มีหนังสือเล่มหนึ่งที่ผมได้อ่านตั้งแต่เรียนชั้น ป.ตรี และครั้งได้ มะดีนะฮฺ ก็ได้เจออาจารย์ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้กำลังสอนอยู่ในมัสยิด ผมก็หยุดฟังบ้าง แต่หยุดได้ไม่นานเพราะผมฟังเขาไม่ค่อยรู้เรื่อง นอกจากผมอ่อนในภาษาอาหรับแล้วยังไม่เคยชินกับสำเนียงของท่านด้วย
ผมเคยอ่านหนังสือเล่มนี้ของท่านหลายครั้ง เคยไปอ้างอิงด้วย และก็เคยเห็นผู้หลักผู้ใหญ่ในบ้านเราเคยนำหนังสือเล่มนี้ เป็นหนังสืออ้างอิงเขียนหนังสือเรียนวิชา จริยธรรม(อัคลาก)ของโรงเรียนสอนศาสนาบ้านเรา ผมรู้สึกทึ่งแหละมีความหวัง
แม้ผมจะสนใจหนังสือเล่มนี้อย่างไร ผมก็ยังไม่เคยครอบครอง ก็ไม่เข้าใจตัวเองเหมือนกันว่า ทำไมจึงไม่ได้ซื้อ ผมจะใช้ครั้งใดก็ต้องเดินไปหยิบของคนอื่นมาอ่านก่อน ก็ยังไม่ดวกอยู่ดี
เมื่อผมได้มานั่ง นอน พักฟื้นอยู่บ้านก็รู้สึกเบื่อๆ ได้ใช้โนตบุค เซิรชหา ก็เจอ ให้ ดาวน์โหลด ทั้งเล่ม ผมจึงได้ดาวน์โหลดและปรินท์ออกมาอ่านบ้างแล้ว
หนังสือนี้ มีชื่อเป็นภาษาอาหรับว่า “منهاج المسلم : كتاب عقائد وآداب وأخلاق وعبادات ومعاملات” คงแปลเป็นไทยว่า “หลักสูตรของมุสลิม : หนังสือเกี่ยวกับ ความศรัทธา มารยาท จริยธรรม การปฏบัติศาสนกิจ และความสันพันธ์กับผู้อื่น”
วันนี้ผมขอพูดเรื่อง มารยาทในการนั่ง ซึ่งได้ข้อมูลจากหนังสือเล่มนี้
-----------------------
มุสลิมทุกคนจะต้องทำทุกอย่างบนแนวทางที่อิสลามกำหนดไว้ การนั่งก็เช่นกัน ขอสรุปบางอย่างดังนี้
1. เมื่อจะนั่งในที่ๆมีคนนั่งอยู่แล้ว ก่อนจะนั่งต้องให้สลามและขออนุญาต และถ้าเราอยู่ในกลุ่มนั้นถ้ามีคนใหม่จะนั่ง ห้ามลุกเพื่อให้คนใหม่นั่ง เพียงขอให้เปิดที่ให้กว้างเพื่อให้เขานั่ง
ท่านนบีมุฮำมัด(ศ็อลฯ) ได้สอนในเรื่องนี้ว่า
لَا يُقِيمَنَّ أَحَدُكُمْ الرَّجُلَ مِنْ مَجْلِسِهِ ثُمَّ يَجْلِسُ فِيهِ
ความว่า “คนใดคนหนึ่งของพวกเจ้า จงอย่าทำให้ชายคนหนึ่งลุกขึ้นจากที่นั่งของเขาแล้วเขากลับลงไปนั่งที่นั่นแทน”
ในอีกรายงานท่านได้กล่าวอีกว่า
وَلَكِنْ تَفَسَّحُوا وَتَوَسَّعُوا
ความว่า “แต่พวกเจ้าจงขยับขยายและให้กว้าง”
(หะดีษนี้ บันทึกโดย มุสลิม)
2. และเมื่อมีบางคนลุกไป เขาจะกลับมาอีก ก็เป็นสิทธิของเขาที่เขาจะนั่งอยู่ที่เดิม
