หมวดขัตติยตระกูล หน้า 3

คำราชาศัพท์

หมวดขัตติยตระกูล

ราชาศัพท์                                           ความหมาย

สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ,                                       - น้องสาว (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ของพระมหากษัตริย์

สมเด็จพระกนิษฐภคินี

 

สมเด็จพระโสทรกนิษฐภคินี                                     - น้องสาวร่วมท้องของพระมหากษัตริย์

 

พระภาดา, พระภราดร                                           - พี่ชาย น้องชาย ลูกพี่ลูกน้องที่เป็นชาย ของ

                                                                          พระมหากษัตริย์ และเจ้านาย

 

พระราชภาดา, พระราชภราดร                                - พี่ชาย น้องชาย ลูกพี่ลูกน้องที่เป็นชายของ

                                                                          พระมหากษัตริย์

 

สมเด็จพระภราดร                                                 - พี่ชาย น้องชาย (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ของพระมหากษัตริย์

 

พระภคินี                                                            - พี่สาว น้องสาว ลูกพี่ลูกน้องที่เป็นหญิง

                                                                          ของพระมหากษัตริย์ และเจ้านาย

 

สมเด็จพระภคินี,                                                   - พี่สาว น้องสาว (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ลูกพี่ลูกน้อง

สมเด็จพระเจ้าภคินีเธอ                                             ของพระมหากษัตริย์

 

โอรส, บุตร                                                         - ลูกชาย (ที่มิได้เป็นเจ้า) ของเจ้านาย

                                                                          คือหม่อมราชวงศ์ที่เป็นลูกชายของพระองค์เจ้า

                                                                          หรือ หม่อมเจ้า

 

พระโอรส, พระบุตร                                              - ลูกชาย (ที่เป็นเจ้า) ของเจ้านาย

 

พระราชโอรส, พระราชบุตร,                                  - ลูกชาย (ที่เป็นพระองค์เจ้า) ของพระมหากษัตริย์

พระเจ้าลูกยาเธอ

 

พระบรมราชโอรส, สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ                - ลูกชาย (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ของพระมหากษัตริย์

 

สมเด็จหน่อพระพุทธเจ้า                                         - ลูกชายของพระมหากษัตริย์ ที่ประสูติแด่

                                                                          สมเด็จพระอัครมเหสี และจะเป็นผู้สืบราชสมบัติ

                                                                          สนองพระองค์ต่อไป เป็นคำดั้งเดิม

 

สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ                                   - ลูกชายของพระมหากษัตริย์ ที่ทรงสถาปนาขึ้น

สยามมกุฎราชกุมาร                                                เป็นพระรัชทายาทสืบสนองพระองค์เป็นคำแรก

                                                                          มีในรัชกาลที่ 5 ใช้แทนคำ สมเด็จหน่อพระพุทธเจ้า

                                                                          ที่กล่าวแล้ว ทรงพระเศวตฉัตร 7 ชั้น

 

ธิดา, บุตรี                                                           - ลูกสาว (ที่มิได้เป็นเจ้า) ของเจ้านาย

 

พระธิดา, พระบุตรี                                                - ลูกสาว (ที่เป็นเจ้า) ของเจ้านาย

 

พระราชธิดา, พระราชบุตรี                                     - ลูกสาว (ที่เป็นพระองค์เจ้า) ของพระมหากษัตริย์

พระเจ้าลูกเธอ

 

สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ                                             -  ลูกสาว (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ของพระมหากษัตริย์

 

สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ                                  -  ลูกสาว (ที่เป็นเจ้าฟ้า) ของพระมหากษัตริย์

สยามบรมราชกุมารี                                                และทรงสถาปนาขึ้นเป็นเจ้าฟ้าชั้นพิเศษ

                                                                          ทรงพระเศวตฉัตร 7 ชั้น

 

นัดดา                                                                - หลานชาย หลานสาว ที่เป็นลูกของหม่อมเจ้า

 

พระนัดดา                                                           - หลานชาย หลานสาว ที่เป็นลูกของลูกเจ้านาย

                                                                          ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป

 

