การประชุมเวทีประเมินสถานการณ์ของไอซีทีในสังคมไทย
การประชุมเวทีประเมินสถานการณ์ของไอซีทีในสังคมไทย
วันพฤหัสบดีที่ ๑๗ เมษายน พ.ศ.๒๕๕๑ เวลา ๑๓.๐๐ น. - ๑๖.๐๐ น.
ณ ห้องประชุมสโมสรนักศึกษา มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
เปิดการประชุม โดย
ผศ.ดร.อรรยา สิงห์สงบ คณบดีคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยกรุงเทพ
เปิดประเด็นการประชุม โดย
อ.อิทธิพล ปรีติประสงค์ สถาบันแห่งชาติเพื่อการพัฒนาเด็กและครอบครัว กล่าวเปิดประเด็นที่จะพูดคุยกันวันนี้ มี ๔ ประเด็นที่สำคัญคือ
๑. พฤติกรรมการใช้งานและการรวมตัวของชุมชนออนไลน์
๒. เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับไอซีที ที่ปรากฎในสังคมไทย
๓. การรับมือกับการใช้ไอซีทีในทางสร้างสรรค์
๔. กฎหมายที่มีผลต่อเทคโนโลยีสารสนเทศ
ประเด็นเรียงตามลำดับการพูดของวิทยากร
๑. คุณพิริยะ ทองสวน “แนวโน้มเชิงพฤติกรรมและทัศนคติในการใช้อินเทอร์เน็ตใน
สังคมไทย”
๒. คุณทนงศักดิ์ เกิดนุ่น “สถานการณ์ด้านเทคโนโลยีในสังคมไทย”
๓. อ.ณรงค์ ลมลอย “การใช้ ICT ในเชิงสร้างสรรค์”
๔. ผศ.ดร.อรรยา สิงห์สงบ “สถานการณ์ด้านเนื้อหาของเว็บไซต์ที่ปรากฏในสังคม
ไทยกฎหมายที่มีผลต่อเทคโนโลยีสารสนเทศ”
ประเด็นที่น่าสนใจในที่ประชุม
â ปัจจัยที่ทำให้ในปัจจุบันจำนวนผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทยมีจำนวนมากขึ้น โดยเฉพาะในช่วง ๒-๓ ปีที่ผ่านมา เกิดจาก ๒-๓ ปัจจัยคือ
๑. วิวัฒนาการของไฮสปีด (Hi-Speed) อินเทอร์เน็ต
๒. อุปกรณ์คอมพิวเตอร์และอุปกรณ์เสริมต่างๆ มีราคาถูกลง
๓. การเข้าถึงข้อมูลต่างๆ ของผู้ใช้เป็นไปได้ง่ายขึ้น
â สถิติด้านอายุของผู้เข้าใช้บริการอินเทอร์เน็ตมีอายุต่ำลง โดยจากสถิติพบว่า ในช่วง ๓ ปีก่อน จำนวนผู้ใช้ที่มากขึ้น คือ จำนวนของนิสิต นักศึกษา และนักเรียนระดับชั้นมัธยมศึกษา แต่ในปัจจุบันอายุผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตมีตั้งแต่ระดับประถมศึกษาขึ้นมา การเข้าถึงข้อมูลข่าวสารในอินเทอร์เน็ตของเด็กและเยาวชนจึงสูงขึ้นอย่างเห็นได้ชัด
â ตามสถิติการใช้อินเทอร์เน็ตพบว่า กลุ่มอายุ ๖ ปีถึง ๑๔ ปีเป็นกลุ่มที่เข้าไปใช้อินเทอร์เน็ตมากที่สุด และยังพบว่าในปัจจุบันอินเทอร์เน็ตถูกใช้ เพื่อการเมืองเพิ่มขึ้น
â ความแตกต่างของข้อมูลข่าวสารสารสนเทศและเว็บไซต์กับแต่เดิม มีความแตกต่างใน ๓ ด้านคือ
