ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์
Strategic Leadership
แนวคิดทั่วไปด้านกลยุทธ์
คำว่า “กลยุทธ์” หรือ เป็นคำศัพท์ในภาษากรีกสองคำรวมกัน คือ ซึ่งหมายถึง”กองทัพ” และ ซึ่งหมายถึง “การนำหรือผู้นำ” เมื่อรวมกันกลยุทธ์จึงเป็นเรื่องของการวงยุทธศาตร์บัญชาการรบเพื่อนำกองทัพเข้าทำลายล้างศัตรู โดยใช้บรรดาสรรพกำลังตลอดจนอุบายเล่ห์เหลี่ยมอันชาญฉลาดให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดนั้นเอง
การเปลี่ยนแปลงแนวคิดในการประกอบธุรกิจจากาลักษณะที่เจ้าของกิจกรรมเป็นผู้ดำเนินการเอง ไปสู่รูปแบบธุรกิจสมัยใหม่ที่มีขนาดใหญ่ ที่ใช้นวัตกรรมและเทคโนโลยีสมัยใหม่ภายใต้การบริหาร โดยผู้จัดการมืออาชีพ ในช่างทศวรรษ 1980 เป็นต้นมา ก็มีส่วนผลักดันให้มีการนำแนวคิดเกี่ยวกับการบริหารเชิงกลยุทธ์ และการวางแผนเชิงกลยุทธ์ มาประยุกต์ใช้ในวงการธุรกิจและอุตสาหกรรมอย่างแพร่หลายมากขึ้น ทั้งนี้เพื่อเพิ่มขีดความสามารถและเพื่อเป็นเครื่องมือในการตอบโต้กับสภาพการแข่งขัน และการเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจ การเมืองและสังคม โดยเฉพาะผลกระทบต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตเกี่ยวกับตลาดลูกค้าคู่แข่งและผู้สนับสนุนปัจจัยการผลิตจากผลการสำรวจผู้บริหารของ บริษัทธุรกิจชั้นนำใน พบว่าล้วนมีทัศนะที่สอดคล้องกันว่า การวางแผนเชิงกลยุทธ์ เป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยที่ให้การประกอบธุรกิจของตนประสบความสำเร็จเป็นอย่างสูงา ไม่ว่าในแง่ของการปรับเปลี่ยนทิศทางองค์การ ให้มีความเหมาะสมากับสภาวะการณ์และการเพิ่มผลผลิตขององค์การ
ผู้นำกับการบริหารเชิงกลยุทธ์
ด้วยกระแสโลกาภิวัตน์ที่เปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว นับตั้งแต่ช่างทศวรรษ 1980 เป็นต้นมาขน ถึงปัจจุบัน ได้ส่งผลกระทบอย่างยิ่งต่อองค์การ ผู้นำระดับสูงจำเป็นต้องปรับเปลี่ยนทิศทางวิธีการคิดและการบริการแบบใหม่ที่สอดคล้องทันต่อการเปลี่ยนแปลง ได้มีความพยายามในการวางแผนกลยุทธ์อย่างสมบูรณ์ที่ครอบคลุมกิจการทั้งหมดขององค์การ ทำให้มีการนำเอาเรื่องของกระบวนการบริหารงานโดยเฉพาะการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ เช่น การจัดโครงการสร้าง องค์การวัฒนธรรมองค์การ เทคโนโลยีสารสนเทศ ทรัพยากรบุคคล ตลอดจนการควบคุมและประมาณผลกลยุทธ์เข้ามาบูรณาการร่วมกัน เป็นรูปแบบการบริการเชิงกลยุทธ์ โดยผู้นำระดับสูงขององค์การซึ่งเป็นระดับกลยุทธ์เป็ฯบุคคลที่ต้องมีหน้าที่รับผิดชอบโดยตรงต่อการบริหารเชิงกลยุทธ์ขององค์การในทุกขั้นตอน กล่าวโดยสรุปการบริหารเชิงกลยุทธ์ดังกล่าวประกอบขึ้นด้วย ขั้นตอนสำคัญ 3 ส่วนดังนี้
1. ขั้นการวางกลยุทธ์ ได้แก่
- การพิจารณาวิสัยทัศน์ และภารกิจ ขององค์การ
- การกำหนดวัตถุประสงค์ขององค์การ
- การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกและขีดสมรรถนะภายใน
- การสวิเคราะห์และเลือกกลยุทธ์
2. ขั้นการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ ได้แก่
- การกำหนดเป้าหมายการดำเนินงาน
- การวงแผนปฏิบัติการ
- การสนับสนุนกลยุทธ์ด้วยโครงสร้างวัฒนธรรม บุคลากร เทคโนโลยีสารสนเทศ
และกระบวนการทำงาน
3. ขั้นการควบคุมและการประเมินผลเชิงกลยุทธ์ ได้แก่
- การตรวจสอบผลการดำเนินงาน
- การติดตามสถานการณ์และเงื่อนไขต่าง ๆ
ขั้นการควบคุมเชิงกลยุทธ์ |
ผลย้อน กลับ |
ผลย้อน กลับ |
กลยุทธ์หลัก |
การควบคุมและประเมินผล เชิงกลยุทธ์ |
มาตรการ สนับสนุนกลยุทธ์ |
กลยุทธ์เฉพาะ แผนปฏิบัติการ |
เป้าหมาย |
