การพัฒนา (4)

ข้อมูลจาก ทรงจิต พูลลาภ ม.ราชภัฏพระนคร

การพัฒนาที่จะทำให้เกิดความคิด

          การพัฒนาที่จะทำให้คนเกิดความคิด  มีการประพฤติและการปฏิบัติที่ดีนั้น  จะต้องมีการฝึกตนเองก่อน  พัฒนาตนเองก่อน  โดยใช้หลักการดังนี้

                        1.  ต้องมีการศึกษาร่วมกัน              2.  ต้องมีการเรียนรู้ร่วมกัน

                        3.  ต้องมีการยอมรับกัน                 4.  ต้องมีการปรับตัว

            ผู้ที่ปฏิบัติการตามหลักใหญ่ๆ ทั้ง 5 อย่างดังที่ได้กล่าวมาแล้วให้ได้นั้นเขาจะต้องพัฒนาตนเองพัฒนาใจของตนเองให้อยู่ภายใต้พื้นฐานแห่งศีล  5  และธรรม  5  และภายใต้ปรัชญาของการพัฒนาชุมชนว่า  “จะปลูกพืชต้องเตรียมดิน    จะกินต้องเตรียมอาหาร  จะพัฒนาการต้องเตรียมคน  จะพัฒนาคนต้องพัฒนาที่จิตใจ  จะพัฒนาใครเขาต้องพัฒนาที่ตัวเราก่อน  ย้อนกลับไปสู่ครอบครัว  ชุมชน  สังคม  และธรรมชาติสิ่งแวดล้อม”  จึงจะได้ชื่อว่าเป็นคนที่พัฒนาแล้ว  และการพัฒนานั้นจะต้องพัฒนาตามแผนโปรแกรมการพัฒนาชุมชน  ซึ่งท่านให้เน้นในเรื่อง  7 เรื่อง ดังนี้ คือ

            1.  ฝึกประสบการณ์วิชาชีพ  หรือการฝึกงานภาคสนาม  โดยการลงไปฝึกเพื่อเรียนรู้วิถีชีวิตความเป็นอยู่ที่แท้จริงของคน  ในครอบครัวชนบทว่า  แต่ละวันเขามีความเป็นอยู่อย่างไร...ทำอะไรบ้าง...ทำที่ไหน...ได้ผลผลิตมาแล้วนำไปจำหน่ายที่ไหน...โดยวิธีการอย่างไรเป็นต้น...ซึ่งเป็นประสบการจริงแห่งความเป็นอยู่ของคนในแต่ละครอบครัว...ว่าเป็นอย่างไร  รวมถึงผลที่ออกมาทั้งลบและบวก  ก็จะได้รู้และจะได้สิ่งที่เป็นข้อมูลอย่างแท้จริง

          2.  ฝึกตามปรัชญาของการพัฒนาชุมชน คือ...

                        1.  พัฒนาตนเองก่อน         2.  พัฒนาครอบครัว          3.  พัฒนาคนที่อยู่ในชุมชน

                        4.  พัฒนาองค์กรหรือกลุ่มคน   5.  พัฒนาสังคม   6.  พัฒนาทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม

            โดยปรัชญาของการพัฒนาคนมีว่า  จะปลูกพืชต้องเตรียมดิน    จะกินต้องเตรียมอาหาร  จะพัฒนาการต้องเตรียมคน  จะพัฒนาคนต้องพัฒนาที่จิตใจ  จะพัฒนาใครเขาต้องพัฒนาที่ตัวเราก่อน  เป็นต้น

            3.  ฝึกตามปรัชญาการทำงาน  โดย.....

                        1.  ใช้การฝึกงานให้เป็นมรรควิธี  Means  (ของการพัฒนา)

                        2.  ใช้การฝึกตนเอง,  การฝึกคน,  เป็นวัตถุประสงค์  Goal  (ของการพัฒนา)

            4.  ฝึกตามหลักการฝึกตน  โดยเริ่มทำจาก....

                        1.  ให้ศึกษาร่วมกัน                                   2.  ให้เรียนรู้ร่วมกัน

                        3.  ให้ยอมรับ  (ความคิดเห็นของคนอื่น)

                        4.  ให้ปรับตัวเข้ากับคนอื่น,  ชุมชนอื่น,  และสังคมอื่นได้

            5.  ฝึกตามหลักการที่เป็นขั้นตอนของการพัฒนา คือ....

                        1.  พัฒนาที่ตัวเราเองก่อน               2.  พัฒนาที่คนในครอบครัวของเราก่อน

                        3.  พัฒนาที่กลุ่มคน                       4.  พัฒนาที่ชุมชน

                        5.  พัฒนาที่องค์กร                        6.  พัฒนาที่สังคม

                        7.  พัฒนาที่คุณธรรม                     8.  พัฒนาที่ประเพณีและวัฒนธรรม

                        9.  พัฒนาที่ทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อม  ตามลำดับ

          6.  ฝึกตามหลักการฝึกงาน คือ  การให้งานทำหรือให้ทำงานตามที่สั่ง  ซึ่งส่วนมากท่านนิยมให้ทำ  ซึ่งแบ่งงานออกได้ดังนี้..คือ

                        1.  งานในครอบครัว  (หรืองานที่เกี่ยวกับวิถีชีวิตประจำวัน)

