บทเรียนการเป็นคุณอำนวย "วิทยากรกระบวนการในงานส่งเสริมการเกษตร"
จากการปฏิบัติงานเพื่อพัฒนาวิทยากรกระบวนการ หรือคุณอำนวยในงานส่งเสริมการเกษตรของทีมงานจังหวัดกำแพงเพชร เราได้ข้อสรุปในเบื้องต้นเกี่ยวกับ ขั้นตอนของกระบวนการ วิธีการและเครื่องมือที่จำเป็นในการจัดกระบวนการ สรุปจากการปฏิบัติจริง พบว่า หากจะดำเนินการที่เกี่ยวกับเกษตรกร/ชุมชน ในการถ่ายทอดความรู้/แลกเปลี่ยนเรียนรู้ (ในที่นี้ขอใช้คำว่า"การแลกเปลี่ยนเรียนรู้" ก็แล้วกันนะครับ) ในงานส่งเสริมการเกษตร คุณอำนวยจะต้องมีความรู้และทักษะที่จะต้องปฏิบัติใน 3 ประเด็นหรือขั้นตอนหลักๆ คือ 1. การทำแผน 2. การเป็นคุณอำนวยและ 3. การประเมินผล โดยมีรายละเอียดดังนี้
1. การจัดทำ/เตรียมแผนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (ก่อน)
-
เป็นการจัดทำแผน(ก่อน)การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ทั้งเนื้อหา วิธีการ คน
-
กำหนดขั้นตอนในเบื้องต้นว่า ใครจะทำอะไร อย่างไร เมื่อไร(ระยะเวลา)
-
เตรียมวัสดุ อุปกรณ์และสื่อต่างๆ ที่จำเป็น
-
มีส่วนร่วมคิดและวางแผนกับผู้ที่เกี่ยวข้องทุกส่วน หรือหาทีมงานไม่ทำคนเดียว
-
เครื่องมือที่น่าจะสามารถนำมาปรับใช้ให้เหมาะสม คือ การการเขียนแผนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ซึ่งมักจะประกอบไปด้วย
1) ชื่อของแผนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้..........................................................
2) วัตถุประสงค์
1.............................
2.............................
3.............................
3) เนื้อหา ที่ประกอบไปด้วย
|
ประเด็น |
กระบวนการ |
เครื่องมือ/อุปกรณ์ |
ระยะเวลา/ผู้ดำเนินการ |
| - ส่วนนำ
- ส่วนเนื้อหา - ส่วนสรุป - การประเมินผล |
4) สรุปผล
2. การดำเนินการ/การทำหน้าที่วิทยากรกระบวนการ (ระหว่าง)
-
การดำเนินการโดยเริ่มตั้งแต่การสร้างบรรยากาศ การนำเข้าสู่บทเรียน ฯลฯ (คุณอำนวย)
-
การจัดสถานที่ให้เหมาะสม
-
การตั้งคำถาม การกระตุ้น การสรุปประเด็น ฯลฯ
-
การประเมินสถานการณ์และการปรับกระบวนการไปตามสถานการณ์ (คุณสังเกต)
-
การประเมินผลการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (คุณประเมิน)
-
วิธีการ/เครื่องมือ ในส่วนนี้คงไม่มีตายตัว ต้องเรียนรู้ และฝึกปฏิบัติและพัฒนาไปอย่างต่อเนื่อง
-
ฯลฯ
3. การประเมิน/การเรียนรู้การปฏิบัติการ (ระหว่าง/หลัง)
-
ทำทันที
-
ทำทุกครั้ง
-
สรุปเป็นบทเรียนและบันทึก (คุณบันทึก) เพื่อเผยแพร่ และ ลปรร.
-
ทีมเราใช้เครื่องมือ AAR ซึ่งสามารถใช้ได้ดี
-
สรุปและโยงการปฏิบัติให้เชื่อมกับหลักการ/วิชาการ ให้ทุกส่วนเห็นภาพรวม
-
ในแต่ละขั้นตอนสามารถ "สร้างคน" ไปด้วยพร้อมๆ กันได้ เช่น ฝึกให้ทำแผนฯ ฝึกให้เป็นคนดำเนินการ หรือฝึกให้ดำเนินการทำ AAR เป็นต้น
-
ฯลฯ
เป็นบันทึกจากประสบการณ์ และเป็นสิ่งที่ได้ปฏิบัติมาแล้วโดยสอดแทรกไปในการสอนงานนักส่งเสริมการเกษตรมือใหม่ และยังดำเนินในแนวทางนี้อยู่ในปัจจุบัน เพียงแต่พัฒนาปรับไปตามสถานการณ์ อาจมีบ้างที่ไม่ตรงกับหลักการของหลายๆ ท่าน หากมีประเด็นใดจะช่วยแนะนำก็ยินดีรับคำแนะนำครับ บันทึกเพื่อ ลปรร. ครับ
วีรยุทธ สมป่าสัก
