรือผู้มีส่วนเกี่ยวข้องที่จะไปทัศนศึกษาในจุดต่าง ๆ

                                    ติดต่อเพื่อขอทำประกันอุบัติเหตุในการเดินทางของทุกคน

2.    ขั้นการเดินทางไปทัศนศึกษา

                เป็นการเดินทางไปทัศนศึกษาตามโปรแกรมที่กำหนดไว้  ซึ่งผู้สอนควรดูแลเอาใจใส่ในเรื่องความปลอดภัย  สังเกตพฤติกรรมของผู้เรียนและให้คำปรึกษาแนะนำตามความเหมาะสม

3.    ขั้นการศึกษาเรียนรู้ในสถานที่หรือแหล่งเรียนรู้

                เมื่อเดินทางไปถึงยังสถานที่เป้าหมายแล้ว  ผู้สอนควรจัดประชุมผู้เรียนทั้งหมดก่อนที่จะปล่อยให้ผู้เรียนไปศึกษาเรียนรู้ตามที่ได้รับมอบหมาย  โดยมีการย้ำหรือทบทวนเกี่ยวกับเรื่องวัตถุประสงค์ของการศึกษา  การเคารพต่อกฎเกณฑ์ กติกาของสถานที่  ความปลอดภัย  วิธีการศึกษา  การนัดหมายและการตรงต่อเวลา  เป็นต้น  ผู้สอนคอยสังเกตการณ์  ดูแล  ช่วยเหลือให้ผู้เรียนมีการศึกษาเรียนรู้  คอยไต่ถามถึงการทำกิจกรรมต่าง ๆ ตามที่เตรียมไว้เพื่อให้ได้ข้อมูลมากที่สุด

4.    ขั้นการเดินทางกลับ

                เป็นการเดินทางกลับหลังจากที่ได้ศึกษาเรียนรู้ตามโปรแกรมที่กำหนดไว้  ซึ่งผู้สอนควรจะดูแลเอาใจใส่ในเรื่องความปลอดภัย  สังเกตพฤติกรรมผู้เรียนและให้คำปรึกษาหารือแนะนำตามความเหมาะสม  ( ซึ่งในการเดินทางทั้งไปและกลับ  หากไม่มีเหตุจำเป็น  ไม่ควรจะมีการเดินทางนอนเส้นทางตามที่ได้กำหนดหรือขออนุญาตไว้  ซึ่งอาจเกิดปัญหาขึ้นมาได้ )

5.    ขั้นสรุปผลการเรียนรู้

                อาจทำได้ดังนี้

1. สรุปผลการเรียนรู้ทันที  ในกรณีที่สามารถจัดสรรเวลาได้  ไม่ควรเร่งรีบเดินทางกลับ  ควรให้โอกาสผู้เรียนสรุปผลการเรียนรู้ทันที ณ สถานที่ศึกษาดูงานจะทำให้ได้ผลดีมาก เพราะยังจำความคิด  ประสบการณ์  ข้อมูลและความรู้สึกต่างๆ ได้ดี
2. สรุปการเรียนรู้หลังจากกลับถึงสถานศึกษา  ซึ่งโดยทั่วไปหลังจากศึกษาเรียนรู้แล้ว  ผู้สอนและผู้เรียนมักจะไม่มีเวลาสรุปทันที  ดังนั้น เมื่อเดินทางกลับถึงสถานศึกษาแล้วควรรีบหาโอกาสให้ผู้เรียนสรุปผลการเรียนรู้โดยเร็ว

                การสรุปผลการเรียนรู้  ทำได้หลายวิธี  เช่น  ให้ผู้เรียนแต่ละคนนำเสนอประสบการณ์และข้อมูลที่ตนได้รับจากการศึกษาจะได้มีการอภิปรายร่วมกันในประเด็นหรือหัวข้อที่สำคัญ  มีการสรุปให้ครอบคลุมประเด็นการเรียนรู้ทั้ง  3  ด้าน ได้แก่  ด้านความรู้ที่ได้รับ  ด้านเจตคติ  และด้านทักษะกระบวนการที่ใช้ในการแสวงหาความรู้  เช่น  กระบวนการคิด  กระบวนการทำงานเป็นกลุ่ม  เป็นต้น

6.     ขั้นประเมินผล

                เป็นขั้นที่ผู้สอนและผู้เรียนร่วมกันประเมินผล เพื่อให้ทราบว่าการไปทัศนศึกษาครั้งนี้มีผลเป็นอย่างไร  เช่น  บรรลุตามวัตถุประสงค์หรือไม่  ปัญหาและอุปสรรคมีอะไรบ้าง  ตลอดจนข้อเสนอแนะอื่น ๆ ซึ่งอาจประเมินได้จากการสอบถาม  การสังเกต  หรือข้อเสนอแนะต่างๆ เป็นต้น

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

• ประทับใจจริงๆๆค่ะ  ครูอ้อย  กำลังหาข้อมูล ในภาคเรียนนี้ ต้องการใช้ด้วยค่ะ
• ขอบคุณมากนะคะ

[กรรณิกา จอมทอง]

กำลังหาข้อมูล field trip ขอบคุณสำหรับข้อมูลคะ