๑. ในอดีตการเข้าถึงข้อมูลข่าวสารจะเป็นลักษณะผ่านการใช้อีเมล์ ซึ่งจะเป็นลักษณะ ๑ ต่อ ๑ (One to One) หรือเป็น ๑ ต่อ กลุ่ม (One to Group) แต่ในปัจจุบันเป็นลักษณะ ๑ ต่อ จำนวนมาก (One to Many)
๒. การเข้าถึงเว็บส่วนตัว (Personal Web) มีสูงขึ้น
๓. การเข้าถึงการแลกเปลี่ยนข้อมูลซึ่งกันและกันที่นอกเหนือจากการใช้อีเมล์
â การกระจายข้อมูลต่างๆ ทั้งในส่วนที่ดีและไม่ดี สามารถกระจายได้กว้างขึ้นและเร็วขึ้นกว่าเดิมหลายเท่า จากการที่มีพื้นที่ในลักษณะเว็บส่วนตัวมากขึ้น
â จากข้อมูลสถิตการเข้าเว็บไซต์ยอดนิยม ๗ อันดับแรก จะเห็นว่า ๖ ใน ๗ เป็นเว็บไซต์ประเภทที่มีกลุ่มเป้าหมายเป็นวัยรุ่น เช่น teenee.com, kapok.com (อีกเว็บไซต์ที่ไม่ได้จับกลุ่มตลาดวัยรุ่นคือ manager.com ที่ติดอันดับ ๑ ใน ๗)
â ๓-๔ ปีที่ผ่านมาหน่วยงานภาครัฐเกิดความตื่นตัวในการจัดทำข้อมูลเพื่อเผยแพร่ผ่านเว็บไซต์มากขึ้น แต่การเข้าถึงของผู้ใช้บางพื้นที่ยังไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลได้ เช่น ข้อมูลเกี่ยวกับพันธุ์ข้าว เกษตรกรส่วนใหญ่ยังไม่สามารถเข้าถึงข้อมูลที่หน่วยงานรัฐเผยแพร่เอาไว้บนเว็บไซต์ได้โดยสะดวก (เกษตรกรไม่ใช่ผู้ใช้ตัวจริง)
â ปัจจุบันขยะบนอินเทอร์เน็ต (โฆษณาแอบแฝง) อาทิ Spam Mail[1] ที่มักโฆษณาขายสินค้าแบบขายตรง / ขายยาลดน้ำหนัก ฯลฯ ยังมีจำนวนที่เยอะอยู่ และมีการเปลี่ยนรูปแบบในการโฆษณาไปมากขึ้น
นอกจากนี้ยังมีการหลอกลวงผ่านอินเทอร์เน็ตในลักษณะต่างๆ อาทิ การหลอกลวงขายสินค้าที่ไม่มีจริงบนอินเทอร์เน็ต / การ Phishing[2] ก็มีมากขึ้น ในขณะที่การตรวจสอบและป้องกันของผู้ใช้คนไทยยังมีความไม่ทันสมัยอยู่สูง ยังต้องพึ่งพาซอฟท์แวร์จากต่างประเทศอยู่สูง
â ด้านเทคโนโลยีการสื่อสารในปัจจุบันมี ๒ ประเภทคือ เทคโนโลยีด้านสื่อฯที่ใช้ “สาย” กับเทคโนโลยีด้านสื่อฯ ที่ “ไร้สาย”
â เทคโนโลยีของสื่อฯที่ใช้ “สาย” มีข้อจำกัดในหลายด้าน อาทิ ข้อจำกัดด้านพื้นที่ / ข้อจำกัดในเรื่องต้นทุนที่สูงขึ้น
â ด้านเทคโนโลยี “ไร้สาย” หรือ “Wireless Broadband” ที่กำลังเปลี่ยนจากยุค 2G ไปสู่ยุค 3G (เทคโนโลยีในยุค 2G เช่น GSM, IS-95 และ cdmaOne) ส่วนเทคโนโลยีในยุค 3G เช่น GPRS, IMT-2000, บูลทูธ, แลนไร้สาย IEEE 802.11, Wireless LAN หรือ Wi-Fi และล่าสุดคือ เทคโนโลยี Wi-MAX[3]