                        2.  งานในหน้าที่ของพ่อแม่

                        3.  งานในวิชาชีพของครอบครัว

                        4.  งานของกลุ่ม,  ของคุ้ม,  หรือของละแวกชุมชน

                        5.  งานของชุมชน  (ซึ่งงานหลักจะเกี่ยวข้องกับประเพณี,  วัฒนธรรม,  ศีลธรรม, และการพัฒนา  ซึ่งจะต้องเป็นไปตามขั้นตอนที่ค่อยเป็นค่อยไป)

            7.  ฝึกหรือพัฒนาตามการบวนการฝึกฝนและพัฒนาตนเอง  โดยทำดังนี้

                  1.  คิดว่าจะทำอะไรบ้าง    (Input)                       2.  กระบวนการทำทำอย่างไร.....(Process)

                  3.  ผลจากการกระทำเป็นอย่างไร.....(Output)         4.  เกิดผลกระทบ  (บวกหรือลบ)....(Impact)

            ผลจากหลักการทั้ง 4 อย่างนี้  เป็นอย่างไร....จะสามารถนำไปแก้ไขหรือปรับปรุงให้ดีขึ้นได้หรือไม่..เป็นผลที่นักพัฒนาจะต้องนำไปปฏิบัติ  อนึ่ง  การพัฒนาและการศึกษาชุมชนนั้นก็เพื่อที่จะ.....

                        1.  เพื่อที่จะได้รู้   (To  Know)        

                        2.  เพื่อที่จะได้เห็น   (To  See)

                        3.  เพื่อที่จะได้เข้าใจ   (To  Understand)

                        4.  เพื่อที่จะได้นำไปทำหรือนำไปปฏิบัติ  (To  Do  Or  Practice)

            ลักษณะของนักพัฒนาชุมชนที่ดีจะต้องเน้นไปที่  5  ป.  ดังนี้

1.ประชาชน    2.  ประชาธิปไตย    3.   ประหยัด    4.  ประสานงาน (ดี)    5. ปฏิบัติ (ดี)

                                คุณสมบัติของนักพัฒนาชุมชนที่ดีต้องประกอบด้วย

1.  ปากเป็นเอก  คือ พูดเป็น                             2.  เลขเป็นโท  คือ  เขียนเป็น

3.  ทำทุกเรื่องแต่พอเหมาะ                               4.  ดำเนินการแบบเจาะลึก

5.  ทำงานแบบเข้าถึงประชาชน                          6.  (ทำงานแบบ)  ตรึงไว้นาน

7.  (ทำงานแบบ)  หาญแก้  (ปัญหาและอุปสรรค)   8.  (ทำงานแบบ)  แพ้เป็น

                ลักษณะเฉพาะตัวของนักพัฒนาต้อง

1.  เป็นผู้มีความคิดหลักแหลม               2.  เป็นผู้มีความคิดคม (มีเหตุผล)

3.  เป็นผู้มีความเข้มแข็ง  (ทั้งการ+ใจ)     4.  เป็นผู้มีความอดทน

5.  เป็นผู้มีความว่องไวต่อทุกเรื่องและทุกปัญหา

                การพัฒนาคนและสังคมนั้นมีวัตถุประสงค์เพื่อ

1.  ให้มีการเปลี่ยนแปลง  (Change)        2.  ให้ดีขึ้น  (Better)

3.  ทำตามคำสั่ง  (Direction)                 4.  ทำตามแผนงาน   (Planning)

                หากจะไปพัฒนาชุมชนต้องไปศึกษาในเรื่องดังต่อไปนี้

1.       ศึกษาในครอบครัวหรือวิถีชีวิตของเขา

2.       ศึกษางานที่เป็นอาชีพของแต่ละครอบครัว

3.       ศึกษางานของกลุ่ม,  ของคุ้ม,  และของแต่ละละแวกบ้านในชุมชน

4.       ศึกษางานพัฒนาชุมชน

5.       ศึกษางานของสังคม

6.       ศึกษางานแต่ละประเพณี

7.       ศึกษาวัฒนธรรมของแต่ละชุมชนท้องถิ่น

8.       ศึกษาค่านิยมของแต่ละท้องถิ่น

9.       ศึกษาอุดมการณ์ของคน, ของแต่ละชุมชน,  ว่าเป็นอย่างไร...ลบหรือบวก

10.    ศึกษาเรื่องทรัพยากรธรรมชาติสิ่งแวดล้อมของแต่ละท้องถิ่นว่า เป็นอย่างไร..เป็นต้น

            หากคนได้พัฒนาตนเองตามลักษณะที่ได้กล่าวมาแล้วนี้ทุกขั้นตอน  เขาจะเป็นผู้ที่พัฒนาตนเองได้  และต่อจากนั้นจึงไปพัฒนาคนข้างเคียง  ครอบครัว  กลุ่มคน ชุมชน  และสังคมประเทศชาติให้ดีขึ้นได้อย่างแน่นอน  วิธีนี้เท้านั้นที่จะพัฒนาคนได้แบบเดินทางลัด  ส่วนวิธีอื่นนั้นก็พัฒนาได้  แต่อาจใช้เวลาหน่อย...ฯ

 

ที่มา...

            ทรงจิต  พูลลาภ    ประธานโปรแกรมการพัฒนาชุมชน  คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์  มหาวิทยาลัยราชภัฏพระนคร   ได้สอนนักศึกษาในโปรแกรมการพัฒนาชุมชนทุกคนทุกรุ่นไว้...