ดูการศึกษาของประเทศเกาหลี

เกาหลี

ห้องเรียนคุณภาพ : กรณีศึกษา

จากประสบการณ์การศึกษาดูงานการศึกษา ที่เมืองพูชาน ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี

*ประสิทธิ์ หนูกุ้ง

ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษานราธิวาส เขต ๑

…………………………………………

ในช่วงปลายฤดูร้อน รอยต่อต้นฤดูใบไม้ร่วง ของประเทศสาธารณรัฐเกาหลี ซึ่งตรงกับเดือนกันยายน ๒๕๕๑ คณะตัวแทนผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ศึกษานิเทศก์ ผู้บริหารโรงเรียน และครูผู้สอน จำนวน ๓๑ คน สังกัด สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ ได้มีโอกาสไปศึกษาดูงานการจัดการศึกษาและกิจกรรมเยาวชน ณ เมืองพูชาน ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี มีข้อค้นพบที่อาจจะโดนใจนักการศึกษาของเมืองไทย ที่เราเองอาจทำได้ แต่ยังไม่ทำ จึงเก็บมาฝาก เพื่อให้ท่านที่คิดจะทำ อาจนำไปปรับประยุกต์ใช้ได้

การจัดการศึกษาของประเทศสาธารณรัฐเกาหลี จัดระบบการศึกษา แบบ ๖:๓:๓:๔ เช่นเดียวกับประเทศไทย หมายถึง การศึกษาระดับประถมศึกษา มัธยมศึกษาตอนต้น มัธยมศึกษาตอนปลาย และระดับอุดมศึกษา ที่มีเวลาเรียนแบ่งเป็นปีๆ หรือช่วงๆกันไป อาจจะต่างกันบ้างตรงการนับอายุ ที่เด็กเกาหลีจะนับอายุ ๑ ปี ตั้งแต่วันที่ลืมตาดูโลก และ อยู่ท่ามกลางการเลี้ยงดูแบบเกาหลีที่มีคุณลักษณะแบบชาตินิยมสูง รักชาติ รักแผ่นดิน ซึ่งหลายคนพอสัมผัสแล้วบอกตรงกันว่าเป็นเช่นนั้นจริงๆ ทั้งนี้เยาวชนชาวเกาหลี จะถูกสถาบันครอบครัว สถาบันสังคม และสถานศึกษาขัดเกลาได้เป็นอย่างที่ประเทศชาติต้องการ สิ่งหนึ่งที่เยาวชนชายไทย ไม่เหมือนเกาหลี คือมีกฎหมายบังคับให้เยาวชนชายอายุ ๒๐ ปีที่มีร่างกายและจิตใจปกติทุกคน ต้องเกณฑ์ทหารเป็นเวลา ๒ ปี เลือดแห่งความรักชาติ ความมีระเบียบวินัย จึงมีความเข้มข้นจนถึงวัยชรา

อย่างไรก็ตาม การไปเยี่ยมห้องเรียนชั้นประถมศึกษา ที่โรงเรียน SONGUN ELEMENTARY SCHOOL และโรงเรียน PUSAN NAM HIGH SCHOOL ซึ่งทั้งสองแห่งเป็นโรงเรียนที่ตั้งอยู่ในเขตชนบท ยากจน แต่ที่ตั้งฮวงจุ้ย ดีมาก คืออยู่บนที่สูง ติดทะเล สร้างอาคารได้กลมกลืนแบบเกาหลี แต่เมื่อเข้าไปเยี่ยมที่โรงรียนแล้ว พบว่าห้องเรียนเป็นห้องเรียนที่มี “คุณภาพ” เหมือนกับที่นักการศึกษาเมืองไทยต้องการให้เกิดขึ้นในทศวรรษนี้

ห้องเรียนคุณภาพ ในแนวคิดที่ค้นพบ สามารถที่จะแยกออกเป็น ๔ ส่วนหลัก ซึ่งโรงเรียนทั้งสองแห่งสามารถจัดได้คล้ายคลึงกัน ที่สำคัญมีการดำเนินการเป็นไปในทิศทางเดียวกัน ประกอบด้วย

๑. กระบวนการบริหาร

ผู้บริหารที่ได้รับการคัดเลือกจะคัดเลือกผู้บริหารมืออาชีพเข้ามาเป็นผู้นำ และเป็นผู้หญิงทั้งสองโรง มีความเอาใจใส่ในการบริหาร จัดระบบงานและทีมได้ดี ดูได้จากการที่ผู้ช่วยผู้อำนวยการได้ชื่นชมให้ฟัง จัดกระบวนการบริหาร หลักสูตร งบประมาณและด้านวิชาการโดยการให้ชุมชน ผู้ปกครองเข้ามามีส่วนร่วม ทั้งในการจัดทำหลักสูตร การเข้ามาเป็นคณะกรรมการ การเข้ามาเป็นวิทยากรภายนอกที่มาช่วยสอนในโรงเรียน จึงเป็นบทบาทของผู้บริหารที่จะนำองค์คณะบุคคลเข้ามามีส่วนช่วยเหลือได้อย่างกลมกลืน และที่สำคัญ ผู้บริหารในระดับประถมศึกษา เป็นผู้ทดสอบการอ่านบทกวีด้านประวัติศาสตร์ชาติเกาหลี และการแปลความหมายของบทกวีกับนักเรียนทุกคนด้วยตนเอง เข้าไปพบในห้องเรียนทุกห้อง เพื่อที่จะทดสอบคุณภาพของผู้เรียนด้านการอ่าน การเข้าใจด้านประวัติศาสตร์ และความลึกซึ้งถึงความเป็นชาติ

