5. นมัสการ "เซดี" ที่ย่างกุ้ง

พม่า เมืองแห่งความรุ่มรวยทางพุทธศาสนา

นมัสการเซดีที่เมืองย่างกุ้ง

 ไม่ว่าสถานการณ์ทางการเมืองของพม่าจะเป็นอย่างไร สิ่งหนึ่ง

ที่ยังคงอยู่ในจิตใจของชาวพม่าอย่างไม่เปลี่ยนแปลงคือความเคารพนับถือ

พุทธศาสนาของชาวพม่า พม่าไม่ได้มีแต่ศาสนาพุทธเพียงศาสนาเดียว

แต่ประชาชนก็มีอิสระในการเลือกนับถือศาสนาอื่นๆ เหมือนประเทศไทย

กล่าวคือ ศาสนสถานของศาสนาต่างๆ ยังมีให้เห็นอยู่ทั่วไป ทั้งโบสถ์คริสต์

วัดฮินดู สุเหร่า โดยมีศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติ พม่าเป็นดินแดนแห่ง

พระพุทธศาสนาแห่งหนึ่งของโลกก็ไม่ผิดนัก เพราะไม่ว่าจะไปที่ไหนทั้ง

ในเมืองหลวง และเมืองเก่าต่างๆ จะเห็นวัด (ภาษาพม่าเรียก “พยา”)

เป็นสถาปัตยกรรมที่โดดเด่น สวยงามและหลากหลายมากที่สุดแสดง

ให้เห็นถึงความศรัทธาทั้งของกษัตริย์และประชาชน ชาวพม่าที่มีต่อพุทธศาสนา

นิกายเถรวาทเป็นอย่างมาก  ใครไปพม่าก็จะได้ทั้งความอิ่มบุญ อิ่มความงดงาม

ของพุทธศิลป์ พุทธสถานอย่างเต็มเปี่ยมทีเดียว

พม่าเรียก “เซดี” คือเจดีย์หรือสถูปที่มีอยู่ทุก (วัด) โดยมีสถาปัตยกรรมแบบ

ต่างๆ ในสมัยก่อนหากกษัตริย์องค์ใหม่ขึ้นครองราชย์ ท่านมักนิยมย้ายวัง

หรือราชธานี แล้วสร้างวัดวาอารามเพื่อประกอบพระราชพิธีและเป็นศักดิ์เป็น

ศรีแก่บ้านแก่เมือง โดยชาวบ้านมีส่วนร่วมในการสร้างวัดด้วย การสร้างวัด

สร้างสถูปเจดีย์มีการสร้างกันอย่างต่อเนื่องทั้งนี้โดยมีความเชื่อว่าเป็น

การสั่งสมบุญเพื่อให้มีชีวิตที่ดีในภพหน้า และชดใช้บาปที่ได้กระทำไว้ใน

ชาตินี้  ผู้ที่บริจาคเงินเพื่อสร้างพยา ได้รับความยกย่องอยู่ไม่เสื่อมคลาย

เช่นกัน ในวัดต่างๆ มีตู้บริจาคทุกที่

วัดทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางของท้องที่แห่งนั้น ทำหน้าที่เป็นศาสนสถาน

และเป็นศูนย์สงเคราะห์กิจกรรมสาธารณะแก่สังคม เช่น โรงเรียน

พิพิธภัณฑ์ โรงพยาบาล นอกจากนี้บริเวณหน้าวัด หรือทางเดินเข้า และขึ้น

วัดยังเป็นสถานที่ทำมาค้าขายของชาวบ้าน และช่องทางหารายได้ของวัด

อีกด้วย

วัดจะประกอบขึ้นจากจดีย์ที่ตั้งอยู่ตรงกลางซึ่งมีสีเหลืองทองอร่ามทุกแห่ง

(ที่ไปมา) รายล้อมด้วย เต่ง (โบสถ์ หรือุโบสถ) สำหรับทำพิธีบรรพชาหรือ

อุปสมบท วิหารสำหรับเป็นที่ประชุมสวดมนต์และฟังเทศน์) กุฎิสำหรับให้

พระสงฆ์พำนัก หอไตร และหอระฆัง (หอกลอง)  

