หากจะกล่าวถึงเรื่องนาคและการสืบทอดเรื่องนาคแล้วคงต้องเริ่มจากตำนานจากคำบอกเล่าของชาวกลางหมื่นเป็นพื้น ด้วยมีหลักฐานที่สำคัญที่เริ่มต้นพูดถึงนาคในพื้นที่บ้านกลางหมื่น นั้นคือตำนานการตั้งหมู่บ้าน ทำเลและโสกตามตำนานที่กล่าวไปแล้วในประวัติการก่อตั้งบ้านกลางหมื่น ชาวบ้านกลางหมื่นตั้งชุมชนด้วยความเชื่อเรื่องนาคเป็นพื้นเนื่องจากด้วยความเชื่อท่ว่า หมู่บ้านตั้งอยู่บนหลังนาค ทำให้นาคมีอิทิพลในการ สร้างควมแห้งแล้งจนต้องมีการย้ายชุมชนไปของชาวลาวเลียงส่วนหนึ่ง อิทธิฤทธิ์ที่เป็นความเชื่อเหล่านี้ทำให้ชาวลาวเลียงที่เหลือที่ไม่ยอมอพยพต้องแก้เคล็ดตามตำราความเชื่อของลาวเวียงคือมีการนำความเชื่อของพุทธศาสนาแบบชาวบ้านมาลบล้างอิทิฤทธิ์ของพระยานาคนั้นคือการสร้างงพระพุทธรูปจำนวน 2 องค์เพื่อทับหัวและหางนาคไม่ให้นาคสร้างอิทธิฤทธิ์อันจะทำให้ชาวบ้านกลางหมื่นเดือดร้อนได้และจวบจนปัจจุบันชาวบ้านกลางหมื่นก็อยู่เย็นเป็นสุขตลอดมา ดังนั้นนาคจึงเป็นความเชื่อที่ถูกถ่ายทอดออกมาในรูปแบบต่าง ๆ
ในการปลูกเรือนของชาวลาวเวียงจะต้องใช้ตำราเกี่ยวกับตำแหน่งของนาคในแต่ละเดือนที่นาคมีการเคลื่อนย้านตัวเองต่าง ๆ กันไปโดยมีตำรากำหนดเป็นคลังความรู้ที่ไม่มีการจดบันทึกเพียงแต่จดจำและปฏิบัติสืบมาของคนที่เป็น ซาราชวัตร ของหมู่บ้านคือ
“ อ้ายยี่สาม หัวใต้ท้องแดด[1]
สี่ห้าหกหัวตกท้องใต้
เจ็ดแปดเก้าหัวออกท้องเหนือ
สิบสิบเอ็ดสิบสองหัวเหนือท้องตก”
โดยมีคำอธิบายคือ
เดือนอ้าย เดือนยี่ เดือนสาม นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศใต้ ท้องอยู่ทิศบูรพา หางอยู่ทิศอุดร
เดือนสี่ เดือนห้า เดือนหก นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศตะวันตก ท้องอยู่ทิศใต้ หางอยู๋ทิศบูรพา
เดือนเจ็ด เดือนแปด เดือนเก้า นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศตะวันออก ท้องอยู่ทิศเหนือ หางทิศตะวันตก
เดือนสิบ เดือนสิบเอ็ด เดือนสิบสอง นาคมีตำแหน่งหัวอยู่ทิศเหนือ ท้องอยู่ทิศตะวันตก หางอยู่ทิศใต้
ย้ายไปอยู่ที่ http://gotoknow.org/blog/TaiSilk แล้วครับ