มาทำความรู้จักกับเครื่องปั้นดินเผากันเถอะ

จากดิน กลายมาเป็นเครื่องปั้นดินเผาที่ทรงคุณค่าได้อย่างไร

          เมื่อเอ่ยถึง  เครื่องปั้นดินเผา เพื่อนๆ คงรู้จักและคุ้นเคยกันดีนะคะ  ในชีวิตประจำวันของเราเกี่ยวข้องและผูกพันธ์กับเครื่องปั้นดินเผามากที่เดียวค่ะ  ไม่ว่าจะเป็นจาน  ชาม  ถ้วย  โถ  อ่าง แจกัน    ตุ๊กตา  หรือแม้กระทั้งกระถางต้นไม้  เครื่องปั้นดินเผาเหล่านี้  มีความสำคัญในฐานะที่เป็นเครื่องใช้ที่ตอบสนองความต้องการพื้นฐานของมนุษย์  และเมื่อมีการพัฒนาทางเทคโนโลยีการผลิตให้มีคุณภาพดีขึ้นตลอดจนมีรูปแบบที่หลากหลาย  เราจึงเห็นเครื่องปั้นดินเผาที่มีความสวยงามและมีคุณค่าทางด้านศิลปะมากมายในปัจจุบัน  
          วันนี้พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ  ชุมพร  จะพาเพื่อนๆ ไปทำความรู้จักกับสิ่งที่เรียกว่า  เครื่องปั้นดินเผา  ให้มากขึ้น  มาดูกันนะคะว่า  เครื่องปั้นดินเผาที่เราคุ้นเคยกันดีนี้  คือ  อะไร  และมีลักษณะโดยทั่วไปเป็นอย่างไร

เครื่องปั้นดินเผา

 

        เครื่องปั้นดินเผา ตรงกับภาษาอังกฤษว่า    "เซรามิค"  (Ceramics)  หมายถึง  เครื่องปั้นดินเผาทุกชนิดทั้งเคลือบและไม่เคลือบ  หรือหมายถึง  ภาชนะหรือสิ่งของที่ทำขึ้นโดยใช้ดินปั้นเป็นรูปต่าง ๆ ตามความต้องการแล้วนำไปเผาไฟให้ดินแข็ง  เพื่อใช้ใส่อาหารหรือน้ำ  และมีการดัดแปลงทำเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ในภายหลัง
          เครื่องปั้นดินเผา ที่เก่าแก่ที่สุดมีอายุประมาณ  26,000  ปีมาแล้ว เป็นรูปปั้นเทพีวีนัส (Venus figurine) ในทวีปยุโรป ส่วนภาชนะดินเผาปรากฏครั้งแรกเมื่อราว 12,000  ปีมาแล้ว ในวัฒนธรรมโจมอน (Jomon culture) ที่ประเทศญี่ปุ่น

วัตถุดิบในการทำเครื่องปั้นดินเผา

          เครื่องปั้นดินเผา  เป็นหลักฐานทางโบราณคดีที่พบตั้งแต่สมัยโบราณ  วัตถุดิบสำคัญในการทำเครื่องปั้นดินเผา  คือ  ดิน  น้ำ  และส่วนผสมอื่นๆ  ดิน ที่ใช้ปั้นทำเครื่องปั้นดินเผาชนิดต่างๆ จะต้องเป็นดินเหนียว ซึ่งอาจผสมด้วยดินชนิดอื่น เช่น ดินขาว ดินแดง ดินเหลือง ดินดำ และต้องใส่วัสดุอื่นๆ เช่น ทรายหรือ เศษหินบด แกลบ อิฐบด ฟางข้าว เพื่อให้เนื้อดินยึดเกาะกัน และป้องกันการหดตัวของดินที่นำมาปั้นขึ้นรูปเมื่อโดนความร้อน