วัตถุประสงค์ระยะยาว |
การตัดสินใจ เชิงกลยุทธ์ |
สภาพภายนอกองค์การ |
สภาพภายในองค์การ |
ภารกิจหลัก |
จุดอ่อน |
จุดแข็ง |
โอกาส |
ภัยอุปสรรค |
ขั้นการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ |
รูปแบบของการบริหารเชิงกลยุทธ์
ระดับกลยุทธ์ขององค์การ
การจัดวางกลยุทธ์ในองค์การออกเป็นระดับมากน้อยขึ้นอยู่กับลักษณะความสลับซับซ้อนของงานในแต่ละองค์การ สำหรับหน่วยงานที่มีขนาดค่อนข้างเล็กและดำเนินงานด้านหนึ่งด้านใดเพียงอย่างเดียว รูปแบบองค์ประกอบของกลยุทธ์ก็จะประกอบด้วยกลยุทธ์ใน 2 ระดับ
1. กลยุทธ์ในระดับส่วนรวม
เป็นกลยุทธ์ที่ครอบคลุมภาพกว้างโดยรวมทั้งองค์การ ที่เกี่ยวข้องกับทิศทาง และเจตจำนงขององค์การในอนาคต เพื่อให้แน่ใจว่าสิ่งที่จะดำเนินการต่อปานั้น เป็นสิ่งที่ถูกต้องเหมาะสมที่สุด
2. กลยุทธ์ในราดับส่วนรวม
เป็นกลยุทธ์เฉพาะที่เกี่ยวกับการปฏิบัติงานในแต่ละหน้าที่งาน เช่น การตลาด การเงิน งานบุคลากร การผลิต การวิจัยและพัฒนา เป็นต้น เพื่อให้แต่ใจว่างานที่จะต้องทำในแต่ละส่วน นั้นเป็นไปอย่างถูกต้อง
กลยุทธ์โดยส่วนรวม |
กลยุทธ์ด้าน การตลาด |
กลยุทธ์ด้าน การเงิน |
กลยุทธ์ด้าน บุคลากร |
กลยุทธ์ด้าน การผลิต |
รูปแบบองค์ประกอบของกลยุทธ์สำหรับองค์การที่ดำเนินงานเพียงด้านเดียว
อย่างไรก็ตามในหลาย ๆ หน่วยงานที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่และมีการดำเนินงานที่ค่อนข้างจะหลากหลาย จำเป็นที่จะต้องมีการแยกแยะกลยุทธ์ย่อยสำหนับแต่ละกลุ่มงานหรือหน่วยธุรกิจเชิงกลยุทธ์ ออกจากกันอย่างชัดเจน พร้อมทั้งทำการกำหนดกลยุทธ์ของแต่ละกลุ่มให้สอดคล้องกับกลยุทธ์รวมขององค์การ
|
กลยุทธ์โดยส่วนรวม
|
กลยุทธ์ย่อยสำหรับ กลุ่มงาน 1 |
กลยุทธ์ย่อยสำหรับ กลุ่มงาน 2
|
กลยุทธ์ย่อยสำหรับ กลุ่มงาน 2
|
กลยุทธ์ด้าน การตลาด
|
กลยุทธ์ด้าน การเงิน
|
กลยุทธ์ด้าน บุคลากร
|
กลยุทธ์ด้าน การผลิต
|
รูปแบบองค์ประกอบของกลยุทธ์สำหรับองค์กรที่ดำเนินงานหลากหลาย
ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ขององคาการ
จากองค์ประกอบของกลยุทธ์ด้งกล่าวแล้ว ผู้บริหารในแต่ละระดับต่างจำเป็นต้องเข้ามามีบทบาทเกี่ยวข้องกับการวางกลยุทธ์ขององค์การทั้งสิ้น
1. ภาวะผู้นำในระดับสูง ได้แก่ ผู้บริหารระดับสูงขององค์การ ซึ่งมีหน้าที่รับผิดชอบ โดยตรงในการวางแผนกลยุทธ์ เพื่อกำหนดทิศทางและจุดมุ่งหมายรวมขององค์การ ตลอดจนปรัชญาและหลักการพื้นฐานที่เกี่ยวกับการดำเนินงานต่าง ๆ ขององค์การโดยรวมทั้งทำการตัดสินใจในการเลือกกลยุทธ์และจัดสรรทรัพยากรระหว่างกลุ่มต่าง ๆ ให้มีความเหมาะสม ผู้บริหารระดับสูงดังกล่าวมีขอบเขตความรับผิดชอบครอบคลุมทั้งองค์การรวมทั้งเน้นการดำเนินงานภายนอกองค์การ จึงเป็นลักษณะภาวะผู้นำแบบมหภาค คือ มีบทบาทที่ส่งผลกระทบในวงกว้างตลอดทั้งองค์การ จึงเรียกภาวะผู้นำในระดับสูงนี้ว่า “ผู้นำเชิงกลยุทธ์”
เพราะเป็นผู้ที่มีความสามารถในการคาดหมายเหตุการณ์ในอนาคตได้ดี เป็นผู้สร้างองค์การให้มีความสามารถในการยืดหยุ่นและปรับตัวอยู่เสมอ และมีมุมมองระยะยาวที่เป็นเป้าหมายในการนำทางให้แก่องค์การได้อย่างชัดเจน
ผู้นำเชิงกลยุทธ์ดังกล่าว ได้แก่ ผู้บริหารสูงสุดที่รับผิดชอบต่อองค์การ โดยตรงเป็นบุคคลที่อาจเรียกชื่อแตกต่างกันตามตำแหน่งขององค์การนั้น ๆ เช่น รัฐมนตรี ประธานบริษัท อธิการบดี ผู้อำนวยการ หัวหน้าสูงสุดฝ่ายบริหาร หรือ หัวหน้าสูงสุดฝ่ายปฏิบัติการ นอกจากนี้ ผู้นำเชิงกลยุทธ์ยังอาจอยู่ในรูปองค์คณะบุคคลระดับสูงสุดขององค์การ เช่น คณะทีมบริหารสูงสุด &
มาดูภาวะผู้นำเหมือนกันค่ะ