บทความ


โรงเรียนวิถีพุทธ

จะมีแนวทางการดำเนินงานโรงเรียนวิถีพุทธอย่างไร

โรงเรียนวิถีพุทธ  ชื่อบอกในตัวว่าสถานศึกษาที่ดำเนินในทางของพุทธะ  คือ ท่านผู้รู้

ผู้ตื่น  ผู้เบิกบาน  ความรู้ – ความตื่น – ความเบิกบาน นั้นเป็นลักษณะ 3 ด้าน ของแกนอันเดียว  คือ  ปัญญา ที่พัฒนาประณีตยิ่งขึ้นไป  ในจิตใจที่ดีงาม  สุขสดใสมีพลังเข้มแข็งด้วยสมาธิ  โดยมีการสื่อสารและพฤติกรรมที่สัมพันธ์อย่างเกื้อกูลกับเพื่อนมนุษย์และสิ่งแวดล้อมเป็นฐานรองรับสนับสนุน ทำให้เกิดการพัฒนาที่การศึกษา 3 ด้านบูรณาการเป็น ไตรสิกขา 

                สถานศึกษา อันประกอบด้วยผู้บริหาร ครู อาจารย์ ตลอดขึ้นมาถึงบุคลากรในวงการศึกษาทั้งปวง และกว้างออกไปทั่วถึงชุมชนและสังคมทั้งหมด เป็นกัลยาณมิตร  ที่ช่วยกันชักนำส่งเสริมกล่อมเกลาให้เด็กนักเรียนใช้กลไกแห่งโยนิโสมนสิการความรู้คิดของตนขับเคลื่อนตัวเองให้ก้าวไปในวิถีแห่งไตรสิกขานั้น ซึ่งความก้าวหน้าไป หมายถึงความเพิ่มพูนแห่งความแก่งแกล้วเฉียบคม พร้อมด้วยความดีงามที่ประสมประสานกลมกลืนกับความสุขความแจ่มใสเบิกบาน สู่ความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ผู้มีชีวิตดีงามและร่วมสร้างสรรค์สังคม(พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตโต) 2548) 

                กล่าวโดยสรุป โรงเรียนวิถีพุทธ คือ โรงเรียนระบบปกติทั่วไปที่นำหลักธรรมของพระพุทธศาสนามาใช้ หรือประยุกต์ใช้ในการบริหาร และการพัฒนาผู้เรียนโดยรวมของสถานศึกษา เน้นกรอบการพัฒนาตามหลักไตรสิกขา อย่างบูรณาการ ผู้เรียนได้เรียนรู้ได้พัฒนาการกิน อยู่ ดู ฟัง ให้เป็นโดยผ่านกระบวนการทางวัฒนธรรมเมตตา เป็นฐานการดำเนินชีวิต    วิถีชีวิตและวัฒนธรรมของไทยได้รับการกล่อมเกลาจากคำสอนของพระพุทธศาสนาตั้งแต่ยุคแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย จนกล่าวได้ว่า  วิถีพุทธ  คือ  วิถีวัฒนธรรมของชาวไทยส่วนใหญ่ จนมีความเป็นเอกลักษณ์ที่ทั่วโลกตระหนักและให้การยอมรับ

                พุทธธรรมหรือพุทธศาสตร์เป็นองค์ความรู้ที่มุ่งเน้นให้ผู้ศึกษาเข้าใจธรรมชาติของโลกและชีวิตที่แท้จริง  และฝึกให้ผู้ศึกษาสามารถดำเนินชีวิตได้อย่างถูกต้องเหมาะสม  ตั้งแต่ระดับการดำเนินชีวิตประจำวันของคนทั่วไป  ฉะนั้นการศึกษาก็ต้องเริ่มตั้งแต่บ้าน  ตั้งแต่การกินอยู่  การสัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อม  การใช้ตาดู  หูฟัง  ดูทีวี  ดูสิ่งต่าง ๆ ใช้หูฟังสิ่งต่าง ๆ ได้ความรู้หรือได้ความลุ่มหลง  ได้ความชอบใจไม่ชอบใจเท่านั้น  แล้วก็สัมพันธ์กับสิ่งแวดล้อมอย่างไร  จนถึงระดับการดำเนินชีวิตของนักบวชผู้มุ่งชีวิตที่บริสุทธิ์  และในทุกระดับยังผลให้ผู้ศึกษาเองมีความสุขพร้อม ๆ กับช่วยให้คนรอบข้างและสังคมมีความสุขพร้อมกันไปด้วยอย่างชัดเจน

