ไปดูส้วมโรงเรียน
โรงเรียนนวมินทราชูทิศ มัชณิม จังหวัดนครสวรรค์ คือเป้าหมายที่จะไปตรวจประเมินส้วมในวันที่ 15 กรกฎาคม ตรวจเพื่อตัดสินในการประกวดสุดยอดส้วมปี 2552 ของเขตพื้นที่ศูนย์อนามัยที่ 8
อาจารย์อรสา รอดบำรุง และอาจารย์กนกวรรณ ตันวิสุทธิ์ ได้ต้อนรับคณะเจ้าหน้าที่ศูนย์ ฯ ในวันนี้ ซึ่งทั้งคณะที่ว่ามีแค่ 2 คนเองค่ะ
อาจาย์เล่าถึงเหตุผลในการปรับปรุงส้วมโรงเรียนว่า ส้วมที่ใคร ๆ เขามองว่าเป็นที่ขับถ่าย ทิ้งสิ่งปฏิกูล บ้างก็ว่าเป็นสิ่งอัปมงคล และมันก็เป็นแค่ส้วม แต่อาจารย์คิดว่า "ส้วม...ไม่ได้เป็นเพียงส้วมเท่านั้น แต่ยังเป็นเครื่องมือในการพัฒนานักเรียนด้านสุขอนามัยให้รู้ว่าส้วมไม่ใช่แค่ขับถ่ายอย่างเดียว นักเรียนต้องเรียนรู้การใช้ส้วมร่วมกับผู้อื่น และยังสร้างความตระหนักในการอยู่ร่วมกันในสังคม"
โรงเรียนนี้มีผู้ใช้ส้วมมากกว่า 2,900 คนต่อวัน เคยได้รับรางวัลประกวดสุดยอดส้วมปี 2550 เป็นปีแรก ในตอนนั้นนักเรียนยังหัวเราะว่า ได้รางวัลทั้งที เป็นรางวัลส้วม
กลยุทธ์ในการพัฒนาคือ
- ตั้งทีมงานพัฒนาโดยการมีส่วนร่วมของภาคีเครือข่าย ทำให้ได้ข้อมูลข้อเสนอแนะจากทุกฝ่าย
- ซ่อมปรับปรุงจากโครงสร้างเดิมที่เก่าสกปรก ชำรุดทรุดโทรม
- มีการศึกษาดูงานส้วมในหน่วยงานที่เป็น Best Practice Model
- ปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ส้วมของของนักเรียน ทำให้นักเรียนเห็นคุณค่าของการใช้ส้วม อาจารย์มีการกำกับดูแลอย่างจริงจัง มีการจัดตั้งสายสืบส้วม ถ้ามีรายงานว่านักเรียนคนไหนใช้ส้วมสกปรก จะโดนทำโทษเป็น"ทายาทอสูร"มีหน้าที่ทำความสะอาดส้วมทุกวันจนกว่าจะมีทายาทอสูรคนใหม่มาแทน ปัจจุบันอาจารย์บอกว่าทายาทอสูรหายากมาก นอกจากนี้เทคนิคการเปลี่ยนพฤติกรรมเด็กๆยังมีอีกเช่น หากพบความสกปรกในส้วม ใช้ส้วมแล้วไม่ราดน้ำ จะมีการถ่ายรูปเก็บไว้ แล้วฉายขึ้นจอให้ความรู้กับเด็ก ๆ การได้เห็นภาพแค่ภาพเดียว บางครั้งสอนเด็กได้ดีกว่าพูดแล้วพูดอีก ส้วมโรงเรียนจึงสะอาด
- มีการเก็บข้อมูลความพึงพอใจจากนักเรียน ผู้ปกครองในการใช้ส้วมแต่ละจุด ทำทุกเทอม
คุณกมลกาญจน์ ผู้รับผิดชอบงานส้วมจะตรวจดูทุกซอกทุกมุม ต้องยกให้เธอเป็นคุณนายละเอียด
การทำความสะอาดวันละ 3 ครั้ง ยิ่งช่วงนี้ไข้หวัดใหญ่2009 ยิ่งต้องทำความสะอาดพวกลูดบิดประตู กลอน ด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อบ่อย ๆ
ส้วมของอาจารย์กับของนักเรียน ใช้มาตรฐานเดียวกันค่ะ วัสดุที่ใช้เกรดA เหมือนกัน จึงไม่มีนักเรียนแอบใช้ห้องน้ำอาจารย์ มีรองเท้าให้เปลี่ยนเหมือนกัน
จะเห็นว่าส้วมที่นี่สว่าง ประหยัดพลังงาน การระบายอากาศดี พื้นส้วมแห้งตลอด นักเรียนเข้าส้วมแล้วต้องมีความสุข นักเรียนมีส่วนร่วมโดยทำป้ายต่าง ๆ มาแปะ แต่ไม่ให้เปะเยอะจนเลอะเทอะ
ปัญหาอุปสรรคก็มีมากมาย ที่สำคัญอาจารย์กระซิบว่างบประมาณจำกัด ต้องได้รับการบริจาคจากภาคีเครือข่าย ผู้ปกครองเด็ก
อีกมุมหนึ่งที่อาจารย์ค้นพบคือ เด็กที่มีปัญหาเช่นครอบครัวแตกแยก มีพ่อเลี้ยงแม่เลี้ยงหรือปัญหาทางจิตใจ ประเภทชอบลองของก็มี จะมาระบายในห้องส้วม มาทุบอุปกรณ์ มาเตะโถส้วม ถ้าจับได้ก็จะเอานักเรียนคนนั้นมาสอบสวน จึงทราบว่าเด็กเขามีปัญหา แต่เรื่องของเสียอาจารย์จะมีนโยบายว่าถ้าของเสียวันนี้ ต้องซ่อมเรียบร้อยภายในวันพรุ่งนี้
สิ่งที่อาจารย์ภาคภูมิใจคือ การได้เปลี่ยนแปลงพฤติกรรมการใช้ส้วมของเด็กนักเรียน ซึ่งจะเป็นการปลูกฝังจิตสำนึก นิสัยที่ดีในการใช้ส้วมติดตัวต่อไปในวันข้างหน้าที่เขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ ตลอดจนสอนลูกสอนหลานต่อไป
ความเห็น (3)
ประทับใจมากครับ
อยากให้ทุกโรงเรียนมีอาจารย์แบบนี้เยอะๆ
ประทับใจมากครับ
อยากให้ทุกโรงเรียนมีอาจารย์แบบนี้เยอะๆ
ขอบคุณที่มาชมส้วมค่ะ
น่าสงสารเรื่องส้วม ไม่ค่อยมีใครสนใจทำอย่างจริงจัง ทั้งที่เกิดประโยชน์มากมายต่อเด็ก ๆ และพฤติกรรมการใช้ส้วมในอนาคต รวมทั้งขยายผลไปสู่ครอบครัว ชุมชน