â เทคโนโลยี Wi-MAX เป็นเทคโนโลยีที่เหมาะกับกิจการร้านเกมในอนาคต เนื่องจากมีความไวและมีแบรนด์วิชที่กว้าง และใช้สะดวก (ไม่ติดในเรื่องพื้นที่)
â เครือข่ายที่ประเทศไทยใช้ในปัจจุบันมี ๓ ประเภท คือ
- LAN (Local Area Network) สำหรับข่ายงานบริเวณเฉพาะพื้นที่ เป็นการต่อเชื่อมเพื่อใช้ในระยะที่ใกล้ที่สุด และจัดเป็นเครือข่ายขนาดเล็ก นิยมใช้กันในระหว่างตึกหรืออาคารใกล้เคียง
- MANs (Metropolitan Area Networks) มักใช้กันในเมืองใหญ่ ซึ่งเหมาะกับการให้สัญญาณกันในระหว่าง ๕ กิโลเมตรถึง ๕๐ กิโลเมตร ปกติแล้วจะเป็นระบบไร้สายเช่นการใช้คลื่นไมโครเวฟหรือใช้ใยแก้วนำแสง เป็นตัวเชื่อมต่อระหว่างสถานที่ต่างๆ เข้าด้วยกัน
- WAN (Wide area network) สำหรับข่ายงานบริเวณกว้าง ซึ่งเป็นการต่อเชื่อมระยะไกล ซึ่งอาจใช้กันในระหว่างเมืองหรือระหว่างประเทศ จัดเป็นเครือข่ายขนาดใหญ่ที่สุด
â เว็บไซต์ sema.go.th เป็นโครงการที่เกิดจากความร่วมมือระหว่างศูนย์อินเทอร์เน็ตปลอดภัยและสร้างสรรค์ กระทรวงศึกษาธิการ และแผนงาน ICT เพื่อสุขภาวะ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
โดยมีโครงการต่างๆ เพื่อพัฒนาเยาวชนในพื้นที่ห่างไกล อาทิ การจัดทำลิงค์สื่อการเรียนการสอน , การจัดทำบล็อก (Blog) และจัดทำโปรแกรม ICT HOUSE KEEPER ซึ่งเป็นโปรแกรมกำจัดเว็บลามกและเว็บไซต์ที่ไม่เหมาะสม เพื่อให้ผู้ปกครองสามารถเฝ้าระวังและตรวจสอบพฤติกรรมของเยาวชนได้อย่างใกล้ชิด
นอกจากนี้ยังมีหลักสูตรการเรียนการสอนผ่าน ๓๒ กิจกรรม เพื่อให้ผู้นำสื่อการเรียนการสอนนี้ไปใช้วัดทักษะในด้านต่างๆ ของเด็ก อาทิ การสอนให้รู้จักเว็บบอร์ด , การใช้อีเมล์
â ทางโครงการ sema พยายามทำให้เกิดชุมนุมอินเทอร์เน็ตสร้างสรรค์ขึ้นภายในโรงเรียน โดยให้โรงเรียนเป็นศูนย์เฝ้าระวังด้วยตนเองผ่านทางเด็กนักเรียนที่เป็นสมาชิกชุมนุม ขณะเดียวกันก็ได้มีการอบรมครู ผู้ปกครอง และคนในชุมชนให้รับทราบถึงปัญหาที่เกิดจากการใช้อินเทอร์เน็ตว่ามีอะไรบ้าง และได้ดำเนินการไปแล้วใน ๕ ภูมิภาค เช่น ขอนแก่น, ระยอง, กรุงเทพฯ
และทางโครงการยังแสวงหาความร่วมมือกับทางสมศ.เพื่อให้การใช้สื่อการเรียนการสอนผ่านเว็บไซต์ sema.go.th เป็นการวัดคุณภาพการเรียนการสอนของโรงเรียนได้ด้วย
â ปัจจุบันทาง sema.go.th ได้นำทุกสื่อมารวมไว้ในเว็บไซต์ และใช้อินเทอร์เน็ตเป็นตัวกระจายสื่อเหล่านี้ออกไปภายใต้โครงการ SMTV หรือ โครงการโทรทัศน์ออนไลน์ เพื่อการเรียนรู้
