ว่าน : ไม้มงคลและสวยงาม
"ว่าน" คำที่ใช้เรียกนำหน้าชื่อต้นไม้โดยเฉพาะต้นไม้ที่ใช้ประโยชน์ทางด้านสมุนไพรและไม้ประดับบางชนิด ว่านหลายชนิดถูกเรียกว่า "ว่าน" จนติดปากและเป็นที่รู้จักกันมาแต่โบราณ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตสถาน ได้นิยามไว้ว่า "ว่าน คือพืชที่มีหัวบ้าง ที่ไม่มีหัวบ้าง ใช้เป็นยาบ้าง ใช้อยู่ยงคงกระพันบ้าง"
จากความหมายตามพจนานุกรมจะเห็นได้ว่าย ว่านคือพืชที่มีหัวหรือไม่มีหัวก็ได้ บางชนิดปลูกเพื่อใช้เป็นยาสมุนไพร เป็นเครื่องรางของขลัง ป้องกันอันตราย พิษสัตว์กัดต่อย ยาเบื่อเมา ยาสั่ง ยาเสพติด สามารถดับพิษร้ายให้หายได้
ท่านผู้อาวุโส รุ่นคุณปู่หลายท่านเล่าว่า ว่านแต่ละชนิดบันดาลให้เกิดผล เกิดโชคลาภ ทำมาค้าขึ้น เงินทองไหลมาเทมา มีคนเคารพนับถือ มีความเชื่อกันว่าการปลูกเลี้ยงว่าน ถ้าทำให้ถูกต้องตามพิธีการ ให้ความสำคัญว่าว่านเป็นของศักสิทธิ์มีอิทธิฤทธิ์ ก็ต้องมีพิธีมากกว่าการปลูกเลี้ยงธรรมดา เพื่อให้เกิดความเป็นสิริมงคลแก่ผู้ปลูกเลี้ยงและเป็นการเพิ่มฤทธิ์ธานุภาพให้แก่ว่าน เช่น เวลารดน้ำต้องเศกคาถากำกับเป็นบทเป็นตอนต่างกันไป สามจบ เจ็ดจบหรือตามอายุของผู้ปลูกเลี้ยงแล้วแต่ชนิดของว่าน
ผู้เขียนชอบปลูกต้นไม้ นิยมปลูกหลายชนิด เพราะว่าต้นไม้ออกดอกไม่พร้อมกัน จึงได้ชมดอกไม้เกือบทุกชนิดทั้งปี ส่วนวิธีการได้มาของพันธุ์ไม้นั้น มีทั้งซื้อ แลกเปลี่ยนกับผู้ที่นิยมชมชอบด้วยกัน พรรคพวกเอามาฝากบ้าง ซึ่งก็มีว่านอยู่หลายชนิด ทั้งที่ออกดอกแล้ว และยังไม่ออกดอก แต่ผู้เขียนปลูกเพื่อความสวยงามเท่านั้น ไม่ได้ต้องการให้มีอิทธิฤทธิ์ใดใดทั้งสิ้น ซึ่งว่านแต่ละชนิดออกดอกไม่พร้อมกัน
สี่ทิศ ว่านสี่ทิศเป็นพันธุ์ไม้ในวงศ์พลับพลึง มีลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดินมีลักษณะคล้ายกับหอมหัวใหญ่ ส่วนที่โผล่ขึ้นมาเหนือดินเป็นส่วนของก้านใบ และตัวใบเท่านั้น ลักษณะของใบเป็นสีเขียว รูปหอกยาวเรียว ปลายมน ขอบใบเรียบ ก้านดอกจะแทงสูงขึ้นจากกอ ดอกออกตรงปลายก้านดอก มีสีชมพูตรงปลายดอก และจะทยอยกันบานทีละ ๔ ดอก จึงนิยมเรียกกันว่า "ว่านสี่ทิศ"
การปลูก ควรปลูกในดินร่วนปนทราย ให้น้ำ และความชื้นปานกลาง ว่านสี่ทิศเป็นพันธุ์ไม้ที่ชอบแสงแดดมาก จึงควรต้องปลูกในที่แจ้ง จึงจะเจริญเติบโตและมีดอกได้ดี