ประเภทของเครื่องปั้นดินเผา แบ่งตามเนื้อภาชนะและอุณหภูมิการเผา ได้ดังนี้ คือ

ประเภท	ลักษณะ
1.เทอราคอตต้า (terra-cotta)	เผาในอุณหภูมิต่ำกว่า  900  องศาเซลเซียส
2.แบบเนื้อดิน (earthenware)	เผาในอุณหภูมิระหว่าง 900 - 1,200  องศาเซลเซียส เนื้อไม่แข็งมาก  เรียกว่า  เนื้อดิน
3.แบบเนื้อแกร่ง (stoneware)	เผาในอุณหภูมิระหว่าง 1,200 - 1,350  องศาเซลเซียส เนื้อแข็ง เรียกว่า  เนื้อหิน
4.พอร์ซเลน (porcelain)	เผาในอุณหภูมิระหว่าง 1,300 - 1,450 องศาเซลเซียส หรือมากกว่า  เนื้อแกร่งมากเพราะส่วนประกอบของเนื้อดินหลอมเป็นเนื้อเดียวกัน

รูปแบบของเครื่องปั้นดินเผา

          เครื่องปั้นดินเผา  มีหลากหลายรูปแบบตามประโยชน์การใช้งาน  ดังนี้  คือ

          1. เครื่องปั้นดินเผาในชีวิตประจำวัน  เช่น  จาน  ชาม  ถ้าย  โถ  หม้อ  คนโท  ตลับ  กระปุก  แจกัน  เป็นต้น
          2. เครื่องปั้นดินเผาที่ใช้ประกอบสถาปัตยกรรม เช่น กระเบื้องดินเผา บราลี ปั้นลม เป็นต้น
          3. เครื่องปั้นดินเผาที่เป็นเครื่องประดับ เช่น ลูกปัดดินเผา ต่างหูดินเผา เป็นต้น
          4. เครื่องปั้นดินเผาที่เป็นประติมากรรม เช่น พระพุทธรูป พระโพธิสัตว์ บุคคล ตุ๊กตา และรูปสัตว์ต่างๆ เป็นต้น
          5. เครื่องปั้นดินเผาที่ใช้ในพิธีกรรม เช่น เครื่องปั้นดินเผาที่ใช้ใส่ในหลุมฝังศพสมัยก่อนประวัติศาสตร์

เป็นอย่างไรบ้างค่ะ  สำหรับความรู้เบื้องต้นของ  เครื่องปั้นดินเผา  คราวหน้าเราจะพาเพื่อนๆ ไปดูกันนะคะว่า  เครื่องปั้นดินเผาที่พบในประเทศไทยมีความเป็นมาอย่างไร  และพบเครื่องปั้นดินเผาชนิดใดในสมัยใดบ้าง   รับรองว่าเพื่อนๆ จะได้รับทั้งความรู้และความสนุกสนานแน่นอนค่ะ 
แล้วพบกันครั้งหน้านะคะ

เอกสารอ้างอิง

- สว่าง  เลิศฤทธิ์. ภาชนะดินเผา. หนังสือภาควิชาโบราณคดี  คณะโบราณคดี  มหาวิทยาลัยศิลปากร. (e-book)
- พัชรี  สาริกบุตร. คำสอนประกอบคำบรรยาย  เทคโนโลยีสมัยโบราณ. พิมพ์ครั้งที่  2. นครปฐม : โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยศิลปากร,2528. 

[ชายขอบ]

ติดตามอ่านอยู่เสมอครับ และชอบมาก ยังเคยนึกว่าเป็นอีก Blog ที่หายไปไป ทั้ง ๆ ที่มีสาระดีมาก ขอบคุณครับที่นำสิ่งดี ๆ มาเล่าสู่ และ ลปรร.กัน

[พิพิธภัณฑ์]

ขอบคุณค่ะสำหรับการติดตามอ่าน Blog ของพิพิธภัณฑ์ฯ ชุมพรทุกข้อคิดเห็นเป็นกำลังใจอย่างดียิ่งในการทำงานเราของเราค่ะ

[kate]

มีสาระความรู้เพื่อนำไปพัฒนาแนวทางการเรียนการสอน

[Playmaker]

ทําไมเครื่องปั้นดินเผาถึงมีรูปร่างลักษณะแบบต่างๆด้วยเพราะอะไร