๒. กระบวนจัดการเรียนการสอน

ข้อค้นพบที่สำคัญของกระบวนการจัดการเรียนการสอนคือการให้เด็กได้มีส่วนร่วมในกระบวนการเรียนการสอน การได้มีอิสระในการคิด โดยมีลักษณะเน้นการจัดการศึกษา เสริมสร้างวัฒนธรรม ควบคุมตนเอง และมีความคิดสร้างสรรค์ อบรมด้านจิตใจในการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับผู้อื่น ให้ความรู้ทางวิชาการที่เหมาะสมกับเด็ก ฝึกฝนด้านร่างกาย จิตใจ และเน้นการฝึกฝนอาชีพ ในการเตรียมตัวเพื่ออนาคต การปลูกฝังคุณธรรม จริยธรรมโดยจัดกิจกรรม ๓ F คือ From I (เริ่มต้นที่ตนเอง) From now (ทำเดี๋ยวนี้) From small (ทำจากจุดเล็ก ๆ ไปสู่เรื่องใหญ่ๆ) นอกจากนั้นยังพบว่าการจัดกระบวนการเรียนการสอนยังเน้นในเรื่อง ความเป็นอัตลักษณ์ ประวัติศาสตร์ชาติ ด้านการใช้ภาษา การมีระเบียบวินัย ความเป็นชาตินิยม ในการใช้สินค้าและผลิตภัณฑ์ของตนเอง และในระดับมัธยมศึกษา มีการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ มุ่งเน้นการปฏิบัติจริงโดยให้ความสำคัญในการจัดการเรียนการสอน ๕ ด้าน ดังนี้

๑. สร้างวัฒนธรรม ควบคุมตนเอง และมีความคิดสร้างสรรค์ มีกิจกรรมให้นักเรียนสามารถแสดงความคิดเห็นผ่านทาง HomePage แบบประชาธิปไตย

๒. อบรมด้านจิตใจในการใช้ชีวิตอยู่ร่วมกับผู้อื่น โดย

- การใช้โปรแกรมเพื่อพัฒนาบุคลิกภาพของนักเรียน

- ส่งเสริมให้นักเรียนมีจิตสำนึกในการอยู่ร่วมกันในสังคม

- ส่งเสริมให้นักเรียนมีอัธยาศัยที่ดี รู้จักสร้างสัมพันธภาพกับบุคคลทั่วไป

- สร้างความอบอุ่นและแสดงออกซึ่งความรักระหว่างครูกับนักเรียนสัปดาห์ละ ๑ ครั้ง

เช่น รอรับนักเรียนหน้าโรงเรียนและโอบกอดนักเรียน

- การจัดกิจกรรมเข้าแคมป์ โดยผู้ปกครองมีส่วนร่วมตลอดกิจกรรมปีละ ๑ ครั้ง

- จัดกิจกรรมพัฒนาชุมชน โดยการมีส่วนร่วมของผู้ปกครอง นักเรียน โดยใช้ชมรมที่จัดตั้งขึ้นและมุ่งเน้นกิจกรรมที่ใช้จิตอาสา

- การจัดเทศกาลของนักเรียน โดยให้นักเรียนมีอิสระในการคิดและดำเนินการเอง เช่น วันไหว้ครูของโรงเรียน

๓. การจัดสื่อเทคโนโลยีและอุปกรณ์ประกอบภายในและนอกห้องเรียน

ในการจัดการศึกษาของทั้งสองโรงเรียนพบว่าใช้ห้องเรียนและห้องพิเศษให้เป็นห้องเรียนที่มีคุณภาพ จัดหาสื่อเทคโนโลยีและอุปกรณ์ที่ใช้ในกระบวนการเรียนการสอนที่ทันสมัย มีสื่อและอุปกรณ์ที่ดูร่องรอยแล้วมีการใช้และบำรุงรักษาอย่างต่อเนื่อง ที่สำคัญทุกห้องจะมีมาตรฐานห้องเรียน หมายถึง มีอุปกรณ์เครื่องมือที่เหมือนๆกัน เช่น ทีวีจอแบนขนาดใหญ่ คอมพิวเตอร์ โปรเจกเตอร์ โทรศัพท์ เครื่องปรับอากาศ กระดานไวน์บอร์ด อุปกรณ์ดับเพลิง ตู้ใส่หนังสือ ที่แสดงผลงาน แฟ้มสะสมงานนักเรียน มุมหนังสือ เป็นต้น การจัดสภาพอาคารเป็นอาคารถาวร มีห้องปฏิบัติการต่างๆเพียงพอ เช่นห้องวิทยาศาสตร์ ศิลปะ คอมพิวเตอร์ ห้องสมุด ห้องซาวด์แลป ห้องพักครู มีมุมอ่านหนังสือหน้าห้องน้ำ ทุกชั้นมีห้องน้ำชาย-หญิง และที่สำคัญอุปกกรณ์ภายในและภายนอกเป็นอุปกรณ์ที่สวยงาม ทันสมัย และถูกตกแต่งให้มีบรรยากาศในการเรียนรู้ได้อย่างต่อเนื่องและมีให้เห็นทั่วไปในโรงเรียน