การขยายพันธุ์ ขยายพันธุ์โดยแยกหน่อ หรือแยกหัวไปปลูกใหม่ เชื่อกันว่าถ้าเลี้ยงว่านสี่ทิศให้ออกดอกพร้อมกันได้ทั้งสี่ดอกหรือสี่ทิศผู้เลี้ยงจะมีโชคลาภ และหากว่าในช่วงที่ว่านสี่ทิศกำลังออกดอกทั้งสี่อยู่นั้น ผู้เลี้ยงคิดจะทำอะไร ก็จะประสบความสำเร็จทุกประการ
มหาโชค ว่านมหาโชค มีลำต้นเป็นหัวอยู่ใต้ดิน ภายในหัวจะเป็นกลีบเรียงตัวซ้อนกันอยู่ คล้ายหัวหอมใหญ่ ส่วนที่โผล่พ้นผิวดินจะเป็นกาบใบ ใบ และดอกเท่านั้น ใบลักษณะคล้ายใบพาย ปลายใบแหลม พื้นใบสีเขียวเป็นมัน มีเส้นเรียงเป็นแถวตามแนวยาวของใบเล็กน้อย มีดอกสีขาวปลายก้าน มีกลีบเรียงซ้อนๆ กันเป็นทรงกลม 6 กลีบ มีเกสรกลางดอกเป็นสีเหลืองอ่อน และยังมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ ด้วย
การปลูก ควรปลูกในดินร่วนปนทราย รดน้ำแต่ปานกลางพอให้ดินชุ่ม และให้ได้รับแสงแดดรำไร
การขยายพันธุ์ ขยายพันธุ์โดยการแยกหน่อไปปลูก ความเป็นมงคล เชื่อกันว่าหากเลี้ยงว่านให้เจริญงอกงามดี ผู้เลี้ยงจะมีโชคลาภในทุกๆ ทาง ไม่ว่าจะเป็นวรรณะ พละกำลัง อนามัยที่สมบูรณ์ และความสุข
มหาลาภ ว่านมหาลาภมีลักษณะต้นเหมือนว่านมหาโชค คือลำต้นเป็นหัวใต้ดิน หัวเหมือนหอมหัวใหญ่แต่มีขนาดเล็กกว่า ใบรูปใบพาย แต่ค่อนข้างสั้นและป้อม ปลายใบโค้งมนแหลม โคนใบค่อยๆ สอบเข้าหาก้านใบ พื้นใบเรียบสีเขียวเป็นมัน ก้านใบจะยาวกว่าใบเล็กน้อย ออกดอกเป็นกลุ่มแล้วทยอยกันบาน ดอกสีแสดปนเหลือง กลีบดอกค้อนข้างเล็กและยาว ปลายกลีบมน เกสรยาวลงสู่พื้นดิน ส่วนปลายเกสรงอนขึ้นเล็กน้อย ช่อดอกหนึ่งๆ มีดอกประมาณ ๓-๗ ดอก ขึ้นกับความสมบูรณ์ของต้น
การปลูก ว่านมหาลาภเจริญงอกงามได้ดีในดินร่วนปนทราย และผสมดินลูกรังสีแดงด้วย ควรให้มีการระบายน้ำที่ดี เพราะหากน้ำขังจะทำให้หัวว่านเน่าได้ หากปลูกในกระถางปากกว้างจะเหมาะมาก เพราะใบจะปกคลุมปากกระถางดูสวยงาม เป็นไม้ที่ไม่ชอบแดดจัดนักจึงควรจัดให้ได้รับแสงปานกลาง รดน้ำแต่ตอนเช้า
ความเป็นมงคล ว่านมหาลาภมีคุณประโยชน์ด้านเมตตามหานิยม ปลูกไว้ย่อมเกิดลาภผลทวีคูณหลายประการ มักปลูกเป็นต้นไม้เสี่ยงทาย หากเจริญงอกงาม ออกดอกดกดี ผู้ปลูกมักจะได้ลาภจากการเสี่ยงโชคเสมอ ในทางกลับกันหากว่าต้นอับเฉาไม่ออกดอกเป็นลางบอกเหตุว่าจะอับโชค เสียทรัพย์ เชื่อกันว่าการปลูกว่านมหาลาภควรปลูกในวันศุกร์ข้างขึ้นจะดีที่สุด