â ประเด็นในด้านเนื้อหาบนเว็บไซต์กับกฎหมาย ในด้านการละเมิดลิขสิทธิ์แบ่งปัญหาได้ ๔ ลักษณะคือ
ลักษณะที่ ๑ การตีความเรื่องการทำลิงค์ (Link) โดยผู้อื่นเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์หรือไม่ (ในกรณีว่า เจ้าของลิงค์ไม่ต้องการให้ทำเอาลิงค์ไปเผยแพร่ต่อ)
ลักษณะที่ ๒ เกี่ยวกับคำสำคัญ (Keywords) ซึ่ง Google ได้นำคำสำคัญหลายคำมาใช้เพื่อให้สามารถค้นหาสิ่งที่ต้องการได้ง่าย โดยคำสำคัญที่กูเกิ้ลนำมาใช้ จะเป็นไปเพื่อประโยชน์ทางการค้า (การขายคำสำคัญให้กับเจ้าของผลิตภัณฑ์ ในลักษณะ Keyword for searching) สิ่งนี้จะเข้าข่ายในเรื่องกฎหมายเกี่ยวกับ เครื่องหมายการค้า (Trademark) หรือไม่
ลักษณะที่ ๓ ปัญหาเกี่ยวกับภาพถ่ายดิจิตอล (Digital Content) อาทิ การปลอมตัว หรืออ้างตัวเป็นบุคคลอื่นที่ไม่ใช่เจ้าของภาพถ่ายที่แท้จริง ซึ่งก่อให้เกิดการล่อลวงได้หลายอย่าง
ลักษณะที่ ๔ การค้นหาโดยใช้เครื่องมือช่วยค้นหาในลักษณะ Search Engine พบว่าเรื่องความเป็นส่วนตัวอาจถูกละเมิดได้ง่ายมากขึ้น อาทิ การถูกขโมยความเป็นตัวตน เป็นต้น
â ประเด็นการทำธุรกรรมข้อมูลผ่านอินเทอร์เน็ต อาทิ การถูกฉ้อโกง, การถูกขโมยข้อมูลไปใช้, การอ้างตัวตน ซึ่งประเด็นเหล่านี้ทำให้เกิดการละเมิดกฎหมายได้ง่ายขึ้น และกฎหมายหนึ่งตัวไม่สามารถครอบคลุมลักษณะการกระทำความผิดได้ทั้งหมด จึงต้องไปเกี่ยวข้องกับกฎหมายอื่นๆ เพิ่มเติม และบางอย่างกฎหมายไม่ได้มีการระบุให้ชัดเจน จึงทำให้ผู้เสียหายต้องพิสูจน์ให้ได้ว่า ตัวเองได้รับความเสียหายอย่างไร ประการใดบ้าง ซึ่งเป็นเรื่องที่พิสูจน์ได้ยาก
â ปัญหาบางอย่างที่เกิดจากการใช้อินเทอร์เน็ตไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยการออกกฎหมาย แต่ควรหาทางป้องกันในลักษณะอื่นๆ แทน อาทิ การสอนให้เด็กและเยาวชน หรือผู้ใช้อินเทอร์เน็ตสามารถแยกแยะสิ่งที่ดีและไม่ดีได้ (การใช้ NORM มาควบคุม) เป็นต้น
â กรอบความคิดของศาสตราจารย์ เลกซิก (Professor Lessig) กล่าวถึงการจัดการปัญหาอันเกี่ยวกับอินเทอร์เน็ตไว้ ๔ ด้าน คือ การออกกฎหมายบังคับ / การใช้แบบแผนทางสังคมหรือมาตรฐานของสังคมนั้นๆ การสร้างจริยธรรมที่ดีให้เกิดในสังคมนั้น (Norm) / การใช้กลไกทางการตลาด (Market) / การใช้โค้ด (Code) เป็นฟิลเตอร์ในการกรองเนื้อหาที่ไม่ดีไม่เหมาะสม (ใช้ทางด้านเทคนิคเข้าช่วย) อาทิ แอนตี้ไวรัส, แอนตี้สแปมเมล์ ฯลฯ
