การต่อสู้เพื่อชุมชน ผลการเรียนรู้จากประสบการณ์จริง
เมื่อเช้าได้รับโทรศัพท์ปรึกษาหารือจากพี่สาวเรื่องมีคนมาขอซื้อที่ดิน คนมาขอติดต่อเป็นคนในหมู่บ้านน่าจะทำหน้าที่นายหน้า ให้เหตุผลว่า คนซื้อจะซื้อไปทำโรงงาน อะไรไม่ทราบได้ พี่สาวพูดประโยคที่ไม่คาดว่าจะได้ยินว่า สงสัยต้องดูก่อนว่าเขาจะทำโรงงานอะไร จะเดือดร้อนต้องประท้วงกันอีกรึเปล่า เพราะก่อนหน้านี้ เราต้องลงแรงกับการบอกความต้องการของชุมชนให้บริษัทสัมปทานท่าทรายให้ย้ายออกจากหมู่บ้านด้วยความยากลำบากและค่อนข้างทำให้รู้สึกไม่ไว้วางใจต่อการกระทำของเจ้าหน้าที่ของรัฐที่รับผิดชอบเรื่องดังกล่าว
หลายปีก่อน ชาวบ้านได้รับแจ้งข่าวว่ามีผู้มาลงทุนทำฟาร์มนกกระจอกในหมู่บ้านถัดไปจากบ้านเรา หลังจากนั้นเราชาวบ้านก็เห็นการขนหิน ทรายออกจากฟาร์มเที่ยวแล้วเที่ยวเล่า โดยเขาบอกว่าเป็นการปรับพื้นที่ แต่ความเป็นจริงแล้วการทำฟาร์มนกกระจอกเทศกลายเป็นการทำสัมปทานขุดทรายของเอกชนโดยเลือกซื้อพื้นที่ใกล้แม่น้ำแม่ตุ๋ย และบางครั้งแอบขุดทรายกลางแม่น้ำไปอีกต่างหาก เห็นได้จากแม่น้ำบริเวณนั้นจะลึกกว่าส่วนอื่นๆ และเมื่อปี 2552 บริษัทสัมปทานขุดทรายได้ขยายบ่อขุดมายังหมู่บ้านเรา ในพื้นที่ใกล้กับโรงเรียนประจำหมู่บ้าน เมื่อพวกเราชาวบ้านทราบข่าวได้ทำเรื่องร้องเรียนไปยังเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เรามั่นใจว่าแก้ไขปัญหาให้ได้ แต่เรื่องกลับเงียบหาย ยิ่งกว่านั้น บริษัทดังกล่าวยังหว่านเงินซื้อพื้นที่ใกล้แม่น้ำในหมู่บ้านหลายจุด พวกเรารู้สึกเดือดร้อนเนื่องจากการขุดทรายนั้นรุกล้ำลำน้ำ ทำให้ฝั่งแม่น้ำทะลาย และน้ำในบ่อน้ำในหมู่บ้านแห้งขอด หลังจากปรึกษาหารือกันเองและกัลยาณมิตรวงการต่างๆ เราจึงตัดสินใจส่งเรื่องร้องเรียนไปที่ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ และระหว่างรอเราก็ตัดสินใจจัดการชุมนุมประท้วงขึ้นบริเวณใกล้บ่อทราย ช่วยกันคนละไม้คนละมือ ลงขันเงินค่าอาหารและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ได้รับความร่วมมือจากชาวบ้านหมู่บ้านที่มีบ่อทราย และหมู่บ้านใกล้เคียงที่เห็นผลเสียของการขุดทรายไปขาย มีนักข่าวมาทำข่าว แต่ลงข่าวให้นิดเดียวแถมเอาข่าวชุมนุมของเราไปเขียนให้ประโยชน์นักการเมืองซะอีก ออกทีวีไม่ถึงนาที