ว่านแสงอาทิตย์ บางคนก็เรียก "ว่านกุมารทอง" เป็นไม้ล้มลุกใบอวบน้ำ มีลำตัวเป็นหัวลักษณะคล้ายหอมหัวใหญ่ เจริญอยู่ใต้ดิน กลุ่มใบที่เกิดจากหัวชูขึ้นมาเหนือพื้นดิน ใบรูปหอกสีเขียวเข้มยาวประมาณ 8 นิ้ว เมื่อออกดอกจะชู้ก้านดอกเป็นลำตรงสีเขียวอ่อน จากกลางต้นสูงมาพ้นใบ
ดอก สีแดงสด หรือแดงอมส้ม ออกเป็นช่อแบบช่อกระจุกแน่นจากกอ ก้านช่อดอกกลม สีเขียวอ่อน ดอกจะบานติดต้นอยู่ประมาณ 7-10 วันจึงจะโรย ออกดอกในเดือน เมษายน-พฤษภาคม ขณะมีดอกมักทิ้งใบจนเกือบหมด ปลูกได้ทั้งในที่กลางแจ้งและในที่ร่ม ดินที่มีความชื่นพอประมาณขยายพันธุ์ด้วยวิธีแยกหัวไปปลูก
ข้อมูลเพิ่มเติม
ชมรมพัฒนาไม้ดอกไม้ประดับ. (2539). ว่านมงคล. กรุงเทพฯ : เจเนอรัลบุ๊คส์.
ความเห็น (25)
สวัสดีคะคุณวัชรา
ว่านสี่ทิศ ปลุกได้ดอกสวยงามมากนะคะ
ขอบคุณนะคะที่ถ่ายนำมาให้ชม
ชอบว่านสี่ทิศและแสงอาทิตย์ เหมือนกัน ที่บ้านมีอยู่กอเดียว ยังไม่ออกดอก
ปลูกเองหรือคะ ออกดอกสวยดีค่ะ ที่บ้านก็มี"ว่านสี่ทิศ" แต่ออกดอกแค่ 3 ทิศ ไม่รู้เป็นไง ทิศที่ 4 ไม่ยอมอก
- ว่าน ทั้งสวยงามและมีคุณค่าทางจิตใจมากเลยค่ะ ความหมายของว่านดี ก็รู้สึกดี ๆ ด้วย
- แต่ก่อนที่บ้านเคยมีว่านหลายชนิด ตอนนี้ ไม่มีแล้ว ย้ายบ้านไปมา ตกหล่นกลางทาง
- ตั้งใจจะซื้อมาไว้ที่บ้านอีก แต่มักจะเห็นไม้ดอก ไม้ประดับวางจำหน่าย ไม่ค่อยเห็น "ว่าน" เลยค่ะ หรือเพราะไม่ทราบแหล่งขายก็ได้ค่ะ
- ขอบพระคุณคุณวัชราค่ะ สบายดีนะคะ ระลึกถึงเสมอค่ะ
- โอย....ปวดหมับ
- เพราะต้องเพ่งหนวยตาแล
- ตัวหนังสือเอียดจัง
- ช่วยขยายให้หน่อย
- จะเข้ามาอ่านใหม่ อิอิ
- บายดีหม้าย
สวยมากเลยค่ะว่านแสงอาทิตย์ เคยมีที่เป็นของปลอมไว้โชว์ค่ะ ยังไม่เคยเห็นของจริงเลยละค่ะ ต้องไปหามาปลูกบ้างแล้วค่ะ
สวัสดีค่ะ
- ได้เห็นทุกชนิดค่ะ
- แต่..ได้รู้จักชื่อวันนี้เอง
- ขอขอบคุณนะคะ
สวัสดีครับคุณประกาย~natachoei ที่~natadee 
- ไม่นานก็จะออกดอกให้เชยชม
- ถ้าออกดอกแล้วสามารถจะแยกหัว ขยายพันธุ์ได้
- จริง ๆ แล้วปลูกปีเดียวก็จะออกดอกแล้วนะครับ
- ลองปรับปรุงดินดูนะครับ
ตามมาดูว่านบ้านคุณไข่ โอโหมีตั้งหลายชนิด ที่บ้านพ่อครูบามีว่านสาวหลง สนใจไหมครับ อิอิอิๆๆ อยากเห็นต้นสายหยุดครับ...