         เจดีย์ประธานมักมีวิหารเล็กๆ รายรอบ ส่วนใหญ่ใช้เป็นที่ประดิษฐาน

       พระพุทธรูป แต่บางทีก็เอาเทพารักษ์มาตั้งไว้แทน บางครั้งจะมีศาลาไว้ให้

        ชาวบ้านได้นั่งพัก

ปะโถ เป็นสิ่งปลูกสร้างซึ่งใช้เสริมเป็นฐานเจดีย์ หรือบางทีใช้แทนเจดีย์

โดยทั่วไปมีแผนผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสหรือผืนผ้าขนาดมหึมา

มีระเบียงค่อนข้างต่ำ หน้าต่างเจาะเป็นช่องเล็กๆ บางครั้งก็สร้าง

ซ้อนกันหลายชั้น และมีทางเดินทอดขึ้นไปสู่ฐานทักษิณทางด้านนอก

เป็นสัญลักษณ์แทนทิพยสถานของเทพเจ้าบนเขาพระสุเมรุ ผู้ศรัทธาต้อง

ปีนป่ายขึ้นไปบูชา

(นวลจันทร์ คำปังสุ์ หน้าต่างโลกกว้าง พม่า: 100)

หลังจากเสร็จการประชุมทางวิชาการกับเพื่อนๆ นักวิชาการชาวพม่าทาง

ด้านศาสนาและวัฒนธรรมแล้ว เพื่อนถามว่าในเวลาที่มีจำกัดอยาก

ไปพิพิธภัณฑ์หรือไหว้พระที่เจดีย์ชเวดากอง จริงๆ แล้วดิฉันอยากไปชม

ทุกแห่งที่ว่า รวมทั้งที่อื่นๆ ของเมืองย่างกุ้งด้วย แต่ด้วยเวลาน้อยนิดที่เหลือ

อยู่ จึงขอไปชมเจดีย์ชเวดากองดีกว่า เพราะหากไม่ได้ไปไหว้และชมแล้ว

ราวกับว่ามาไม่ถึงย่างกุ้งเลยทีเดียว

                           

          เจดีย์ชเวดากอง เราเห็นความงดงามมาแต่ไกล ด้วยพระเจดีย์

ที่สูงตระหง่านอยู่บนยอดเขา เหลืองทอง (จริงๆ) อร่ามงามตาท้าแสงแดด

เปรี้ยงยามบ่าย เราฝากรองเท้าไว้ที่เจ้าหน้าที่ชั้นล่าง ชาวต่างชาติต้อง

เสียเงินค่าเข้าด้วย แต่จำราคาไม่ได้แล้ว (ประมาณ 5 ดอลลาร์สหรัฐ) ขึ้นลิฟท์

ไปชั้นบนสุด ออกมาเดินตามทางเดินเพื่อไปสู่ลานพระเจดีย์ มองไปด้านข้างเห็น

หลังคาเป็นชั้นๆ ซ้อนๆ กันมีลวดลายฉลุที่เชิงชายแบบสถาปัตยกรรมพม่า

ลานวัดกว้าง พระเจดีย์องค์เล็กๆ ที่อยู่รอบฐานพระเจดีย์ใหญ่อยู่ในระหว่าง

การบูรณะซ่อมแซม แต่ก็ไม่ได้ทำให้ความงามลดลงเพราะเขาใช้ผ้าสีกากีมา

คลุมส่วนที่ต้องการบูรณะ ดังนั้นสีจึงกลมกลืนไปกับสีทองของพระเจดีย์

 