ความเดือดร้อนของประชาชนขายไม่ได้ตังค์เท่าข่าวแถลงดาราท้องไม่ท้องก่อนแต่ง หรือข่าวเลิก ข่าวแต่งของดาราไม่ได้ น่าฝากความหวังไว้กับสื่อมวลชนของเราเหลือเกิน แต่ผลของการจัดชุมนุมครั้งนั้นก็ทำให้เราได้แนวร่วมจากคนในหมู่บ้านใกล้เคียงมาหลายคนทีเดียว คณะกรรมการสิทธิมนุษยชน ติดต่อพวกเรากลับมาเร็วเกินความคาดหวัง พวกเขาลงมาดูพื้นที่ มาตรวจสอบความจริง สอบถามชาวบ้านซึ่งมาร่วมกันให้ข้อมูลด้วยความเต็มใจ (แน่นอนมีคนที่ไม่กล้าคอยหลบอยู่ในมุมมืดคอยให้กำลังใจพอควร) แต่ข้อมูลที่ได้ เป็นข้อมูลที่สะเปะสะปะ เขาจึงแนะนำให้เราเก็บข้อมูล หลักฐานที่เกี่ยวข้องทุกอย่าง เช่น หากมีอะไรเกิดขึ้นให้ถ่ายภาพและบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษรเก็บใส่แฟ้มข้อมูล รวมทั้งทำสำเนาเอกสารที่ส่งร้องเรียนทุกฉบับ ถ่ายภาพการไปส่งจดหมายร้องเรียนทุกครั้ง ให้เห็นหน้าค่าตาคนที่รับเรื่องร้องเรียน ติดตามถามไถ่ว่าเรื่องไปถึงไหนอย่างไร ต้องมีการบันทึกข้อมูล ขณะรอคณะกรรมการสิทธิมนุษยชน เราก็ไม่หยุด ยังคงส่งเรื่องร้องเรียนไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้องเท่าที่เราจะทราบและคาดหวังว่าเขาจะเห็นความเดือดร้อนของเรา ไม่กี่วันที่ผ่านมา เพื่อนส่งข่าวว่า ในที่ประชุม อบต. มีข่าวแจ้งให้ทราบ มีคำสั่งให้ยกเลิกการทำสัมปทานบ่อทรายในจังหวัดลำปางทั้งหมด เพื่อนบอกว่า ต้องไปหาหลักฐานคำสั่งก่อน (เพื่อนเรียนรู้ การเก็บเอกสารหลักฐานแล้ว) เราต่างดีใจและอยากขอบคุณผู้ที่ช่วยให้การร้องเรียนของเราได้ผล เพื่อนที่เป็นทนายความบอกว่า ยังไม่จบหรอก เพราะว่ายังมีเรื่องที่ต้องดูแลความเสียหายที่เกิดขึ้นด้วย และเตือนเราอย่าดีใจให้มากนัก เขาบอกว่าจากประสบการณ์การเป็นทนายความของเขา คำสั่ง บางครั้งก็ไม่มีผลมากมาย จากการร่วมแรงร่วมใจกันมา พวกเราได้บทเรียนจากการลงมือจริงมากมาย 1. ทุกสิ่งต้องเริ่มจากเรา และต้องพร้อมแสดงจุดยืนที่มั่นคง ชัดเจน แล้วเราจะได้ความช่วยเหลือจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง แม้บางหน่วยงานจะไม่เต็มใจ และบางคนก็แอบมีผลประโยชน์ก็ตามแต่เพราะหน้าที่เขาต้องเข้ามาดูแล 2. ต้องเก็บหลักฐานทุกอย่างและพร้อมที่นำออกมาใช้ทุกครั้งที่ไม่ได้รับคำตอบ พร้อมติดตามการทำงานของรัฐอย่างต่อเนื่อง แน่นอนเขาอาจรำคาญแต่เราเดือดร้อน ระหว่างรำคาญกับเดือดร้อน