วันเสาร์ที่ ๑๗ พ.ค. ๕๑ ผมไปร่วม “เวทีจิตตปัญญาเสวนา” ครั้งที่ ๑๓ ที่จัดโดยศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล จัดที่มหาวิทยาลัยมหิดล ศาลายา โดยมีวิทยากรคือ คุณอนุพันธุ์ พฤกษ์พันธ์ขจี จิตรกรและนักศิลปะบำบัด โรงพยาบาลสมิติเวชศรีนครินทร์ เป็นผู้บรรยาย เรื่อง “ศิลปะบำบัด ... คืนความสมดุลแห่งชีวิต” http://www.ce.mahidol.ac.th/upload_update/6.pdf ทำให้ผมได้เติมความรู้ความเข้าใจศาสตร์ด้านศิลปะ ที่ชีวิตผมค่อนข้างมืดบอด
ผมมีความเข้าใจว่า ศิลปะเป็นเครื่องมือลับผัสสะให้คม ลับวิธีการสื่อสาร และรับสาร สาระที่ลึก ที่สื่อสารโดยวิธีอื่นได้ยากหรือไม่ได้ เพราะเป็นการสื่อสารสิ่งที่เป็นความรู้สึกหรือนามธรรมออกมา
คุณอนุพันธุ์ พฤกษ์พันธ์ขจี หรือครูมอส มีวิธีนำเสนอที่เก่งมาก เราได้เรียนรู้พื้นฐานศาสตร์ที่ใช้ทำความเข้าใจมนุษย์ เรียกว่าวิชา มนุษยปรัชญา (Anthroposophy) ที่มีการพัฒนาขึ้นในเยอรมัน โดย Rudolf Steiner http://en.wikipedia.org/wiki/Rudolf_Steiner ปราชญ์ชาวออสเตรีย ที่เป็นผู้ริเริ่มการศึกษาแนว วอลดอร์ฟ นั่นเอง กล่าวได้ว่า มนุษยปรัชญา เป็นศาสตร์ที่อธิบายพัฒนาการของเด็กเป็นขั้นตอน อย่างสมดุล ความไม่สมดุลทำให้เกิดความผิดปกติ และนี่คือรากฐานของศิลปะบำบัดที่คุณอนุพันธุ์ พฤกษ์พันธ์ขจี ไปเรียนมาจาก Stutgart, Germany
คุณมอสได้ให้หนังสือภาพ “The Voice of Seasons” ผมมาหนึ่งเล่ม เป็นจิตรกรรมแนวเอ๊กซเพรสชั่น จัดพิมพ์โดยสถาบันเกอเธ่ ผมได้เอาปกและรูปตัวอย่างมาลงไว้ด้วย
AAR การเข้าร่วมเสวนาของผม
◊ ต้องการไปเรียนรู้เรื่องศิลปะบำบัด อยากรู้ความเกี่ยวข้องกับจิตตปัญญาศึกษา
◊ ได้รู้ลึกไปถึงรากฐานที่มาของศาสตร์นี้แนวเยอรมัน
◊ ผมสนใจว่าเราน่าจะมีเป้าหมายใช้ศิลปศึกษายกระดับจิตใจ ยกระดับศักยภาพของความเป็นมนุษย์ ของคนไทยทั้งประเทศ เน้นที่เยาวชน ผมเชื่อว่าถ้าเราใช้การเรียนรู้เชิงศิลปะอย่างถูกจริตหรือถูกธรรมชาติของความเป็นมนุษย์ จะทำให้ผู้คนเป็นคนดี คนเต็มคน คนสมดุล ยิ่งขึ้น และจะทำให้การเรียนรู้วิชาการดีขึ้นด้วย ผมอยากมีส่วนเข้าไปผลักดันเรื่องนี้
◊ ผมได้รู้จัก พญ. พัชรินทร์ สุคนธาภิรมย์ ณ พัทลุง, Therapeutic Art Specialist แห่ง ศูนย์ศิลปะเพื่อการบำบัดเยียวยาและพัฒนาศักยภาพมนุษย์ หรือ hUMAN Center (art_as_therapy(at)gmail.com) ซึ่งตั้งอยู่ใกล้อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ ได้ความรู้เรื่องการใช้ศิลปะช่วยแก้ปัญหาเด็กพิเศษเพิ่มขึ้น คุณหมอพัชรินทร์รู้จักกับครูมอสมาก่อนแล้ว และกล่าวชมครูมอสซึ่งอายุเพิ่ง ๓๑ ปี ว่าก้าวหน้าอย่างน่าชื่นชม