ประวัติความเป็นมาของพระเจดีย์: สมัยที่อาณาจักรปะกั่นเรืองอำนาจใน

ศตวรรษที่ 11 เจดีย์ชเวดากองก็ถือกำเนิดขึ้นแล้วเจดีย์มีความสูงราว 100

เมตร ภายในประดิษฐานพระเกศธาตุของพระพุทธเจ้า และเครื่องบริขารของ

พระอดีตพุทธเจ้าอีกสามองค์ไว้ภายใน ด้านนอกของเจดีย์หุ้มด้วยแผ่นทอง

มากกว่า 8,688 แผ่น ส่วนยอดประดับด้วยเพชร 5,448เม็ด ทับทิม ไพลิน

และบุษราคัมอีก 2,317 เม็ด มีมรกตเม็ดเขื่องจัดวางอยู่ตรงกึ่งกลาง รอรับ

ลำแสงแรกและสุดท้ายของดวงตะวัน ทั้งหมดนี้ประดับอยู่บนยอดฉัตรสูง 10

เมตร ที่มีไม้หุ้มทองเจ็ดท่อนรองรับ มีระฆังใบเล็กๆ ประดับอยู่ 1,485 ใบ

เป็นระฆังทอง 1,065 ใบ ระฆังเงิน 420 ใบ เบื้องล่างมีสิ่งปลูกสร้าง

รายล้อมอยู่กว่า 100 หลังทั้งสถูป วิหารทิศ วิหารราย และศาลาอำนวยการ

(เรื่องเดียวกัน หน้า129) ดังนั้นจึงไม่ต้องสงสัยเลยว่าเจดีย์นี้มีลานที่กว้าง

มาก หากไม่ขึ้นลิฟต์ มีบันไดเดินขึ้น แต่คงหลายชั้น หลังคาสีเขียวที่มีเชิง

ชายฉลุสีทองลดหลั่นกันไปเป็นทางเดินขึ้นมาที่ลานเจดีย์ได้ องค์เจดีย์ใหญ่

มีวิหารรายรอบมากมาย และในวิหารมีพระพุทธรูปปางต่างๆ ประดิษฐานอยู่ 

                                 

มีประชาชนทุกเพศ ทุกวัย พระ ชีมากราบไหว้บูชา

นั่งสมาธิไม่ขาดสาย เพื่อนที่พาไปเล่าให้ฟังว่ายาม

ตะวันลับฟ้าแล้วผู้คนจะหลั่งไหลมาที่เจดีย์นี้กัน

เนืองแน่นทุกวัน เรียกว่าเป็นศูนย์รวมใจของชาวพม่าพุทธ

ก็ว่าได้ บรรยากาศที่ผู้คนจะหลั่งไหลไปไหว้พระ ไหว้เจดีย์

ทุกวันไม่มีในบ้านเรา  นอกจากวันเทศกาล หรือวันสำคัญ

ทางพุทธศาสนาเท่านั้น ดิฉันยืนยันได้เลยว่าเจดีย์

ชเวดากองสวยงามมากจนยากจะหาคำมาบรรยายได้

อีกทั้งสถาปัตยกรรมของวิหารต่างๆ แบบพม่าแสดงถึง

ความงดงาม อ่อนช้อย และสง่างามทุกอย่างอยู่ใน

สถาพดีมาก บ่งบอกถึงความศรัทธา ความเอาใจใส่

เสียสละเงินทองและงบประมาณในการดูแล

บูรณะสถานที่ทางพุทธศาสนาให้งดงามอยู่เสมอ

            ดิฉันใช้เวลาในการเดินชมไม่นานเพราะแดดร้อนมาก

 อีกทั้งมีเวลาจำกัด จึงแทบจะเรียกว่าโฉบดูเท่านั้น แต่พูดได้คำ

เดียวว่าอิ่มอก อิ่มใจมากทีเดียวที่ได้มากราบไหว้พระที่นี่

 --------------------

หากท่านสนใจจะศึกษาต่อในหลักสูตรปริญญาโท เอก ของ

สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท

มหาวิทยาลัยมหิดล กรุณาเข้าชมที่ www.lc.mahidol.ac.th 

หรือ โทร. 02-800-2308 ต่อ 3101

           

[ออต ญาณพิสิษฐ์]

สนใจเรื่องจิตรกรรมฝาผนังของพม่าครับ อาจารย์เล่าหน่อยนะครับ อยากอ่านจริงๆ

[โสภนา]

เรียนคุณออต

ดิฉันยังไม่รับปากว่าจะมีความสามารถพอที่จะรวบรวมสิ่งที่พบเห็นตามวัดต่างๆ ที่พม่าในด้านจิตรกรรมฝาผนังมาเล่าได้มากน้อยเพียงใด เพราะต้องศึกษาเพิ่มเติม ดิฉันไม่มีความรู้เรื่องนี้นัก สิ่งที่เห็นในหลายๆ วัด และเจดีย์ที่เมืองมัณฑะเลย์และบะกาน มีประวัติความเป็นมาทั้งนั้น ช่วงที่ไปก็ฟังและชมอย่างรวดเร็วเหมือนกับแข่งกับเวลาด้วย แต่พอใกล้จะจบรายการดิฉันก็แทบหมดแรง หมดความสนใจเลยเพราะเหนื่อยมากค่ะ

โปรดติดตามไปเรื่อยๆ นะคะ หากสามารถค้นคว้ามาฝากได้ก็จะพยายามทำค่ะ