                พุทธธรรมมีกรอบการพัฒนาหลักเป็นระบบการศึกษา  3  ประการ  เรียกว่า  ไตรสิกขา  คือ อธิสีลสิกขา อธิจิตตสิกขา และอธิปัญญาสิกขา  ที่เรียกสั้น ๆ ว่า  ศีล  สมาธิ  ปัญญา  ซึ่งเป็นการฝึกหัดอบรม  เพื่อพัฒนากาย  ความประพฤติจิตใจ  และปัญญา  ไตรสิกขานี้เป็นการศึกษาที่ครอบคลุมการดำเนินชีวิตทุกด้านและทุกวัย  อีกทั้งความยากง่าย  ตั้งแต่เรื่องเบื้องต้นทั้งของเด็กและผู้ใหญ่จนถึงเรื่องที่ละเอียดซับซ้อนที่ยากจะหาองค์ความรู้อื่นใดมาเทียบได้ 

                การศึกษาของกุลบุตรกุลธิดาและผู้ใหญ่ทั้งหลายในอดีตอันยาวนานของไทยมีฐานจากการใช้พุทธธรรมมาอบรมสั่งสอน  แต่อาจไม่มีระบบการศึกษาบังคับอย่างในยุคปัจจุบัน  แม้ในปัจจุบันจะมีการศึกษาภาคบังคับแก่คนส่วนใหญ่แต่มิได้นำเอาพุทธธรรมมาเป็นฐานของการศึกษา  แต่นำระบบและองค์ความรู้ตามโลกนิยมโดยมีฐานจากประเทศตะวันตกมาเป็นแกนในการจัดการศึกษา  ทำให้พุทธธรรมเองเริ่มห่างเหินจากชีวิตของคนไทยยุคปัจจุบันมากขึ้น  ซึ่งเป็นที่น่าเสียดายในความล้ำค่าของพุทธธรรม  และในความเป็นสมบัติของชาติซึ่งได้ก่อร่างสร้างฐานของวัฒนธรรมไทยมาแต่อดีต  

                ด้วยคุณค่าอันอนันต์ขององค์ความรู้ในพุทธธรรมและระบบไตรสิกขาที่ชัดเจนในการให้การศึกษาพัฒนาผู้เรียนทุกวัย  ทางกระทรวงศึกษาธิการจึงมีแนวความคิดที่จะส่งเสริมให้สถานศึกษานำระบบการเรียนการสอนในสถานศึกษาปัจจุบัน  เพื่อพัฒนาเยาวชนไทยให้เป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ตามที่พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติกำหนด  ที่มีคุณสมบัติของการเป็นคนที่ดี  เก่ง  มีความสุขอย่างแท้จริง  อันเป็นเป้าหมายแท้ของพุทธธรรมอยู่แล้ว  ให้มีความชัดเจนขึ้นโดยผ่านการดำเนินงานของ “โรงเรียนวิถีพุทธ”

                รูปแบบโรงเรียนวิถีพุทธ  ลักษณะจุดเด่น  โรงเรียนวิถีพุทธเป็นสถานศึกษาในระบบปกติที่นำหลักพุทธธรรมหรือองค์ความรู้ที่เป็นคำสอนในพระพุทธศาสนามาประยุกต์ใช้ในการจัดการศึกษาของสถานศึกษาโดยมีจุดเน้นที่สำคัญ  คือ  การนำหลักธรรมมาใช้ในระบบการพัฒนาผู้เรียนโดยรวมของสถานศึกษา  ซึ่งอาจเป็นเป็นการเรียนการสอนในภาพรวมของหลักสูตรสถานศึกษา  หรือการจัดเป็นระบบวิถีชีวิตในสถานศึกษาของผู้เรียนส่วนใหญ่  โดยนำไปสู่จุดเน้นของการพัฒนาให้ผู้เรียนสามารถกิน  อยู่  ดู  ฟังเป็น  คือใช้ปัญญาและเกิดประโยชน์แท้จริงต่อชีวิตและการจัดดำเนินการของสถานศึกษาจะแสดงถึงการจัดสภาพแวดล้อมและบรรยากาศ     (ปรโตโฆสะ)ที่เป็นกัลยาณมิตรเอื้อในการพัฒนาผู้เรียนอย่างรอบด้าน  ด้วยวิถีวัฒนธรรมแสวงปัญญา  ทั้งการพัฒนาผู้เรียนดังกล่าวจัดผ่านระบบไตรสิกขา  ที่ผู้เรียนได้ศึกษาปฏิบัติอบรมทั้ง ศีล หรือพฤติกรรมหรือวินัยในการดำเนินชีวิตที่ดีงามสำหรับตนและสังคม  สมาธิ  หรือด้านการพัฒนาจิตใจที่มีคุณภาพ มีสมรรถภาพ มีจิตใจที่ตั้งมั่นเข้มแข็งและสงบสุข  และ ปัญญา ที่มีความรู้ที่ถูกต้อง มีศักยภาพในการคิด การแก้ปัญหาที่แยบคาย(โยนิโสมนสิการ)  โดยมีครูและผู้บริหารสถานศึกษาเป็นกัลยาณมิตรสำคัญ  ที่รักและปรารถนาดี  ที่จะพัฒนาผู้เรียนอย่างดีที่สุดด้วยความเพียรพยายาม  ระบบพัฒนาผู้เรียนด้วยไตรสิกขานี้ อาจแสดงแนวคิดได้ดังแผนภาพต่อไปนี้

