3 องค์ประกอบของบุคคลตามกม. ในสมัยโรมัน (ตอน 3)
สรุปคือบุคคลโดยสมบูรณ์ตามกฎหมาย จะต้องมีองค์ประกอบครบถ้วน 3 ส่วน (tria capita) คือ
- เสรีภาพ (libertas, status libertatis) คือ การไม่เป็นทาส
- สถานภาพความเป็นราษฎรโรมัน (civitas หรือ status civitatis) คือไม่ใช่คนต่างด้าว
- การมีครอบครัว (familia หรือ status familiae) คือเป็นสมาชิกของครอบครัวโรมัน
การสูญเสียองค์ประกอบอันใดอันหนึ่ง หรือทั้งหมดเป็นการสูญเสียสถานะ (capitis deminutio) ซึ่งมีความมากน้อยต่างกันสุดแล้วแต่กรณี
การสูญเสียสถานะสูงสุด เกิดขึ้นเืืมื่อคนโรมันสูญเสียเสรีภาพ เพราะหมายถึง การสูญเสียความเป็นราษฎรและสิทธิในครอบครัวพร้อมกัน เรื่องนี้เกิดขึ้นเมื่อราษฎรโรมันกลายสภาพเป็นทาส
การเปลี่ยนสถานะปานกลาง-เกิดขึ้นเมื่อมีการสูญเสียความเป็นราษฎร แต่ไม่สูญเสียเสรีภาพ เช่น เมื่อราษฎรทำผิด และถูกเนรเทศ โดยปกติแล้วการสูญเสียความเป็นราษฎร หมายถึงการสูญเสียสิทธิในครอบครัวด้วย
การสูญเสียสถานะต่ำสุด -คือเมื่อสูญเสียสมาชิกภาพในครอบครัว เช่นเวลาเด็ก ได้รับการปลดปล่อยจากอำนาจของหัวหน้าครอบครัว, เป็นอิสระทางกม.เอกชน
คนต่างด้าว (peregrini) ทำนิติกรรมตามกม. ius civile ไม่ได้ เพราะไม่มี commercium แต่ทำธุรกิจที่โรมได้ โดยอาศัย ius gentium เช่น ได้กรรมสิทธิ์ในทรัพย์สินตามกม.นี้ อยา่งไร ก็ดีในปี คศ.212 คนต่างด้าวเกือบทั่วจักรวรรดิ์ โรมันได้สัญชาติโรมันหมด
ประชุม โฉมฉาย, หลักกฎหมายโรมันเบื้องต้น, น.89-90
ความเห็น (1)
civitas แปลว่า คนในเมือง คำตรงข้าม ก็คือ คนต่างเมือง
เอาคำว่า คนต่างด้าวที่เป็นคำตรงข้ามกับสัญชาติมาใช้ มันก็สับสน
etranger หรือ stranger หรือ alien แปลแบบสมัยใหม่ ก็จะผิดแนวคิดในยุคก่อนค่ะ ลองดูการอ้างอิงของ อ.ประชุมนะคะ อันนี้ล่ะที่เป็นที่มาของการไปแปลราษฎร (Civilian) ว่า คนสัญชาติ (National) ซึ่งเรื่องชาติ (Nation) มาทีหลัง
Jus Gentium แปลว่า กฎหมายที่ทุก villa ยอมรับ
แต่ Jus Civil นั้น เป็นกฎหมายที่ใช้ใน villa เดียว
อันนี้เป็นการค้นคว้าที่ อ.แหววพบเป็นอย่างอื่น