◊ ผมมีข้อเสนอแนะต่อผู้จัดการเสวนาว่า น่าจะมอบหมายให้ทีมของศูนย์จิตตปัญญาศึกษาคนหนึ่งทำหน้าที่สรุปโยงสาระในการเสวนาเข้ากับจิตตปัญญา ใช้เวลาเพียง ๔ – ๕ นาทีก็พอ ถือเป็นการฝึกไปในตัว และช่วยให้ผู้ฟังเห็นความสำคัญและความเชื่อมโยงของจิตตปัญญา
วิจารณ์ พานิช
๑๗ พ.ค. ๕๑
ต่อไปนี้เป็นการจดเพื่อช่วยความจำของผม ด้วย PDA ข้อความจึงกระท่อนกระแท่น ไม่สละสลวย
บันทึกระหว่างการประชุม
มนุษยปรัชญา antroposophy รากเหง้าของมนุษย์ มนุษย์กับศิลปะ primitive picture 11,000 ปี วาดก่อนไปล่าสัตว์ หรือก่อนไปรบ แสดงความศักดิ์สิทธิ์
ศิลปะบรรพการเกี่ยวข้องกับศาสนา จิตวิญญาณของมนุษย์และโลกเบื้องบน
มีบทความเรื่องศิลปะบำบัดในนิตยสารรักลูก ปี ๒๕๕๐ อ่านได้ที่ http://www.elib-online.com/doctors50/child_art001.html
Anthroposophy มนุษยปรัชญา
ทฤษฎีสีของ Goethe วงจรสี 1781 ก่อน Newton. See and sense สีกับ soul
Rudolf Steiner 1861 - 1925
Head : thinking, age 14-21 ควรจัดประสบการณ์ความคิดให้เด็ก
Heart : feeling age 7-14 ลำตัว หัวใจ ใช้ความรู้สึก
Hand : willing เจตจำนง การกระทำ age 0-7 พัฒนาตัวเองโดยการเล่น เกิดการพัฒนา ทุกส่วน
Body ร่างกาย
Soul ดวงจิต
Spirit จิตวิญญาณ
ศิลปะบนความหมายของคนทำงานศิลปะ
Express from think
Express from soul/feeling ดวงจิต
Express from will
ศิลปะ Impressionism : express from soul/feeling วาดความประทับใจแรกที่เห็น เห็นจากภายใน ไม่จำเป็นจะต้องเหมือนจริง
ศิลปะ Expressionism เยอรมัน Felix Goll : Triklang วาดจาก will พลังเจตจำนง
Express from think Philippe Stark : Juicy sarif
การพัฒนาดวงจิตของมนุษย์ ดูจากพัฒนาการของศิลปะ
ศิลปะเด็ก Art Education มองแง่มนุษยปรัชญา
กิจกรรมศิลปะที่เหมาะสมกับวัย สร้างจิตใจที่สมบูรณ์ รร. วอลดอร์ฟ
อนุบาล เล่นล้วนๆ เล่นกับสี ข้ี
ผึ้ง
ป. ๑ ควรเริ่ม รร สีเป็นอันดับแรก วางสีห้องเรียนแต่ละชั้น ยังไม่มีหัวข้อ แต่ให้วาดภาพสีน้ำ ให้รู้สึกสีทีละน้อย เริ่มจาก ๓ สี รร จากความรู้สึกของตัวเอง สื่อสีด้วยคำกิริยา และคุณศัพท์ 'สีเหลืองที่สว่างจ้า' ไม่ใช่ 'สีเหลืองเหมือนพระอาทิตย์'
เด็กที่ตื่นก่อนวัย ทางจิตวิญญาณ นำไปสู่ความป่วย
ป ๔ ตื่นจากโลกของตัว สนใจโลกภายนอก สอนศิลปะ ตรรกะ สว่าง มืด
