เมืองปากห้วยหลวงคือเมืองโพนพิสัยในปัจจุบัน หลักฐานจากพงศาวดารล้านช้างได้กล่าวว่า เมืองปากห้วยหลวงเป็นเมืองลูกหลวง เมื่อย้ายเมืองหลวงมาตั้งที่เมืองเวียงจันทน์แล้ว เมื่อ พ.ศ. 2093 เป็นต้นมา นั่นคือสมัยที่พระเจ้าไชยเชษฐาธิราชได้กลับมาจากเมืองเชียงใหม่มาครองอาณาจักรล้านช้าง เมื่อครั้งที่พระราชบิดา คือพระเจ้าโพธิสาลราชสวรรคต เมื่อ พ.ศ. 2093 ภายหลังได้ย้ายราชธานีมาจาดเมืองหลวงพระบางมาอยู่ที่เมืองเวียงจันทน์ เนื่องจากพม่าในสมัยพระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้ได้รุกรานและเข้ายึดเมืองเชียงใหม่ในที่สุด และกำลังแผ่แสนยานุภาพมายังกรุงศรีอยุธยาและ และล้านช้าง ตามที่ทราบกันดีแล้ว เมืองปากห้วยหลวง เป็นเมืองมาก่อนหน้าที่จะย้ายราชธานีล้านช้างลงมาอยู่เมืองเวียงจันทน์ แต่คงมีความสำคัญน้อยกว่าสมันที่ราชธานีอยู่ที่เวียงจันทน์ ดังที่พบตำแหน่งเจ้าเมืองปากห้วยหลวงว่า"พระยาปาก" หรือ "พระยาปากห้วยหลวง" ดังศิลาจารึกวัดแดนเมือง 1 สร้างเมื่อ พ.ศ.2073 กล่างถึงพระยาปากห้วยหลวงได้อุทิศที่ดินสร้างวัดแดนเมือง แต่อย่างไรก็ตาม เจ้าเมืองปากห้วยหลวงนั้นจะเป็นบุคคลสำคัญในราชวงค์ล้างช้างไม่ว่าราชธานีจะตั้งอยู ณ เมืองหลวง พระบาง หรือเมืองเวียงจันทน์ แต่กระนั้นเราไม่สามารถหาหลัหฐานทางประวัตศาสตร์ของลาวและศิลาจารึกของเมืองปากห้วยหลวงได้ทุกยุคทุกสมัยอย่างต่อเนื่อง ในที่นี้จะพยายามเรียบเรียงเรื่องราวของเมืองปากห้วยหลวงตามหลักฐานที่พอมีปรากฏบ้าง เป้นสมัย ๆ ไป ในตอนต่อไป
สวัสดีปีใหม่ 2552 ค่ะ
มีความสุขในทุกๆวันนะคะ
โชคดี ตลอดปีและตลอดไป
J สุขภาพแข็งแรงค่ะ J