พระราชนัดดา, หลานหลวง                                    - หลานชาย หลานสาว ของพระมหากษัตริย์

                                                                          ซึ่งกล่าวรวมๆ

 

พระหลานเธอ                                                      - หลานชาย หลานสาว ของพระมหากษัตริย์

                                                                          ที่ยกเป็นพระองค์เจ้า (เทียบพระวรวงศ์เธอ)

 

พระเจ้าหลานเธอ                                                  - หลานชาย หลานสาว ของพระมหากษัตริย์

                                                                          ที่เป็นพระองค์เจ้า (เทียบพระเจ้าวรวงศ์เธอ)

 

สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ                                         - หลานชาย หลานสาว (ที่เป็นเจ้าฟ้า)

                                                                          ของพระมหากษัตริย์

 

พระภาคิไนย                                                       - หลานชาย หลานสาว ที่เป็นลูกของพี่สาว

                                                                          หรือน้องสาว ของพระมหากษัตริย์

 

พระภาติยะ                                                          - หลานชาย หลานสาว ที่เป็นลูกของพี่ชาย

                                                                          หรือน้องชาย ของพระมหากษัตริย์

 

พระภาติกะ                                                          - ในภาษาบาลีหมายถึง พี่ชาย หรือ น้องชาย

                                                                          ของพระมหากษัตริย์

 

พระภาติกา                                                          - กล่าวกันว่าในรัชกาลที่ 7 โปรดเกล้าฯ ให้ใช้

                                                                          คำนำพระนาม สมเด็จฯ เจ้าฟ้าเพชรรัตนราชสุดาฯ

                                                                          ว่า “สมเด็จพระเจ้าภาติกาเธอ” ซึ่งย่อมหมายถึง

                                                                          “ลูกสาวของพี่ชาย” (หรือ หญิงที่สืบมาแต่พี่ชาย)

 

ปนัดดา                                                              - เหลนชายหญิง ของหม่อมเจ้า

 

พระปนัดดา                                                         - เหลนชายหญิง ของเจ้านายตั้งแต่

                                                                          พระองค์เจ้าขึ้นไป

 

พระราชปนัดดา                                                   - เหลนชายหญิง ของพระมหากษัตริย์

 

พระสามี, พระสวามี, พระภัสดา                               - สามี ของเจ้านาย

 

พระบรมราชสวามี                                                - พระมหากษัตริย์ที่เป็นพระสวามีของ

                                                                          พระอัครมเหสี หรือพระมเหสีรอง

 

พระอัครมเหสี, พระมเหสี                                       - ภรรยาเอก ของพระมหากษัตริย์

 

สมเด็จพระบรมราชินีนาถ                                       - ภรรยาเอก หรือ พระอัครมเหสี ของ

                                                                          พระมหากษัตริย์ ซึ่งได้ทรงบริหารราชการ

                                                                          แผ่นดินต่างพระองค์มาแล้ว

 

สมเด็จพระบรมราชินี                                            - ภรรยาเอก หรือ พระอัครมเหสี ของ

                                                                          พระมหากษัตริย์

 

สมเด็จพระราชินี                                                  - ภรรยาเอก หรือ พระอัครมเหสี ของ

                                                                          พระมหากษัตริย์ที่ยังมิได้รับพระบรมราชาภิเษก

 

สมเด็จพระบรมราชเทวี                                          - ภรรยารอง หรือ พระอัครมเหสีรอง (ที่เป็นเจ้านาย)

                                                                          ของพระมหากษัตริย์

 

พระอัครราชเทวี, พระอัครชายาเธอ,                         - ภรรยารอง หรือ พระมเหสีรอง (ที่เป็นเจ้านาย)

พระราชชายา                                                        ของพระมหากษัตริย์

 

เจ้าคุณจอมมารดา                                                - ภรรยา (ที่มิได้เป็นเจ้านาย) และมีพระเจ้าลูกเธอ

                                                                          จึงทรงยกย่องให้มีศักดิ์สูงเป็นพิเศษ เรียกว่า

                                                                          พระสนมเอกของพระมหากษัตริย์