สวยงามมากมาย...
ผมปลูกไว้ที่บ้านเหมือนกัน ครับ ออกดอกสีส้ม(น่าทานมาก)แต่ไม่รู้ว่าจะทานได้มั้ยครับ
ขอบคุณครับ
สวัสดีครับมาเยี่ยมและหาความรู้ครับ
สวัสดีค่ะ
ได้เข้ามารู้จักว่านหลายชนิดเลยค่ะ
ว่านสี่ทิศ ว่านมหาโชค ว่านมหาลาภ ว่านแสงอาทิตย์....
ขอบคุณมากค่ะ
(^___^)
สวัสดีครับ ครู ป.1
- ปลูกเองครับ
- อีกทิศคงออกในเร็ววันครับ
สวัสดีครับ
- เมื่อก่อนมีว่านอีกชนิดหนึ่งคล้าย ๆ ว่านสี่ทิศ แต่สีขาว แต่ตอนนี้หายไปไหนก็ไม่รู้
- มีอีกอย่างหนึ่งว่านมหาหงส์ไม่ออกดอก
- วันก่อนไปงานเกษตรแม่โจ้ มีหัวว่านวางจำหน่ายหลายชนิดด้วยแต่ได้ซื้อมาอย่างเดียวเป็นกระเจียวหลายสี
- ตอนนี้กำลังปลูก เค้าบอกให้ปลูกเดือนมีนา
- ถ้าออกดอกแล้วจำนำมาให้ดูครับ
หวัดดีพี่เขี้ยวมนัญญา ~ natachoei ( หน้าตาเฉย)
ทีที่บ้านตัวโต้โต พอมาที่ทำงานตัวเอียดอย่างพี่เขี้ยวว่า
แก้แล้วครับ
มาส่งความคิดถึงคะ
งานยุ่ง
ไม่ค่อยได้แวะมาเยี่ยม
ไม่ว่ากันนะคะ
โรงเรียนยังไม่ปิดค่ะ
งานเพียบบบบบบ
คิดถึงนะคะ
สวัสดีครับคุณตุ๊กตา
ว่านประเภทนี้ปลูกง่ายครับ ปลูกไว้หัวเดียวปีต่อ ๆ ไปแพร่อีกหลายหัว
ออกดอกปีละครั้ง ลองปลูกดูนะครับ
สวัสดีครับ ครูคิม
- มีอีกหลายชนิดที่ลืมชื่อ
- ขอบคุณครับที่แวะมาทักทาย
สวัสดีครับ อ.ขจิต ฝอยทอง
- ตอกลงอาจารย์ชอบว่านสาวหลงหรือว่าหลงสาวครับ
- ต้นสายหยุดหรือครับ เดี๋ยวจัดให้
สวัสดครับคุณแสงแห่งความดี
- ขอบคุณครับที่แวะมาทักทาย
- ไม่นิยมรับประทานครับ
- ปลูกไว้เป็นมงคล และความสวยงามครับ
สวัสดีครับคุณคนไม่มีราก
- ขอบคุณครับที่แวะมาทักทายเสมอมา
- บรรยากาศที่กรุงเทพเป็นอย่างไรบ้างครับ
พรุ่งนี้หยุดงาน เสร็จกัน... ^^...
ว่านกุมาทองออกดอกแล้วต้องทำอย่างไรคะ ซื้อมาเป็นหน่อเก็บไว้เฉยๆเกือบสามอาทิตย์ พอเจอวันข้างขึ้นจึงปลูก โดยได้กล่าวคาถาห้าพระองค์เหมือนที่คนขายบอก พอปลูกได้อาทิตย์เดียะ หน่อออกมาเป็นดอกเลย จึงอยากทราบว่าต้องรับขวัญอะไรหรือเปล่าคะ อยากทราบค่ะ เมล์บอกด้วยนะคะ ขอบคุณหลายเด้อหมู่เฮา
สวัสดีค่ะคุณวัชรา
ที่บ้านก็มีค่ะ
ยกเว้นว่านแสงอาทิตย์...
ฝากกล้วยไม้มาให้ดูนะคะ