ท่านนบี(ศ็อล)ได้กล่าวในเรื่องนี้ว่า
إِذَا قَامَ أَحَدُكُمْ مِنْ مَجْلِسِهِ ثُمَّ رَجَعَ فَهُوَ أَحَقُّ بِهِ
ความว่า “เมื่อคนหนึ่งคนใดจากพวกเจ้าได้ลุกจากที่นั่งแล้วกลับมาอีก เขามีสิทธิในที่นั่งนั้น” (บันทึกโดย อะฮฺมัด)
3. เวลาเข้าไปนั่ง อย่านั่งกลางวง
عَنْ حُذَيْفَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ لَعَنَ مَنْ جَلَسَ وَسْطَ الْحَلْقَةِ
ความว่า “หุซัยฟะฮฺได้รายงานว่า ท่านเราะซูลุลอฮฺได้สาปแช่งคนที่นั่งกลางวง”
4. ระหว่างนั่ง ต้องรักษามารยาทดังนี้
· ต้องสงบ เรียบร้อย
· ไม่เล่นนิ้วมือ (ที่อาจทำให้เกิดเสียงได้)
· ไม่ขัดฟัน หรือ แปรงฟัน(ชีวาก)
· ไม่แคะจมูก
· ไม่ไอหรือจามบ่อยๆ
· เคลื่อนไหวน้อยที่สุด
· พูดจา อย่างมีระเบียบ
· พูดในสิ่งที่เป็นจริงเท่านั้น
· ไม่ล้อเล่นหรือหยอกล้อกัน
· ไม่ยกย่องตัวเอง ลูกหลาน หรือผลงานของตนเองมากเกินไป
· เมื่อคนอื่นพูด จงนิ่งฟังด้วยใจสงบ
· ไม่แสดงความตื่นเต้นเกินไปถ้าได้ยินสิ่งที่แปลกประหลาด
· ไม่ขัดคำพูดหรือขอให้เขาพูดใหม่ระหว่างที่เขายังพูดไม่จบ
· ฯลฯ
สิ่งที่มุสลิมทุกคนจำเป็นต้องคำนึงมากๆ คือ
1. ไม่สร้างความเดือดร้อนใดๆแก่เพื่อนฝูง
ท่านนบี(ศ็อล) กล่าวว่า ..
الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ
ความว่า “มุสลิม คือ ผู้ที่ให้ความปลอดภัยแก่มุสลิมด้วยกัน ด้วยวาจาของเขา และมือของเขา”
2. สร้างความรักให้เกิดขี้นระหว่างกัน
5. ถ้านั่ง(หรือหยุดยืน)บนถนน ควรระมัดระวังดังนี้
(กล่าวต่อในบันทึกต่อไป)
ผมมาเรียนรู้มารยาทครับ
จำได้ว่าสมัยเรียนคุรุสัมพันธ์ มีวิชาจริยธรรม ซึ่งเนื้อหาเหมือนแนวที่อาจารย์นำเสนอนี้แหละ (แต่เบื้องต้นกว่า)
ถามว่าปัญหามันอยู่ตรงไหนสำหรับมารยาทของเยาวชนบ้านเรา ผมว่าปัญหาอยู่ที่เขาอายที่จะปฏิบัติด้วยมารยาทที่ดีงาม (กำลังนึกถึงหะดีษบทหนึ่งที่บอกไว้ว่า คนที่อยู่ใกล้นบีในวันกียามัติคือคนที่มีมารยาทดี หรืออะไรทำนองนี้แหละ แต่นึกตัวบทไม่ออก)
มารยาท ต้องปรับอีกเยอะ
ทั้งๆที่มารยาททีดีงามต้นกำเนิดมาจากอิสลาม
แต่เรากลับทำมารยาทนั้นลดต่ำ ด้วยมือของเรา..
ถึงเวลาที่เราจะต้องรู้จักมารยาทเพิ่มขึ้น
ว่าศาสนทูตได้สอนอะไรไว้บางเกี่ยวกับมารยาท.