๔. ผู้สอนและผู้เรียน

ครูและบุคลากรในสถานศึกษาจะมีบทบาทในการสร้างห้องเรียนคุณภาพ โดยเฉพาะความเป็นผู้จัดกระบวนการเรียนการสอน ที่จะให้นักเรียนมีคุณลักษณะตามที่ชาติต้องการ ครูจึงเป็นผู้ที่จะต้องเป็นมืออาชีพ มีการเตรียมการสอน จัดทำแผนการสอน สาระการสอน และวัดผล ติดตามผลอย่างต่อเนื่อง

ผู้เรียนระดับประถมศึกษา นโยบายของโรงเรียน ได้กำหนดให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะ ๔ ประการ ประกอบด้วย

๑.นักเรียนมีความรู้พื้นฐานการอ่านออกเขียนได้

๒.นักเรียนมีบุคลิกภาพ มารยาทดี มีคุณธรรมจริยธรรม

๓.นักเรียนมีสุขภาพร่างกาย และจิตใจดี

๔.นักเรียนได้เรียนรู้ด้านศิลปะ ดนตรี เพื่อความมีสุนทรียภาพ

ผู้เรียนระดับมัธยมศึกษา นโยบายของโรงเรียน ได้กำหนดให้ผู้เรียนมีคุณลักษณะ ๓ ประการ ประกอบด้วย

๑. สร้างความเชื่อมั่นให้ผู้ปกครองและนักเรียน

๒. นักเรียนมีอิสระในการเลือกเรียนวิชาชีพตามความถนัด

๓. นักเรียนมีวิสัยทัศน์กว้างไกล

จากการสอบถามและสังเกตผู้เรียนผู้เรียนมีพฤติกรรมตอบสนองการเร่งเร้าในการจัดกระบวนการเรียนรู้อย่างจริงจัง ครูและผู้ช่วยครูที่เข้าไปช่วยกันจัดกิจกรรม จะใช้ความเป็นผู้จัดการเรียนรู้ และซักถาม สนทนา ซึ่งภาษาที่ใช้เป็นภาษาเกาหลีเป็นหลัก แต่ภาษาท่าทางที่ครูแสดงออกกับเด็กและเด็กแสดงออกมากับครู บรรยากาศจะเป็นกันเองแต่จริงจัง มุ่งไปสู่กระบวนการเรียนรู้ที่สมบูรณ์ให้มากที่สุด ซึ่งรายละเอียดสามารถเข้าไปดูที่เวปไซต์

http://www.songun.es.kr เพิ่มเติม

ดังจะเห็นได้ว่า ภาพของการจัดการศึกษาในเมืองพูชาน ประเทศสาธารณรัฐเกาหลี จะเป็นอีกมุมมองหนึ่งในการสร้างห้องเรียนคุณภาพ ซึ่งอาจหมายรวมถึง กระบวนการจัดการบริหารที่ดี กระบวนจัดการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ การจัดสื่อเทคโนโลยีและอุปกรณ์ประกอบภายในและนอกห้องเรียนที่ดี โดยมีเป้าหมายที่สามารถสร้างบรรยากาศแห่งการเรียนรู้และเข้าถึงองค์ความรู้ได้ดี มีคุณภาพ รวดเร็ว แต่องค์ความรู้นั้นต้องมีคุณภาพและใช้กิจกรรมที่ต่อเนื่อง โดยมีครูและผู้เรียนเป็นองค์ประกอบหลัก ห้องเรียนก็จะเป็นห้องเรียนที่มีคุณภาพในที่สุด

ในการมาประยุกต์ใช้ในการจัดการศึกษาของประเทศไทย จึงอยู่ที่การกำหนดนโยบายของหน่วยงานและสถานศึกษา ที่จะปลูกฝังในสิ่งที่ชาติต้องการ โดยให้มีการจัดการศึกษาที่มุ่งเน้นให้คนเข้าใจประวัติศาสตร์ รักชาติ และสร้างองค์ความรู้ที่ดีมีคุณภาพ สร้างสรรค์ และที่สำคัญทุกเรื่องที่จะทำ ต้องอย่าง “จริงจังและต่อเนื่อง”