Curative Education การศึกษาเพื่อการบำบัด Special need education
ประสานการศึกษา กับการบำบัดไว้ในห้องเรียนปกติ
ป่วยที่ดวงจิต
การบำบัดคือ
สร้างการ ปป ภายใน สร้างสมดุล
ศิลปะบำบัด ๗ อย่าง
คืนความสมดุลแห่งชีวิตด้วยศิลปะ
การวาดภาพเพื่อการบำบัด Therapeutic painting
การวาดภาพส่งผลต่อร่างกายในภาพรวม ส (color) การวาดเส้น (drawing) ฟอร์ม - รูปทรง (form) และเนื้อหาของการวาดภาพ (painting)
?ความแตกต่างระหว่างคน
ความรู้สึกเมื่อสัมผัสกับสี รร เรื่องสีโดยการฟังไม่ได้
สีน้ำเงิน อยู่กับข้างใน
Geometric form - ตรรกะ
Charcoal - ความสว่างกับความมืด
Pastel ความนุ่มนวล
Form drawing - ความเคลื่อนไหว สมดุล
ลีลาเส้น
Element
Brauhaus ศิลปะเพื่อพัฒนามนุษย์
ศิลปะบำบัดเป็นกระบวนการ
การใช้ ศิลปะบำบัดกับเด็กประเภทต่าวๆ
๑. เด็กพิเศษ ออทิสติค แอสเอร์เกอร์ ดาวน์
๒. มีปัญหาพฤติกรรมและอารมณ
๓. มีปัญหาสังคม
๔. มะเร็งระยะสุดท้าย
๕. มีบาดแผลทางใจ เช่นสึนามี
ขั้นตอน
- แพทย์วินิจฉัย
- นักศิลปะบำบัด ศึกษาประวัติ วินิจฉัย
- ทำศิลปะบำบัด อย่างน้อย 24 สัปดาห์
- ร่วมประเมินผลโดย ผปค แพทย์ นักศิลปะบำบัด และนักจิตวิทยา
Case study
เล่ากรณีเด็กชายเยอรมันอายุ ๑๒ ปี ที่เกิดมามีธรรมชาติเปิดรับภายนอกมากไป จนไม่มีสมาธิ ไม่สามารถอยู่กับตัวเองได้ ใช้การวาดภาพบำบัดจนเด็กสามารถมีสมาธิอยู่กับตัวเองได้ ผมชอบวิธีที่ครูมอสวิเคราะห์ธรรมชาติของเด็กคนนี้มาก
?ศิลปศึกษาเพื่อพัฒนาการเด็กของเด็กปกติ
อัจฉริยภาพเติบโตได้จากธรรมชาติ
วิจิตร พึ่งเกษม
ศิลปะพัฒนาดุลยภาพของชีวิต ที่ มม ปีที่แล้ว มีการวัดผลด้วย **ขอให้มาเล่า
พญ. พัชรินทร์ สุคนธาภิรมย์ ณ พัทลุง
คุณอนุพันธุ์ พฤกษ์พันธ์ขจี
|
บรรยากาศในห้องเสวนา
|
อีกมุมหนึ่งของบรรยากาศในห้องเสวนา
|
ปกหนังสือภาพ The Voice of Seasons
|
ภาพชื่อ My Angel | พ.ญ.พัชรินทร์ สุคนธาภิรมย์ ณ พัทลุง |
"ศิลปะเป็นสิ่งมหัศจรรย์ มีชีวิตอยู่ในตัวเอง เช่น ดนตรี ทำไมเวลาเราร้องเพลง หรือเล่นดนตรีแล้วมีความสุข ทำไมเวลาเราวาดรูปแล้วจึงมีสมาธิ วาดได้นานแบบไม่มีเบื่อ นั่นคือ ความมหัศจรรย์ที่มีอยู่ในศิลปะ การที่เด็กได้ทำศิลปะนั้น จะเป็นการช่วยหล่อหลอมและปรับจิตใจ เพราะศิลปะเป็นเรื่องของความรู้สึก (Feeling) เป็นเรื่องของการพัฒนาจิตใจ ดังนั้น เครื่องมือที่รักษาจิตหรือพัฒนาจิตให้ดีขึ้นก็คือศิลปะ”
.........ขอขอบคุณที่ทำให้มองเห็นสิ่งมหัศจรรย์ค่ะ
อาจารย์หมอสกลเขียนบันทึก จิตตปัญญาเวชศึกษา ไว้เยอะทีเดียวค่ะ