การสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ
แนวคิดเกี่ยวกับวิธีการสอนแบบยึดผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Child Centered Approach)
การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางเป็นแนวคิดที่มุ่งให้ผู้เรียนได้มีโอกาสคิดอย่างอิสระ เรียนรู้ด้วยตนเอง เรียนรู้จากการปฏิบัติของตนเองด้วยวิธีการเรียนรู้ที่หลากหลาย
การเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง มีแนวคิดสำคัญ ๆ ดังนี้ (สุภรณ์ สภาพงษ์, 2545, หน้า 32)
พุทธปรัชญา ที่เชื่อว่ามนุษย์เป็นเวไนยคือเรียนรู้ได้ และการเรียนรู้เกิดจากการเรียนภายนอกคือ ปรโตโฆสะ การเรียนรู้จากภายในคือ โยนิโสมนิการ และการเรียนรู้จากการปฏิบัติของตนเอง มีกระบวนการเรียนรู้ที่สำคัญคือ ไตรสิกขา ที่ว่าด้วย ศีล สมาธิ ปัญญา ที่ตั้งอยู่บนพื้นฐานว่ามนุษย์ต้องเรียนรู้เพื่อพัฒนาตนเองเข้าสู่กระบวนการทางปัญญา คือ การรู้จักคน รู้จักตน รู้จักงาน และรู้จักวิชาการ
คริสต์ปรัชญา มีความเชื่อว่า มนุษย์คือผลงานชิ้นเลิศของพระผู้เป็นเจ้า (Human being is Master Piece of God ) อันว่าความดีงาม ความมีวินัยนั้นมีอยู่ในตัวของมนุษย์แล้ว สุดแต่มนุษย์จะดึงเอาความดีงามเหล่านั้นออกมาใช้ ซึ่งเป็นความเชื่อในศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์
ส่วน โสภณ โสมดี และอภันตรี โสตะจินดา (2545, หน้า 17-18 ) ได้กล่าวถึงแนวคิดในกระบวนการจัดการเรียนรู้ที่ผู้เรียนเป็นศูนย์กลางว่า ในกระบวนการจัดการเรียนรู้นี้ ครูจะมีบทบาทสำคัญมากยิ่งขึ้น เพียงแต่รูปแบบการจัดการเรียนการสอนของครูต้องปรับเปลี่ยนไป เช่น ครูจะไม่บอกความรู้ แต่จะเป็นผู้ช่วยอำนวยความสะดวก คอยช่วยเหลือ ชี้แนะ สร้างความพร้อม โดยใช้กิจกรรมกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความอยากรู้อยากเรียน ทั้งเป็นรายบุคคลและรายกลุ่มที่สำคัญคือ ครูต้องรู้ความต้องการ ความสามารถ ความถนัด และความสนใจของผู้เรียนทุกคน รวมทั้งมีความรู้ในเนื้อหาวิชา สามารถแนะนำแหล่งการเรียนรู้ต่าง ๆ ให้กับผู้เรียนได้ ส่วนพ่อแม่ ต้องสร้างนิสัยการเรียนรู้ให้กับลูกตั้งแต่เด็ก เช่น เล่าเหตุการณ์ ในชีวิตประจำวันให้ฟัง อ่านหนังสือให้ฟัง แล้วเปิดโอกาสให้ซักถาม ให้เกิดความอยากรู้ อยากติดตามต่อไป พ่อแม่จึงมีบทบาทสำคัญในการชี้โลกกว้าง และสร้างภูมิคุ้มกันทั้งด้านร่างกาย จิตใจ อารมณ์ให้กับลูก นอกจากนี้สิ่งแวดล้อมรอบ ๆ ตัวเด็กก็เปรียบเสมือนครูเช่น เพราะสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัวเขาสามารถเรียนรู้ได้ทั้งสิ้น อาทิ วิทยุ โทรทัศน์ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งในการจัดกระบวนการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลางนั้น อาศัยความรู้ ความสามารถของครูเพียงอย่างเดียวคงไม่เพียงพอ จำเป็นต้องระดมสรรพกำลังจากชุมชน และทรัพยากรที่มีอยู่ในท้องถิ่นมาช่วยด้วย นอกจากนี้ยังเป็นหน้าที่ของผู้ที่เกี่ยวข้องอีกหลายฝ่าย เช่น องค์กรชุมชน องค์กรเอกชน องค์กรวิชาชีพ สถาบันศาสนา สถานประกอบการ และสถาบันสังคมอื่น ๆ ซึ่งล้วนแล้วแต่มีบทบาทสำคัญในการจัดการศึกษาทั้งสิ้น
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนสำคัญที่สุด หรือผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง เป็นการจัดเรียนรู้ที่เอาชีวิตจริงและเงื่อนไขการรับรู้ของผู้เรียนเป็นตัวตั้ง ผู้เรียนมีอิสรภาพ ได้รับการส่งเสริมให้พัฒนาเต็มศักยภาพของความเป็นมนุษย์ ทั้งจิตใจ ร่างกาย สติปัญญา อารมณ์และสังคม ผู้เรียนได้รับการพัฒนาแบบองค์รวม ได้รับการฝึกให้มีศักยภาพในการสร้างรูปแบบการคิด ผู้เรียนเป็นผู้กระทำกิจกรรมเรียนรู้ได้อย่างถูกต้อง แม่นยำธรรมชาติของวิชา ด้วยความรู้สึกที่ดีงาม อันเป็นการสร้างบุคลิกที่ดีงาม คิดอย่างมีระบบและวิจารณญาณ อยู่ร่วมกับคนอื่นได้อย่างมีความสุข เรียนรู้ตลอดชีวิต และเป็นบุคคลแห่งการเรียนรู้
ความเห็น (1)
สวัสดีครับ ดร.ธารทิพย์ แก้วเหลี่ยม
การจัดการเรียนรู้ที่เน้นผู้เรียนสำคัญ ปัจจุบัน เป็นเรื่องที่นิยม แต่สังคมไทยพร้อมรับหรือยัง