( ๔ ) ผญาภาษิต

ศรีกรม

นาย กรม ศรีบาล

( ๔ ) ผญาภาษิต

ผญาภาษิต เป็นคติเตือนใจคนสมัยใหม่ควรรู้

วัฒนธรรมของชาวอีสาน มีการสืบทอดกันมายาวนาน ไม่ว่าจะเป็นทางด้านการศึกษา ศาสนา สังคม และประเพณีท้องถิ่น จะมีเอกลัษณ์เฉพาะตัว จะมีความแตกต่างกันบ้างในแต่ละท้องถิ่น แต่จุดหมายหรือเจตนารมย์ในการทำมีเป้าหมายอันเดียวกัน

ในด้านภาษาก็เช่นกันก็จะมีภาษาประจำท้องถิ่น สำเนียงแต่ละท้องถิ่นอาจจะไม่เหมือนกัน แต่คนอีสานด้วยกันก็สามารถฟังเข้าใจได้ และสามารถบอกได้ว่ามาจากจังหวัดใดของอีสาน เพื่อเป็นการ "สืบฮอยตา วาฮอยปู่ " จึงนำมาผญามาเล่า เพื่ออนุชนรุ่นหลังจะได้ตระหนักในคุณค่าดังกล่าว(ผญา มรดกกอีสาน ๓: อ. สวิง บุญเจิม )

" ผญา " เป็นคำคล้องจองที่นักปราชฌ์โบราณอีสานคิดขึ้น ถ้าใช้เพื่อเกี้ยวพาราสีระหว่างชายและหญิง เรียกว่า " ผญารัก "

คำพูดที่สำหรับเป็นคำสอน เป็นคติเตือนใจ มีธรรมสอดแทรก เพื่อเป็นแนวทางในการประพฤติปฎิบัติ เรียกว่า " ผญาภาษิต "

คำพูดที่คล้องจองกัน ฟังแล้วต้องใช้ปัญญาในการขบคิด เพื่อทดสอบปัญญา หรือเชาว์ของกันและกัน เรียกว่า " ผญาปริศนา "

ผญาภาษิต ที่เป็นคติเตือนใจ และสามารถนำไปเป็นแนวทางในการประพฤติปฎิบัติและดำรงตนในสังคม เพื่อความสงบ ความร่มเย็น และ ความก้าวหน้าของชีวิต เช่น

๐ แม่นสิมีความฮู้เต็มพุงเพียงปาก กะตามถ่อน คันแม่นสอนตนเองบ่ได้ ไผสิย่องว่าดี ๐

หมายความว่า แม้จะมีความรู้มากมาย หากไม่สอนตนเอง หรือ ประพฤติตนไม่ดี ดั่งที่ได้เรียนรู้มา จะไม่มีใครยกย่องสรรเสริญ เข้าลักษณะ " ความรู้ คู่คุณธรรม "

๐ แม่นว่าหญิงฮูปฮ้ายครองวัตรหากพางาม คันแม่นซายฮูปทราม วิชาหากพาฮุง ๐

หมายความว่า ผู้หญิงแม้จะไม่สวยงาม แต่หากมีความประพฤตดี มีคุณธรรม ก็จะทำให้เป็นคนสวย เป็นคนดีได้ ผู้ชายก็เช่นกัน หากมีวิชาความรู้ดี มีความสามารถ ก็สามารถจะสร้างชีวิต ครอบครัวให้เจริญรุ่งเรืองในชีวิตได้

๐ คันเฮาทำความดีแล้ว ไผสิหยันกะตามช่าง คันเฮาเฮ็ดแม่นแล้ว สิหยันหย้อกะช่างไผ ๐

หมายความว่าในการทำความดี หากเห็นว่าดีแล้ว จึงลงมือทำ ก็ไม่ต้องไปคำนึงว่าคนอื่นจะพูดอย่างไร ถ้าเรามั่นใจว่าสิ่งที่ทำถูกต้องชอบธรรม ถูกกฎหมาย ศีลธรรม และประเพณีแล้ว ก็ควรมุ่งมั่นกระทำความดีนั้นต่อไป แม้จะมีปัญหา และอุปสรรค

เขียนใน GotoKnow โดย ศรีกรม
ใน วัฒนธรรมท้องถิ่น

คำสำคัญ (Tags): #ผญาภาษิต

หมายเลขบันทึก: 236192เขียนเมื่อ 20 มกราคม 2009 08:29 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 มิถุนายน 2012 21:41 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน

ความเห็น (12)

พิมล มองจันทร์

เขียนเมื่อ 20 มกราคม 2009 14:08 น. ()

เข้ามาอ่านบทความดี ๆ ครับ

เขียนให้อ่านอีกนะครับ

ศรีกรม

เขียนเมื่อ 20 มกราคม 2009 17:15 น. ()

ขอบคุณคุณพิมล
อยากให้คุณพิมล เพิ่มเติมให้ด้วย เพราะเป็นผู้มีความรู้เชี่ยวชาญด้านนี้
ขอให้มีความสุขนะครับ

Sila Phu-Chaya

เขียนเมื่อ 23 มกราคม 2009 18:51 น. ()

"ในการทำความดี หากเห็นว่าดีแล้ว จึงลงมือทำ ก็ไม่ต้องไปคำนึงว่าคนอื่นจะพูดอย่างไร ถ้าเรามั่นใจว่าสิ่งที่ทำถูกต้องชอบธรรม ถูกกฎหมาย ศีลธรรม และประเพณีแล้ว ก็ควรมุ่งมั่นกระทำความดีนั้นต่อไป แม้จะมีปัญหา และอุปสรรค" ความหมายนี้ดีนะคะ.. ข้อสังเกตอย่างหนึ่งนะคะ เวลาแปลแล้วจะยาวกว่าภาษาท้องถิ่นจริง ๆ แสดงว่าภาษาดั้งเดิม หากเข้าใจความหมาย ก็จะใช้ถ้อยคำที่สั้นแต่มีความหมายมากกว่าใช่ไหมคะ
ขอบพระคุณค่ะ มาทบทวนกันลืม ...เป็นลูกอีสานค่ะ แต่มาอยู่เมืองกรุงนานกว่ายี่สิบปีแล้วค่ะ