â ปัญหาทางอินเทอร์เน็ตที่มีการละเมิดกฎหมายมีเป็นจำนวนมาก แต่กำลังตำรวจในการสืบสวนเรื่องดังกล่าวมีไม่พอ และผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตมักเกิดความเชื่อที่ว่า “ตามไม่ได้” ดังนั้นต้องทำให้เขารู้ว่า การก่อคดีบนอินเทอร์เน็ตเป็นสิ่งที่สามารถ “ตามได้ง่าย” จึงจะช่วยลดการเกิดอาชญากรรมลงได้
â ขั้นตอนของกระบวนการในการทำคดี ประกอบด้วย ต้นทุนการติดตามการสืบสวนที่สูงและใช้ระยะเวลานาน (เนื่องจากไม่ใช่ความผิดซึ่งหน้า จึงต้องอาศัยจังหวะเวลาเพื่อให้สามารถจับได้คาหนังคาเขา) / การจับกุมผู้กระทำผิดบางครั้ง จับได้แต่ผู้ที่กระทำผิดสถานเบา และมักเป็นเยาวชน ซึ่งเมื่อจับได้ก็ไม่ได้ทำให้สังคมโดยรวมดีขึ้น
ทางแก้ของการดำเนินคดีจึงอยู่ที่ว่า ต้องหาแนวทางการแก้ปัญหาใหม่ ที่ไม่พึ่งเฉพาะการจับกุมผู้กระทำผิด เพราะเมื่อจับได้แต่ฐานความผิดไม่ร้ายแรง ก็ไม่สามารถช่วยให้สังคมดีขึ้นได้
â การซื้อข้อมูลเกี่ยวกับเว็บไซต์ลามกอนาจาร หรือเว็บไซต์ที่ไม่เหมาะสมจากต่างประเทศ ส่วนใหญ่ข้อมูลดังกล่าวจะใช้ไม่ได้กับบริบทในสังคมไทย เนื่องจากมีรสนิยมที่แตกต่างจากในต่างประเทศ (รสนิยมเรื่องการเข้าเว็บโป๊) การซื้อฐานข้อมูลดังกล่าวจากต่างประเทศจึงต้องคำนึงถึงสิ่งเหล่านี้ด้วย
สรุปสถานการณ์ในแต่ละด้าน
๑. สถานการณ์ด้านผู้ใช้
๑.๑ รูปแบบการใช้งาน
ความเห็น (5)
- สวัสดีค่ะแนท
- บันทึกหายไปนานเชียว
- มาลงชื่ออ่านค่ะ
มาลงชื่ออ่านครับ
แนทคะ
เช้านี้ไดดุข่าวเด็กชายถูกอนาจารในร้านเน็ตแล้ว
เดี๋ยวนี้มีลูกหลานเป็นเด็กผู้ชายก็น่าเป็นห่วง
แย่จัง รู้ข่าวแย่ๆ แบบนี้แล้ว ยิ่งอยากเห็นงานวิจัยของอี๋เป็นรูปธรรมมากๆ
ไม่อยากให้งานวิจัยของทีม Me จบแค่เป็นเอกสารนะคะ
อยากให้มีการเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดี ควบคุมเรื่องแย่ๆ ได้
ปล.ชอบรูปใหม่นี้จริงๆ สวยกว่ารูปเดิมและดูไม่เคร่งเครียดเหมือนบันทึกที่เขียนเยอะเลย ทำงานให้สนุกนะคะ :)
สวัสดีค่ะพี่แจ๋วและคุณกวินทรากร
ขอบคุณที่ตามมาให้กำลังใจกันค่ะ
พอดีข่าวสารชิ้นนี้ถูกลงบันทึกแบบรีบไปหน่อย
ข้อความขยายศัพท์บางคำจึงหายไป
ไว้จะรีบแก้ไข เพิ่มเติมคำอธิบายให้ครบถ้วนนะคะ
เรียกกวินสั้นๆก็ได้ครับ แวะมาอีกที