ดินน้ำลมไฟต้นไม้ทะเล

ดินเปรียบกับศีล น้ำเปรียบเหมือนกับธรรม ดินที่จับกันเป็นก้อนเพราะอาศัยน้ำช่วยสมานไว้ บางครั้งแม้นเราเห็นว่าดินแห้งแต่ก็ยังมีน้ำปรากฏแฝงอยู่อย่างไม่ปรากฏตัว

ธรรมชาติเป็นบทเรียนของชีวิตที่ดีอย่างยิ่ง หากเรานำธรรมชาติหรือสิ่งแวดล้อมรอบตัวเรานำมาเทียบเคียงกับศีลธรรมในการดำเนินชีวิต จากเรื่องที่เราพบไม่ว่าจะเป็นธรรมชาติทั่วไปเช่นดินน้ำลมไฟหรือพืชและสัตว์ สิ่งทั้งหมดนี้ล้วนสามารถนำมาเป็นบทเรียนสอนใจเราได้เป็นอย่างดี ทุกสิ่งเป็นบทเรียนที่ไม่จำเป็นต้องเสียเงินค่าเทอมเข้าเรียน แต่ต้องใช้ความคิดพิจารณา "โอมพิจารณามหาพิจารณา" ให้ถ้วนถี่จึงจะทราบว่าธรรมชาติทั้งดินน้ำลมไฟ พืชและสัตว์นั้นสามารถสอนอะไรให้เราได้บ้าง

มดและผึ้งมีความสามัคคีกันจึงสร้างรังได้ คนเราถ้าทำงานร่วมกันก็ต้องพึ่งพาอาศัยกันเหมือนผึ้งทำรัง

ปลาต้องแหวกว่ายน้ำทวนน้ำ คนเราก็ต้องมีความเพียรพยายามมีทั้งตามมีทั้งนำหน้าเป็น

กบถึงฤดูแล้งจะจำศีลอยู่นานๆแล้วไม่ตาย คนเราเมื่อโชคชะตายังมาไม่ถึงก็ต้องคอยโอกาสที่จะมาถึง

อนึ่งถ้าเรามองสิ่งต่างๆเป็นครูของเราจำทำให้เราได้รับประโยชน์ในทางปัญญาแม้แต่พระพุทธเจ้าก้ยังทรงเอาธรรมชาติมาสอนคนในยุคนั้นหลายเรื่องที่เรายังนำเอามาเป็นบทเรียนเช่นดอกบัวสี่ดอก ใบไม้ในกำมือ เรื่องแผ่นดิน แม่น้ำ พายุ และไฟเป็นต้น

แผ่นดินเป็นสิ่งที่หนักแน่นไม่หวั่นไหวสามารถรองรับสิ่งทั้งปวงไว้ได้เป็นที่พำนักอาศัยของสรรพสัตว์น้อยใหญ่ เป็นที่ทำมาหากินและยังเป็นสถานที่สร้างวัฒนธรรมให้เกิดกับมนุษย์มากมาย แผ่นดินเป็นบทเรียนที่สอนคนเราให้รู้จักทำกายวาจาใจให้หนักแน่นไม่หวั่นไหวรองรับอารมณ์ทุกชนิดได้

แผ่นดินเมื่อคนทั่วไปทิ้งสิ่งสะอาดหรือสกปรกลงบนแผ่นดินแต่แผ่นดินไม่เคยบ่น คนเราก็เช่นเดียวกันก็ควรทำใจให้เหมือนแผ่นดินจะได้ไม่ลำบากใจ

น้ำนั้นรวมตัวกันเย็นฉ่ำไม่แตกแยกอ่อนนุ่มและรักษาระดับไว้สม่ำเสมอคนเราก็ควรทำใจให้เย็นรู้รักสามัคคีไม่แบ่งแยก รักษาจิตใจให้สม่ำเสมอไม่ขึ้นลงตามสิ่งเร้า

น้ำถ้าอยู่ระดับใกล้เคียงกันน้ำก็จะไหลเอื่ยๆจากที่สูงลงไปที่ต่ำสุดท้ายก็ไปถึงทะเล แต่ถ้าระดับน้ำสูงต่ำแตกต่างกันมากน้ำก็จะคล้ายลมคือไหลแรงมากขึ้นกลายเป็นน้ำตกเพราะความต่างระดับมาก

อีกอย่างหนึ่ง ดินเปรียบได้กับศีล น้ำเปรียบเหมือนกับธรรม ดินที่จับกันเป็นก้อนเพราะอาศัยน้ำช่วยสมานไว้ บางครั้งแม้นเราเห็นว่าดินแห้งแต่ก็ยังมีน้ำปรากฏแฝงอยู่อย่างไม่ปรากฏตัว ต่อเมื่อนำดินไปเผาไฟจึงเห็นไอน้ำออกมา ลำพังดินล้วนที่ไม่มีน้ำผสมอยู่ย่อมแยกกันและกลายเป็นฝุ่นผงโดยง่าย คนที่มีวิชาความรู้แต่ไม่มีศีลธรรมกำกับชีวิตเลยก็มีทางที่จะฟุ้งซ่านปราศจากเครื่องยึดเหนี่ยวหรือถ้าคนขาดศีลและธรรมย่อมนำชีวิตตนและผู้อื่นไปผิดทางได้

ลมมีลักษณะเบาเคลื่อนไหวไปตามธรรมชาติ พัดติดต่อกันไม่มีวันขาดสาย คนเราก็ควรทำตัวให้เบาสบายปัดเป่าอารมณ์ขุ่นมัวหรือบาปออกไปด้วยความเพียรพยายามที่สม่ำเสมอไม่ย่อท้อต่อสิ่งใดๆ

ขณะที่ลมพัดเย็นสบายนั้น แสดงว่าความกดอากาศในขณะนั้นใกล้เคียงกันทำให้มีการถ่ายเทลมจากที่สูงสู่ต่ำทำให้เรารู้สึกเย็นสบาย แต่ถ้าความกดอากาศแตกต่างกันมากก็อาจเกิดลมต่างระดับกันเป็นพายุรุนแรงทำให้เกิดวาตภัยได้เช่นเดียวกัน

ถ้าสังคมเรามีความเป็นอยู่ไม่ห่างกันมาก คนรวยไม่เอาเปรียบคนจนรู้จักแบ่งปันให้ผู้ด้อยโอกาส คนจนก็ขยันขันแข็งไม่ท้อแท้สิ้นหวัง สังคมเราก็จะอยู่ร่วมกันด้วยความผาสุก

ลมที่น่ากลัวอีกอย่างก็คือลมปาก บางที่พระพุทธเจ้าอุปมาปากว่าเป็นขวานที่ฟันคู่ต่อสู้ให้เจ็บช้ำน้ำใจมากกว่าขวานด้วยซ้ำไป

ไฟ มีความสว่างไสว เร่าร้อน เผาไหม้เชื้อเพลิงที่กีดขวางให้มอดไหม้ไปหมด สร้างความอบอุ่นยามหนาว คนเราก็ควรทำให้ให้สว่างเร่าร้อนด้วยตบะสำหรับเผาไหม้สิ่งอัปปมงคลให้มอดไหมไปบางอย่างทำผิดไปแล้วมิอาจหวนคืนได้