การพัฒนาไปสู่ความเข้มแข็งอย่างยั่งยืนด้วย ระบบมาตรฐานงานชุมชน
การพัฒนาไปสู่ความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน
ด้วย ระบบมาตรฐานงานชุมชน
ระบบมาตรฐานงานชุมชน (มชช.)
ระบบมาตรฐานงานชุมชน เรียกโดยย่อว่า “มชช.” เป็นเครื่องมือในการเสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้และพัฒนาตนเองให้แก่กลุ่มเป้าหมาย 4 ประเภท ได้แก่ ผู้นำชุมชน กลุ่ม/องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กรชุมชน และชุมชน ให้มีความเข้มแข็งอย่างยั่งยืน ด้วยการเรียนรู้ตนเอง กำหนดทิศทางการพัฒนา ดำเนินการพัฒนา และประเมินผลความสำเร็จด้วยตนเอง โดยมีฐานคิดสำคัญว่า “มชช. ไม่ใช่การประกวด ของดีที่มีอยู่ แต่เป็นการพัฒนาที่แข่งขันกับตัวเอง เพื่อไปสู่สิ่งที่ดีกว่า บนพื้นฐานของการพึ่งตนเอง โดยมีหน่วยงานภาคีเป็นผู้สนับสนุนในส่วนที่เกินขีดความสามารถเท่านั้น” ระบบนี้ สามารถทำให้ชุมชนตอบสังคมได้ว่า “การเป็นคนคุณภาพ และชุมชนเข้มแข็งเป็นอย่างไร” และถือเป็น “เครื่องชี้วัดการพัฒนาแบบบูรณาการที่มีชุมชนเป็นศูนย์กลาง”
í หลักการสำคัญ
1. การมีส่วนร่วมของชุมชน ชุมชนเป็นเจ้าของ ชุมชนเป็นผู้รับประโยชน์
2. ชุมชนมีความสมัครใจในการพัฒนาตนเอง
3. เป็นกระบวนการเรียนรู้และการพัฒนาตนเอง
4. เน้นความยืดหยุ่น สอดคล้อง เหมาะสมกับชุมชน
5.ความร่วมมือและการยอมรับเป็นเครื่องมือเชื่อมประสานการทำงานของภาคีการพัฒนา
- ฐานคิดสำคัญ
* คุณลักษณะของชุมชนตามวาระแห่งชาติ
- ขีดความสามารถทางการแข่งขัน
- การพัฒนาทุนทางสังคม
- การพัฒนาอย่างยั่งยืน
- ความยากจนและการกระจายรายได้
í วัตถุประสงค์
1. เพื่อให้ผู้นำชุมชน กลุ่ม/องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กรชุมชนและชุมชน ใช้เป็นเครื่องมือสร้าง
กระบวนการเรียนรู้และพัฒนาตนเองไปสู่ความเข้มแข็ง
2. เพื่อให้ภาคีการพัฒนาใช้เป็นเครื่องมือเชื่อมประสานการทำงานการพัฒนาศักยภาพชุมชนโดย
มีชุมชนเป็นศูนย์กลาง
í ลักษณะมาตรฐาน/รูปแบบการดำเนินงาน
ลักษณะของมาตรฐานงานชุมชนแต่ละประเภท และรูปแบบการดำเนินงานตามระบบ มชช. ได้จากการศึกษา/พัฒนาระบบเมื่อปี 2546 โดยการระดมความคิดเห็นจากพื้นที่ระดับหมู่บ้านกระจายทั่วประเทศ 25 หมู่บ้าน และเวทีระดมความคิดเห็นจากตัวแทนผู้เกี่ยวข้อง 4 ภาค และได้นำไปใช้ดำเนินการ
ทดลองในพื้นที่นำร่อง 12 ศพช.เขต 12 จังหวัด เมื่อปี 2547 จากนั้น ได้ขยายผลการดำเนินงานครอบคลุมพื้นที่ 75 จังหวัด ตั้งแต่ ปี 2548 ต่อเนื่องจนถึงปัจจุบัน ซึ่งลักษณะมาตรฐานงานชุมชน ทั้ง 4 ประเภท ประกอบด้วย “ด้าน” กับ”องค์ประกอบ” ที่แสดงถึงคุณลักษณะที่ดีของผู้นำชุมชนหรือแสดงถึงความเข้มแข็งของกลุ่ม/องค์กรชุมชน เครือข่ายองค์กรุชมชน ชุมชน í ประเภทมาตรฐานงานชุมชน มี 4 ประเภท ประเภทที่ 1 ประเภทที่ 2
