ตอนที่ 41 เกษตรกรชัยนาทรวมกลุ่มผลิตพันธุ์ข้าวคุณภาพยกระดับสู่วิสาหกิจชุมชน

หลังจากข้าวงอกทำการกำจัดข้าวปนที่ทำให้พันธุ์ข้าวไม่บริสุทธิ์ ทำทั้งหมดทุกระยะการเจริญเติบโต อย่างน้อย 3 ครั้ง

          

       จากการส่งเสริมเทคโนโลยีการผลิตข้าวของกรมส่งเสริมการเกษตร โดยเจ้าหน้าที่สังกัดสำนักงานเกษตรจังหวัด  อำเภอ รวมทั้งศูนย์ขยายพันธุ์พืชที่ 4 ชัยนาท ส่งผลให้เกษตรกรตระหนักถึงความสำคัญของพันธุ์ข้าวที่ดีมีผลต่อการผลิตข้าวให้มีคุณภาพและลดต้นทุนการผลิตได้อย่างมาก  เพราะต้นข้าวที่เกิดจากเมล็ดพันธุ์ที่ดีจะมีความแข็งแรง ต้านทานต่อโรคและแมลง ให้ผลผลิตสูง แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นคือพันธุ์ข้าวที่ทางราชการผลิตไม่เพียงพอแก่ความต้องการของเกษตรกร  จึงเกิดนโยบายให้เกษตรกรมีส่วนร่วมในการผลิตพันธุ์ข้าวโดยส่งเสริมให้เกษตรกรรู้จักวิธีการผลิตพันธุ์ข้าวไว้ใช้เองและขยายผลไปสู่เพื่อนเกษตรกร โดยตั้งกลุ่มผู้จัดทำแปลงขยายพันธ์ข้าว ซึ่งเป็นกลุ่มผู้จัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวของศูนย์ขยายพันธุ์พืช(ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวชัยนาท) เช่นกลุ่มผู้จัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวตำบลนางลือ-ท่าชัย  ที่ได้รวมกลุ่มเป็นกลุ่มผู้ผลิตและจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ข้าวระดับเกษตรกร และทำหน้าที่เป็นแหล่งถ่ายทอดความรู้ทางด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวให้แก่เกษตรกรและผู้สนใจทั่วไป ซึ่งเป็นอีกหนึ่งของจุดสาธิตการเกษตรของศูนยืบริการและถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรประจำตำบลนางลือ โดยมี นายวิยัติ  กลีบเอม  นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6 เป็นเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรประจำตำบล

           นายสำรวม  ปานหลุมข้าว   ประธานกลุ่มผู้จัดทำแปลงขยายพันธุ์ข้าวตำบลนางลือ-ท่าชัย   อ.เมืองชัยนาท  จ.ชัยนาท  กล่าวว่า กลุ่มฯ  ได้จัดทำแปลงขยายพันธุ์ร่วมกับทางราชการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2522  ซึ่งในครั้งนั้นมีเกษตรกรเข้าร่วมการจัดทำแปลงเพียง 9  ราย ในพื้นที่ 200 ไร่ และได้รับการจดทะเบียนกับสำนักขยายเมล็ดพันธุ์พืช  กรมส่งเสริมการเกษตร  เลขทะเบียนที่ 9/46 วันที่  14  มีนาคม 2546  ปัจจุบันมีสมาชิก 91  คน  ใน 2 ตำบลผลิตพันธุ์ข้าว ชัยนาท 2 และสุพรรณบุรี 1 รวมพื้นที่ 1,957  ไร่ ตามวิสัยทัศน์ของกลุ่มคือ “เป็นผู้นำด้านการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวที่มีคุณภาพดีที่สุดของประเทศ”  โดยดำเนินงานในรูปแบบของกลุ่มธุรกิจด้วยการจดทะเบียนเป็นวิสาหกิจชุมชน ภายใต้ชื่อ “กลุ่มผู้ผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวตำบลนางลือ” รหัสทะเบียน 1-18-01-03/1-0001 ณ วันที่ 28  กันยายน  2548 ผลการดำเนินงานในปีที่ผ่านมาประสบผลสำเร็จด้วยดีคือมีกำไรสุทธิ 166,444 บาท สำหรับเป็นค่าใช้จ่าย ดังนี้ เงินปันผล 28.33 % ค่าตอบแทนคณะกรรมการ 18.02 % ค่าตอบแทนผู้จัดการฝ่ายผลิตและตลาด 12.00% และกันไว้เป็นทุนหมุนเวียนและสาธารณะประโยชน์ 41.64 % และได้รับการอนุมัติงบประมาณจากจังหวัดชัยนาทในปีงบประมาณ 2548 จำนวน 20 ล้านบาท เพื่อก่อสร้างโรงงานปรับปรุงสภาพเมล็ดพันธุ์ข้าว และฝึกอบรมเกษตรกรสมาชิกในการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวทุกขั้นตอน