 

คำสำคัญ (Tags): #uncategorized
หมายเลขบันทึก: 29680เขียนเมื่อ 20 พฤษภาคม 2006 10:21 น. ()แก้ไขเมื่อ 6 กันยายน 2013 17:23 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (18)

   ผม ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้   http://gotoknow.org/kitsada

               kitsada

               เลขที่ 1

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้  http://gotoknow.org/boonkong02

       นายบุญกอง  ชูรา

        เลขที่  2

     ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมชมบล๊อกประพาส  ชาติทอง  เป็นบล๊อกน่าสนใจมากสำหรับมือใหม่ฝึกขับ  ดีใจด้วยที่สร้างบล๊อกได้ http://gotoknow.org/sangson

  นายรังสรรค์  สะสมผลสวัสดิ์

    เลขที่  5

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้ 

      http://gotoknow.org/kannikajaeng 

นางสาวกรรณิการ์  แจ้งไพศาล

        เลขที่  10

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้ 

      http://gotoknow.org/kannikajaeng 

นางสาวกรรณิการ์  แจ้งไพศาล

        เลขที่  10

 ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมชมบล๊อกประพาส  ชาติทอง  เป็นบล๊อกน่าสนใจมากสำหรับมือใหม่ฝึกขับ  ดีใจด้วยที่สร้างบล๊อกได้http://gotoknow.org/kasemsee

   นางเกษมศรี  บุญพอ

   เลขที่  13

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้ http://gotoknow.org/choltira48

น.ส.ชลธิรา  พลราษฎร์

เลขที่ 16

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมชมบล๊อกประพาส  ชาติทอง  เป็นบล๊อกน่าสนใจมากสำหรับมือใหม่ฝึกขับ  ดีใจด้วยที่สร้างบล๊อกได้http://gotoknow.org/waraporn

นางวราภรณ์  นิลดา

เลขที่37

ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมชมบล๊อกประพาส  ชาติทอง  เป็นบล๊อกน่าสนใจมากสำหรับมือใหม่ฝึกขับ  ดีใจด้วยที่สร้างบล๊อกได้http://gotoknow.org/warapornnin

     ดีใจด้วยที่สามารถสร้างบล๊อกได้  และเป็นบทความที่น่าสนใจมากhttp://gotoknow.org/passakan

 

น.ส.ภัสกาญจน์  หอมจันทร์

เลขที่  30

ดีใจด้วยที่สามารถสร้างบล๊อกได้  และเป็นบทความที่น่าสนใจมากhttp://gotoknow.org/wongpet

วงเพชร  การุณย์

เลขที่ 35

โรงเรียนวิถีพุทธ  สถานศึกษาที่ดำเนินในทางของพุทธะ  คือ ท่านผู้รู้ เป็นเรื่องที่น่าสนใจมากคะ

http://gotoknow.org/todsaporn

สวัสดีจ้าน้องประพาส

        แหมได้อ่านโรงเรียนวิธีพุทธของน้องประพาสแล้วน่าเลื่อมใสศรัทธาจริงๆหวังว่าน้องคงไม่ไปบวชก่อนเรียนจบนะคะ

         แล้วพบกันนะจะ

                  พี่รวยจ้ะ

http://gotoknow.org/sumruay

 

             

สวัสดีอาพาส

          ไก่เข้าเยี่ยมชมบล๊อกของอาพาสแล้วต้องบอกว่าสาธุๆๆๆขอให้เลื่อมใสเฉยๆนะอย่าเพิ่งบวช เพราะเดี๋ยวหนูไม้มีที่ปรึกษาในการทำงาน

          พบกันใหม่นะจ๊ะ

           ไก่ค้า

http://gotoknow.org/pennapa16

 

 

 

เนื้อหาสาระดี ควรมีภาพประกอบ เว็บลิงค์ถึงเพื่อนควรเพิ่มไว้ด้วย
kitsada เมื่อ ส. 20 พฤษภาคม 2549 @ 10:45

   ผม ได้มีโอกาสเข้ามาเยี่ยมบล๊อกของprapas1  แล้วรู้สึกว่าเป็นบล๊อกที่น่าสนใจมาก  สมควรที่จะตีพิมพ์เผยแพร่ให้ทุกคนได้รับรู้   http://gotoknow.org/kitsada

               kitsada

               เลขที่ 1

ควรพยายามพัฒนา เนื้อหาสาระด้านวิชาการเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้ซึ่งกันและกัน ท่านจะรู้ว่า ยังมีหลายสิ่งหลายอย่างที่เราไม่รู้ แต่คิดว่าตนเองรู้ ลองไปอ่านบล็อกของท่าน นพ.วิจารณ์ ดู ก็จะได้รับความรู้มากทีเดียวครับ

you are peace warrior

"Real Battles Are Wihtin"

สวัสดีครับอาจารย์  เป็นกำลังใจให้สู้ต่อไปนะครับ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท