การจัดการเรียนรู้เพื่อพัฒนาการคิด

การพัฒนากระบวนการคิดด้วยการใช้คำถาม  หมวกความคิด 6 ใบ

     การจัดการเรียนรู้ด้วยการใช้คำถาม เป็นวิธีการที่มุ่งพัฒนาการคิดของผู้เรียนให้มีความสามารถด้านทักษะการคิดอย่างเป็นระบบ จุดเน้นคือ  การกระตุ้นผู้เรียนให้สามารถคิดและตั้งคำถาม  กระตุ้นให้เกิดความสนใจใฝ่รู้ และคิดหาคำตอบที่ถูกต้อง คำถามมีส่วนสำคัญที่ทำให้ผู้เรียน คิด เกิดข้อสงสัย ใคร่รู้เพื่อแสวงหาคำตอบและความรู้ต่อไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด  การใช้คำถาม ทำให้ผู้เรียน คิดเป็น คิดได้

     ลักษณะเด่นของการใช้คำถาม  หมวกความคิด 6 ใบ คือ  การใช้ " สีหมวก " 

    ได้แก่ หมวกสีขาว หมวกสีแดง หมวกสีเหลือง หมวกสีดำ หมวกสีเขียว และ หมวกสีฟ้า เป็นกรอบแนวทางในการตั้งคำถามเพื่อค้นหาคำตอบ ผู้เรียนสามารถค้นหาคำตอบจากเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้อย่างรอบด้าน และได้แสดงบทบาทการคิด  ในทุกแง่ทุกมุมตามสีของหมวก  สีของหมวกแต่ละใบจะมีความหมายที่บอกให้ทราบว่า  ผู้สอนต้องการให้ผู้เรียนคิดไปในทางใด  ซึ่งจะช่วยเพิ่มพูนทักษะการคิดของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

    การพัฒนากระบวนการคิดด้วยการใช้คำถาม หมวกความคิด 6 ใบ เป็นแนวคิดของ   ดร.เอ็ดเวิร์ด     เดอโบโน ซึ่งได้รับการยอมรับว่า  คำถามสามารถนำไปใช้พัฒนาทักษะการคิด อารมณ์ และความรู้สึกของผู้เรียนได้อย่างเป็นขั้นตอน  โดยการใช้สีของหมวก เป็นเครื่องหมายกำหนดมุมมอง  หรือทิศทางการคิด  ดังนี้

          หมวกสีขาว : ( เปรียบเสมือนความเป็นกลาง )  จึงเป็นการแสดงการคิดที่เกี่ยวข้องกับข้อมูล  ตัวเลข และข้อเท็จจริงต่างๆ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

          1. มีข้อเท็จจริงอะไรบ้างจากเรื่องที่อ่าน

          2. คุณได้ข้อมูลที่ต้องการมาด้วยวิธีใด

          3. สังเกตเห็นอะไรบ้างจากการทดลอง

          4. โจทย์ปัญหาที่กำหนดให้บอกข้อมูลอะไรบ้าง

           หมวกสีแดง : ( เปรียบเสมือน ไฟ ความโกรธ ความรู้สึก ) จึงเป็นการแสดงการคิดที่เกี่ยวข้องกับการแสดงออกด้านอารมณ์  ความประทับใจ  ความรู้สึก  ความสนุกสนาน  สัญชาตญาณ      ลางสังหรณ์

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

          1. เมื่อคุณอ่านเรื่องนี้แล้วรู้สึกอย่างไร

          2. คุณมีความพอใจกับผลงานชิ้นนี้หรือไม่  อย่างไร

          3. ผลงานใดที่นัดเรียนประทับใจมากที่สุด

          หมวกสีดำ : (เปรียบเสมือนความมืดครื้ม  การมองอย่างระมัดระวัง  สุขุม  รอบคอบ )  จึงเป็นการแสดงการคิดที่เกี่ยวข้องกับผลกระทบ  การค้นหาข้อบกพร่อง  หาเหตุผลในการปฏิเสธ  การสำรวจความเป็นไปได้  และการตรวจสอบความเหมาะสม

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

          1. เรื่องนี้มีจุดอ่อนตรงไหน

          2.  อะไรคือสิ่งยุ่งยากและเป็นปัญหา

          3. การทดลองครั้งนี้มีข้อบกพร่องอะไรบ้าง

          หมวกสีเหลือง : ( เปรียบเสมือนความสว่างไสว  การมองในด้านบวก  ความเป็นไปได้ )  จึงเป็นการแสดงการคิดในทางบวก  คิดถึงข้อดี  จุดเด่น  ประโยชน์โดยไม่ต้องมีเหตุจูงใจใดๆ แสดงความมั่นคง  เหตุผลในการยอมรับ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

          1. ข้อดีของเรื่องนี้ คืออะไร

          2. ความคิดเห็นของทุกคนมีคุณค่าอย่างไร

          3. การทดลองนี้มีประโยชน์อย่างไรบ้าง

         หมวกสีเขียว : ( เปรียบเสมือนความเจริญเติบโต  ความอุดมสมบรูณ์ )  จึงเป็นการแสดงการคิดในมุมมองใหม่ที่ต่างไปจากเดิม  เป็นการเปลี่ยนแปง  เน้นการคิดสร้างสรรค์ทุกประเภท  ทุกวิธืการอย่างจงใจ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

        1. การแก้ปัญหาเรื่องนี้มีทางเลือกกี่ทาง

        2. ถ้าคุณต้องทำให้ผลงานชิ้นนี้ดีขึ้น  จะต้องปรับปรุงแก้ไขอย่างไร

        3. คุณจะนำเพลงนี้ไปประกอบการแสดงอะไรบ้าง

        หมวกสีฟ้า : (เปรียบเสมือนความเยือกเย็น  ท้องฟ้าอันกว้างใหญ่อยู่เหนือทุกสิ่งทุกอย่าง )  จึงเป็นการแสดงการคิดที่เกี่ยวข้องกับการจัดระบบระเบียบ  การควบคุมสิ่งต่างๆให้อยู่ในระบบ  เพื่อให้เกิดความชัดเจนในเรื่องของความคิดรวบยอด  ข้อสรุป  การมองเห็นภาพ  และการดำเบินการที่มีขั้นตอนตอนเป็นระบบ

ตัวอย่างการตั้งคำถาม

       1. ผู้เรียนวางแผนการทำโครงงานไว้อย่างไรบ้าง

       2. ผู้เรียนมีขั้นตอนการจัดห้องเรียนอย่างไร

       3. ผู้เรียนสรุปข่าวที่อ่านได้อย่างไร

      4. จากการทดลองครั้งนี้  นักเรียนสรุปได้อย่างไร

 

 

                             

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

ขอบคุณค่ะ ที่นำความรู้ที่สำคัญมาให้ค่ะ

จะรออ่านต่อไปนะคะ

[ฐานิตา ไชยกาล]

ปัญหาการจัดการเรียนรู้

" จากอดีตจนถึงปัจจุบัน การจัดกระบวนการเรียนการสอนยังไม่เอื้อต่อการพัฒนาคน ให้มีลักษณะมองกว้าง คิดไกล ใฝ่รู้ วิธีการเรียนการสอนยังมุ่งเน้นการถ่ายทอดเนื้อหาวิชามากกว่าการเรียนรู้จากสภาพที่เป็นจริง และไม่เน้นกระบวนการที่ให้ผู้เรียนได้พัฒนาในด้านการคิดวิเคราะห์ การแสดงความคิดเห็นและการแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง" (สุมน อมรวิวัฒน์,2541)

ขอบคุณค่ะ คุณครูอ้อย

[ครูอ้อย แซ่เฮ]

ดีจังค่ะ มีข้อความอ้างอิง ให้ครูอ้อยไปอ้างอิงด้วย

ขอบคุณมากๆค่ะ

[อมรรัตน์ รีกิจติศิริกูล]

ดีจังค่ะที่นำเทคนิคการสอนประเภทต่างๆมาเผยแพร่

[ฐานิตา ไชยกาล]

ยินดีค่ะ

ที่ได้มีโอกาสได้แลกเปลี่ยนเพื่อเรียนรู้

จะนำเทคนิคอื่นๆมาฝากอีกนะคะ

[ฐานิตา ไชยกาล]

ได้นำเทคนิค การจัดการเรียนรู้แบบใช้ปัญหาเป็นฐาน

มาให้ได้เรียนรู้ แล้วนะคะ

ช่วงสัปดาห์ก่อน ไม่สบายอาเจียนบ่อย

เพราะเป็นกระเพาะเป็นแผลและเป็นโรคหอบหืด

ไม่ได้นำเทคนิคต่างๆมาฝากดังที่ให้สัญญาไว้

หวังว่าคงได้รับการให้อภัย

[ครูเมี้ยว]

• แวะมาเยี่ยมค่ะ ได้ความรู้เกี่ยวกับเทคนิการสอนแบบใช้คำถามหมวกความคิด 6ใบ  จะนำไปประยุกต์ใช้กับงานสอนของตัวเองค่ะ
• ขอบคุณมากค่ะ

[ฐานิตา ไชยกาล]

ยินดีค่ะ คุณครูเมี๊ยว

เทคนิค การจัดการเรียนรู้แบบใช้คำถามหมวกความคิด 6 ใบ

สามารถฝึกทักษะการคิด และความสามารถในการคิด

คิดวิเคราะห์ และคิดวิจารณญาณ ฯลฯ

ขอบคุณคะ

เข้าไปดูแผนการจัดการเรียนรู้และรายละเอียดได้ที่

Web site: http//www.onec.g0.th

[โสภิณ ศริริคำน้อย]

แผนการสอนละเอียดดีมากค่ะ