í คุณสมบัติของกลุ่มเป้าหมาย Ø ผู้นำชุมชน 1. เป็นผู้ที่มีภูมิลำเนาในชุมชนไม่น้อยกว่า ๑ ปี 2. มีผลงาน/กิจกรรมร่วมกับชุมชนอย่างต่อเนื่องในช่วงระยะเวลาไม่น้อยกว่า ๑ ปี 3. เป็นที่ยอมรับนับถือของคนในชุมชนทั้งที่มีตำแหน่งเป็นทางการและไม่เป็นทางการ Ø กลุ่ม/องค์กรชุมชน / เครือข่ายองค์กรชุมชน 1. มีมติของสมาชิกกลุ่ม/องค์กรชุมชน/เครือข่ายองค์กรชุมชน ในการสมัครเข้าสู่ระบบ มชช. 2. ต้องมีอาณาเขตของพื้นที่ที่แน่นอน 3. มีมติของประชาคมในการสมัครเข้าสู่ระบบ มชช. í วิธีการดำเนินงานตามระบบ มชช. 5 ขั้นตอน ขั้นที่ 1 ขั้นเตรียมการ ขั้นที่ 2 ขั้นการสมัคร ขั้นที่ 3 ขั้นเสริมสร้างการเรียนรู้ ขั้นที่ 4 ขั้นเรียนรู้และพัฒนาตนเอง ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินเพื่อรับรองผลการพัฒนา จากลักษณะมาตรฐาน ซึ่งประกอบด้วยด้านและองค์ประกอบ กลุ่มเป้าหมายร่วมกับสมาชิก และที่ปรึกษา ทำการกำหนดตัวชี้วัดในแต่ละด้าน/องค์ประกอบ และ เกณฑ์การประเมินผลได้เอง ภายใต้ความเห็นพ้องร่วมกับ คณะกรรมการระบบ มชช.อำเภอ (มชช.อ.) จากนั้น กลุ่มเป้าหมายจัดทำแผนพัฒนาตนเอง ดำเนินการตามแผน และวัดประเมินผลการพัฒนาตนเองแบบมีส่วนร่วมจากผู้เกี่ยวข้องเป็นระยะๆ เพื่อตรวจสอบตนเองว่าผ่านเกณฑ์การพัฒนา อย่างน้อยร้อยละ 60 ของตัวชี้วัดที่กำหนดไว้หรือไม่ หลังจากนั้นจึงเสนอขอรับการประเมินผลการพัฒนาตนเองจาก มชช.อ. และเมื่อ มชช.อ. ดำเนินการประเมินผลการพัฒนาตนเองของกลุ่มเป้าหมายแล้ว จะส่งผลการประเมินฯ ให้คณะกรรมการระบบ มชช.จังหวัด (มชช.จ.) เพื่อให้ มชช.จ.ดำเนินการตรวจสอบรับรองผล และมอบใบประกาศเกียรติคุณหรือใบรับรองผลการพัฒนาตนเอง ¯ การบริหารจัดการระบบ มชช. 1. จากการสรรหา / คัดเลือกของจังหวัด 2. เชิงประเด็น เช่น ศอช.จ เครือข่ายกลุ่มออมทรัพย์ฯ ฯลฯ 3. ผสมผสาน ( 1 + 2 ) 4. อื่น ๆ ตามความเหมาะสม ¯ ขั้นตอนการเรียนรู้และพัฒนาตนเองของกลุ่มเป้าหมาย 1. ขั้นเตรียมการ 2. ขั้นสมัคร 3. ขั้นเสริมสร้างการเรียนรู้ 4. ขั้นการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง 5. ขั้นการประเมินเพื่อรับรองการพัฒนาตนเอง ขั้นเตรียมการ - เริ่มเรียนรู้ - ทำความเข้าใจ - เผยแพร่ระบบ มชช. - หาความเห็นพ้องต้องกันของสมาชิกในการร่วมเรียนรู้และพัฒนาตนเองตามระบบ ขั้นสมัคร - จัดทำใบสมัคร - ยื่นใบสมัคร * กลุ่มเป้าหมายระดับอำเภอ / ตำบล / หมู่บ้าน ยื่นใบสมัคร ที่สำนักงานพัฒนาชุมชนอำเภอ * กลุ่มเป้าหมายระดับจังหวัด ยื่นใบสมัคร ที่สำนักงานพัฒนาชุมชนจังหวัด ขั้นเสริมสร้างการเรียนรู้ 1. เข้ารับการปฐมนิเทศ 2. จัดทำแบบแสดงเครื่องชี้วัดการพัฒนาตนเองและแผนการพัฒนาตนเอง 3. หาความเห็นพ้องต้องกันในการพัฒนาตนเอง 4. จัดเวทีนำเสนอตัวชี้วัด/แนวทางการพัฒนาตนเองให้คณะกรรมการประเมินผลทราบ ขั้นการเรียนรู้และพัฒนาตนเอง - เรียนรู้การบริหารจัดการตนเอง * ดำเนินการพัฒนาตนเอง (เน้นการพึ่งตนเอง) * ประสานขอรับการสนับสนุนจากภาคี ขั้นการประเมินเพื่อรับรองการพัฒนาตนเอง เมื่อครบ ๑ ปี - จัดเวทีประชาคมสมาชิก/ชุมชน * หาความเห็นพ้องต้องกันว่า พัฒนาตนเองได้อย่างไรบ้าง - ส่งผลจากเวทีให้คณะกรรมการ มชช. - ถ้าผ่าน - จัดทำเอกสารเผยแพร่ผลงาน
ประเภทที่ 3
ประเภทที่ 4
ใน ห้องสมุดพัฒนาชุมชนเชียงใหม่