เรามีเหตุผลหนักแน่นกว่าที่ต้องติดตามผล 3. อย่าหวังพึ่งพิงใครมากมาย นักข่าว เขาก็ต้องทำมาหากิน ข่าวที่ขายได้เท่านั้นที่เขาต้องการ ข่าวที่อาจสร้างความขัดแย้งกับนายทุน นักข่าวที่ไม่มีอุดมการณ์มากมายไม่เสี่ยงทำให้ นักการเมืองท้องถิ่น ถ้าไม่มั่นใจว่าจะได้เสียงจากเราเขาก็ไม่ยุ่ง 4. ต้องป้องกันไม่ให้เกิดปัญหาขึ้นอีก ดังที่พี่สาวและเพื่อนบ้านเรียนรู้ว่า ต้องสอบถามก่อนว่าเขาจะมาทำโรงงานที่จะสร้างความเดือดร้อนให้เราชาวบ้านรึไม่ และอาจต้องมีกระบวนการแจ้งเตือนผู้เข้ามาใหม่ว่า เราพร้อมที่จะสู้หากเขาเข้ามาแล้วสร้างความเดือดร้อนให้พวกเรา เพราะเราและลูกหลานต้องอาศัยอยู่ที่นี่ ขณะที่เขาอาจมาก่อความเดือดร้อนแล้วจากไป 5. ที่สำคัญเราได้เรียนรู้ว่า ปัญหาที่เกิดขึ้นทำให้เราคนของชุมชนได้มีโอกาสมานั่งปรึกษาหารือและสร้างความสามัคคีของคนในหมู่บ้านที่สุดเราก็สามารถแก้ปัญหาได้ แม้อาจจะเป็นเพียงแค่ชัยชนะเบื้องต้น นอกจากคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนและผู้รับเรื่องร้องเรียนแล้วนำไปแก้ไขปัญหาให้แล้ว ก็น่าขอบคุณบริษัทสัมปทานบ่อทรายบริษัทนั้นเหมือนกันนะนี่
ความเห็น (7)
- เป็นบันทึกที่กล่าวถึงเรื่องราวการต่อสู้เพื่อพิทักษ์ผลประโยชน์ส่วนรวมของคนในชุมชน
- เป็นบันทึกที่ถอดบทเรียนได้ละเอียดมากครับ
- เป็นประโยชน์กับชุมชนต่างๆ ที่มักถูกละเมิดสิทธิ์ ในการดำเนินการต่อไป
- ขอบคุณมากครับ
- เรียน อ. beeman ที่เคารพ
- กว่าจะตกลงกันออกมาต่อสู้ก็ต้องอาศัยผู้เฒ่าผู้แก่และหนุ่มๆ สาวๆ ในชุมชนช่วยกันหลายอย่างแบ่งหน้าที่กันทำ ทั้งออกหน้าและอยู่เบื้องหลัง ใครมีประสบการณ์ยังไงเอามาแชร์กัน ใครรู้ลู่ทางไหนเอามาช่วยกันคิด เป็นความสำเร็จของการได้ร่วมมือกันเพื่อส่วนรวมค่ะ จึงอยากเล่าไว้
- ขอบคุณค่ะ
เป็นกำลังใจให้นะค่ะ
มาเก็บเกี่ยวความรู้ครับ
- ขอบคุณสำหรับกำลังใจจากนองเตี้ย
- สวัสดีค่ะ คุณบอย คิดถึงมวลมิตรที่พิษณุโลกจังค่ะ
- มาชื่นชมในความกล้าหาญที่จะปกป้องสิทธิของตนค่ะ
- เป็นการใช้ความรู้ ใช้ข้อมูลในการจัดการจริงๆ
- ส่งกำลังใจมาช่วยค่ะ
- สวัสดีค่ะ คุณครูดวงพร
dd_L - เรื่องการปกป้องสิทธิของชุมชนบ้านเราคงต้องเรียนรู้กันอีกนาน ยังเห็นอำนาจเงินง้างได้ทุกสิ่ง อยู่กระจัดกระจายทั่วไป (ไม่ทุกที่นะคะ)
- ต้องเรียนรู้จริงๆ ค่ะ
- ขอบคุณค่ะ