         การทำพันธุ์ข้าวนั้นไม่ได้เป็นการยุ่งยากไปมากกว่าการปลูกข้าวปกติเท่าใดนัก หลังจากซื้อพันธุ์ข้าว สำหรับผลิตพันธุ์ข้าว จากศูนย์ขยายเมล็ดพันธุ์พืชที่ 4 จังหวัดชัยนาท(ศูนย์เมล็ดพันธุ์ข้าวชัยนาท กรมการข้าว) แล้วดำเนินการดังนี้

1. เลือกแปลงนาที่มีสภาพค่อนข้างสมบูรณ์ การเตรียมแปลง ต้องกำจัดข้าวเรื้อในนาออกให้หมด โดยการไถพรวนแล้วไขน้ำเข้าให้ข้าวเรื้องอก

2. ไถคราดกำจัดข้าวเรื้อก่อนหว่านข้าว  

3. หลังจากข้าวงอกทำการกำจัดข้าวปนที่ทำให้พันธุ์ข้าวไม่บริสุทธิ์ ทำทั้งหมดทุกระยะการเจริญเติบโต อย่างน้อย 4 ครั้งคือ
   - ระยะต้นอ่อน ดูสีของต้นว่าจะมีสีตรงตามลักษณะพันธุ์หรือไม่และผิดแปลกไปจากต้นอื่น ๆ หรือไม่ สิ่งที่สังเกตง่ายๆ คือ ลักษณะการเจริญเติบโตของต้น ได้แก่ทรงกอ ความสูงใบ ขนาดของใบลักษณะการชูใบ บางพันธุ์ใบตั้ง บางพันธุ์ใบแผ่บางพันธุ์ใบตก
   - ระยะเจริญเติบโตหรือระยะแตกกอ ดูลักษณะทรงกอ การแตกกอ ความสูงสีต้นกาบใบและใบ 
   - ระยะออกดอก กำจัดต้นที่ออกดอกไม่พร้อมกับต้นข้าวส่วนใหญ่
   - ระยะข้าวแก่ ดูลักษณะเมล็ด สีของเปลือกให้ตรงตามพันธุ์ ลักษณะต่าง ๆ ของต้นในการพิจารณาข้าวปนหรือข้าวกลายพันธุ์ ข้าวพันธุ์เดียวกันควรมีการเจริญเติบโตสม่ำเสมอกันออกดอกพร้อมกัน ไม่ควรแตกต่างกันมากเกินกว่า 7 วันเมล็ดมีหาง เมล็ดที่มีหางมักจะปรากฏ เสมอในต้นข้าวกลายพันธุ์รวง ลักษณะของรวงข้าวแต่ละพันธุ์แตกต่างกัน ความสั้นยาวของรวง ความถี่ นอกจากนี้ ข้าวเจ้าบางพันธุ์ จะมีท้องไข่ ก่อนการเก็บเกี่ยวตรวจดูในแปลงอีกครั้งหนึ่ง ถ้าเห็นว่ามีต้นข้าวบางต้นยังมี ลักษณะผิดไปจากต้นข้าวส่วนใหญ่ เช่น ลำต้นสูงหรือต่ำผิดปกติ ให้เกี่ยวออกต่างหาก

