การจารใบลาน(ตามคำขอ)
ภาพการจารใบลานสาธิตโดยพระอาจารย์สมสิทธิ์ รักขิตตสีโร วัดป่าศักดาราม อ.เสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด (บันทึกตอนสอนที่ ม.ราชภัฏอุบลราชธานี)
ลักษณะของห่อใบลาน
เหล็กจารใบลาน ปลายเป็นเข็มตอกเข้ากับแท่งไม้ฝนปลายให้เป็นเหลี่ยม 3-4 เหลี่ยมให้คมที่สุดเพื่อที่จะตัดเส้นเซลลานได้จะทำให้รอยจารสวยงาม
เมื่อได้ลานที่เหมาะสมแล้ว(อยากรู้การเตรียมลานเพื่อจารสามารถค้นได้ในเวปฯของ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม) ก่อนจารต้อง "ดีดคอง" คือ การขีดเส้นบรรทัดโดยใช้เชือกมัดเป็นสายธนู 4 สาย ใช้แผ่นไม้แยกสายเป็นบรรทัด เชือกแต่ละเส้นชุบเขม่าแล้ววางทาบบนใบลาน จากนั้นจึงดีดเส้นเชือกลงใบลานเพื่อให้เกิดรอย
-ใบลานมีสองด้าน แต่ละด้านมีความนุ่มความหยาบต่างกัน ด้านที่นุ่มจะจารง่ายเรียกว่า "หน้าหนุ่ม" ด้านที่หยาบจะจารยากเพราะเส้นเซลลานแข็งมากเรียกว่า "หน้าแก่"
-เมื่อจารเสร็จจะเอาน้ำมันงา(ถ้าไม่มีเอาน้ำมันมะกอก)ทาบนลานที่จารแล้ว จากนั้นเอาน้ำมันยาง(ยางต้นไม้จำพวกวงศ์ยาง)ผสมกับเขม่าหม้อดินทาเพื่อให้เกิดรอย ทิ้งไว้สักครู่จึงนำเอาทรายละเอียดมาถูออกแล้วเอาผ้ามาเช็ดอีกครั้ง ทำอย่างนี้ประมาณ 3-4 รอบ เพื่อให้สีดำลงร่องจารให้มากที่สุด
-ข้อแนะนำ การเช็ดลาน ทานน้ำมันน้ำหมึกบนลานต้องทานไปด้านเดียวห้ามทากลัยไปมาเพราะจะทำให้ลานหักเสียหายได้
ความเห็น (4)
- ขอบคุณมากค่ะ
- คนรุ่นใหม่ ต้องชอบเรื่องนี้แน่เลยค่ะ
- น่าศึกษา และเรียนรู้ค่ะ
ขอบคุณครับครูอ้อย แซ่เฮ นักเขียนรางวัลสุดคะนึง
อยากให้คนรุ่นใหม่(รวมทั้งผู้ใหญ่และผู้มีอำนาจ)หันมาสนใจใบลานที่บันทึกสรรพวิชาที่จะนำพาชาติให้วัฒนาได้
เมื่อจารแล้วจะใช้ น้ำมันมะกอก
น้ำมันต้นยางนา(ขี้ยาง)
เขม่าดำ
เช็ดน้ำมันมะกอกลงใบลานที่จารแล้ว
ลงเขม่าที่ผสมกับน้ำมันยางนา
เสร็จแล้วเอาสำลีหรือผ้าสะอาดเช็ดออกและทำซ้ำ 2-3 ครั้ง
สบายดีค่ะอาจารย์พิมล..
เพิ่งเคยเห็นวิธีจารใบลานนี่แหล่ะ อยู่จนเฒ่าเกือบ 60 ปีแล้วค่ะ..ขออนุญาต Copy เอาฮูปไว้ให้ลูกหลานเบิ่งแน่เด้อค่ะ...ขอบคุณหลายๆ