4.   เมื่อเห็นว่าต้นข้าวในแปลงสุกแก่เสมอกันดีจะทำการเกี่ยวนวดทันที ด้วยเครื่องนวดที่ทำความสะอาดอย่างดีไม่มีเมล็ดข้าวอื่นตกค้างอยู่ นำไปตากและเข้าเครื่องแยกสิ่งเจือปน แล้วนำมาตากแดด 1-2 แดด ฝัดให้สะอาดแล้วบรรจุกระสอบเก็บไว้ในที่แห้งร่มเย็น มีอากาศถ่ายเท พร้อมที่จะจำหน่าย  

ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ โทร 0-5647-2633 หรือติดต่อศึกษาดูงานได้ที่ 23  หมู่ 12 ต.นางลือ อ.เมือง จ.ชัยนาท ยินดีต้อนรับ

         หลังจากการเก็บข้อมูลเรื่องดีๆ แล้วเมื่อเลิกงานก็ได้นังพูดคุยกับท่านเกษตรจังหวัดชัยนาท เพื่อจะได้ความรู้ดีๆ มาฝากผู้อ่าน เช่นเคยนายรังสรรค์  กองเงิน เกษตรจังหวัดชัยนาท ได้กล่าวข้อคิดว่าถ้ากลุ่มเกษตรกรศูนย์ส่งเสริมและผลิตพันธุ์ข้าวชุมชนและกลุ่มเกษตรกรต่างๆ ผู้ผลิตพันธุ์ข้าวว่า ถ้ากลุ่มต่างๆ ได้ดำเนินการผลิตอย่างดี รักษาไว้ซึ่งคุณภาพทุกขั้นตอน เพื่อรักษาคุณภาพไม่เพียงรักษาลูกค้าไว้เท่านั้นยังคงช่วยเหลือเพื่อนเกษตรกร ประเทศชาติในการผลิตพืชอาหารที่มีคุณภาพ เพราะพันธุ์ข้าวที่บริสุทธิ์ให้ผลผลิตที่ดี ลดต้นทุนการผลิตเพราะทนทานต่อโรคและแมลงศัตรูพืช เป็นปัจจัยพื้นฐานอีกประการหนึ่งของการผลิตพืชอาหารที่ปลอดภัยจากสารพิษ สร้างคุณภาพชีวิตที่ดีให้แก่ชุมชน สร้างหนุนให้ประเทศไทยก้าวไกลสู่ครัวโลก  น่านำไปใช้ในการผลิตพันธุ์ข้าว หรือผลิตภัณฑ์ ต่างๆ นะครับท่านผู้อ่าน

           บทความเรื่องนี้ขอขอบพระคุณทีมงานสำนักงานเกษตรอำเภอเมืองชัยนาทซึ่งมีท่านเกษตรอำเภอ (นายทวี  ปานดำ) และพี่วิยัตติ กลีบเอม นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6 ที่ได้แนะนำ และนำทาง อีกทั้งเกษตรจังหวัดชัยนาท(นายรังสรรค์  กองเงิน) ที่ได้ให้เวลาไปพักผ่อนเที่ยวเตร่ดูงานของกลุ่มเกษตรกร  ขอบคุณมากๆ  ครับ

[เกษตรยะลา]

• เป็นความรู้ใหม่ เพราะยะลาไม่ค่อยมีนาข้าว
• เคยไปดูงานศูนย์ข้าวแถวสุพรรณ
• เขาตั้งใจกันดีครับ เหมือนที่ชัยนาทนี่แหละ
• ขอบคุณมากครับ