การติดตามนิเทศ (ภาค2)
เนื่องจากเป็นช่วงที่ผู้เขียนต้องเป็นนกขมิ้นเหลืองอ่อนบินไปอยู่ต่างจังหวัด ไม่ได้เข้ามาดูแลบันทึกอย่างสม่ำเสมอ เหมือนเดิม เป็นการพาตัวเองให้ผ่านพ้นวิกฤตอีกครั้งหนึ่ง แต่ ท่ามกลางวิกฤตก็มีโอกาสดีๆ มากมายที่จะเล่าให้ฟัง ต่อๆไป
มาต่อกันสำหรับการติดตามนิเทศงานอำเภอ
ผู้เขียนเป็นคนที่เรียกได้ว่าไม่ได้คลุกคลีกับงานแผนงาน ระบบ และยุทธศาสตร์สักเท่าใดนัก ก็เลยไม่ค่อยเข้าใจลึกซึ้งกับการระบบการติดตามนิเทศงาน เมื่อตอนสมัยที่ซี 3 ซี 4 ก็ไม่ได้รับการแต่งตั้งให้เป็นคณะติดตามนิเทศ (ไม่เหมือนกับปัจจุบันที่ พนักงานราชการก็ได้รับการแต่งตั้งในคณะ) ด้วยความเข้าใจที่ว่า การติดตามนิเทศงาน คือการลงไปช่วยเหลือ ทบทวน การทำงานกับเจ้าหน้าที่ในระดับพื้นที่ จึงไม่ค่อยเข้มที่จะบอกว่า
...คุณทำนี่เสร็จหรือยัง....แต่จะเป็นแบบ ....ทำได้หรือไม่ ทำไมถึงทำไม่ได้ มีปัญหาอะไรหรือเปล่า... นี่คือความเข้าใจ ซึ่งพี่คนหนึ่งบอกว่าเธอใช้การนิเทศมากกว่าติดตาม ก็ไม่รู้เหมือนกัน
แล้วเราจะมองเพื่อนร่วมงานในพื้นที่อย่างไร
บางคนที่อยู่ในพื้นที่ ทำงานอาจไม่ได้อย่างที่จังหวัดหรือกรมคิดเห็นให้ แต่ภายใต้โครงการและกิจกรรมที่กำหนด ก็ออกมาอย่างนั้น เบิกเงินได้อย่างครบถ้วน ในขณะที่วิธีการและผลจริง "ไม่ใช่" เพราะนั่นคือเขามองว่าสิ่งที่ทำเกิดผลกระทบต่อเกษตรกร (บุคคลเป้าหมาย) จริงๆ
ความจริง กับ ข้อเท็จจริง (truth & fact)
ผู้เขียนเคยพาชาวบ้านและเจ้าหน้าที่ไปศึกษาดูงาน เคยพบปัญหาว่า
1.นอนห้องพัดลม ร้อน ต้องนอนแอร์
2.ไม่ได้เที่ยว (ดูงานจริง) ชอบเที่ยวโดยไม่ต้องออกเงินเอง
3.ตอนเย็นมีสรุปผลการดูงาน และบางวันก็ฟังบรรยายความรู้อีกรอบ
ทำให้ผู้ร่วมเดิมทางเหนื่อย และไม่ได้เที่ยว
ถามว่า ใครสอนให้ชาวบ้านบางคนเมื่อทัศนศึกษา ต้องนั่งรถแอร์ นอนห้องแอร์ และเที่ยว โดยไม่ต้องเก็บเกี่ยวอะไร ที่จะเป็นประโยชน์ ...ก็แค่เที่ยวน่ะ นะ ไม่ใช่ศึกษาดูงาน
พี่ที่ปฏิบัติงานในพื้นที่ พบปัญหาว่า
1.เงินโครงการมีน้อย (น้อยกว่าที่ได้จากหน่วยงานอื่น) บางกิจกรรมไม่มีเงินสนับสนุน
2.มีแต่งานไม่มีเงิน
3.งานเยอะมาก โดยเฉพาะงานเอกสาร ทั้ง ๆ ที่ควรทำงานในพื้นที่
ถามว่า ใครสอนให้ชาวบ้านบางกลุ่มบางองค์กร เอาเงินเป็นเป็นตัวตั้งในการทำงาน
ถ้ามองกันจริง ๆ เรามีทุนทางสังคม ทั้งทุนความรู้ ภูมิปัญญา ทรัพยากรธรรมชาติ ทุนญาติมิตร การช่วยเหลือ การเผื่อแผ่ ฯลฯ มากมายตามแต่ใครจะเรียก
ใครสั่งสอน ทำลายโครงสร้างเดิมของชนบท (urban) จนกระทั่งปัจจุบันที่เราต้องมาเร่งเศรษฐกิจพอเพียง เพื่อความอยู่รอดและยั่งยืน
ว่าจริง ๆ แล้ว การทำงานในพื้นที่ โดยเฉพาะงานกลุ่ม หรือองค์กรเกษตรกร ทั้งหลายนั้น ควรมีเงินเข้าไปสนับสนุน ไม่ใช่จะมองว่ากลุ่มเข้มแข็งต้องช่วยเหลือตัวเองได้ทุกเรื่อง แต่เพราะหน่วยงานหลาย ๆ หน่วย ที่เข้าไปทำงานในพื้นที่ได้ทำงานโดยใช้เงินนำหน้า แต่ตามหลังกรมส่งเสริมฯ มาตลอด หมายความว่า กรมส่งเสริมฯ ได้เข้าไปริเริ่มก่อตั้งกลุ่ม หรือองค์กรเกษตรกรขึ้นมา สอนโน่น นี่ แล้วต่อมาก็มีหน่วยงานอื่นเข้าไปสนับสนุนอุปกรณ์ เครื่องมือ เครื่องจักร และเงินทุน และเปลี่ยนสัญชาติ (คงไม่หยาบคาย) ในขณะที่เราทำงานแบบไม่ค่อยมีเงิน
และบ้างก็ว่าบางคนมีงานวิจัยออกมาสวยหรู แต่ในพื้นที่จริงไม่มีอีกแล้ว นั่นแหละ
มันจึงมีหลายอย่าง ที่บางครั้งเราไม่สามารถเก็บมาสรุปในที่ประชุมได้ และบางครั้งเป็นเรื่องที่พูดต่อไปไม่ได้ นั่นเพราะเราอยู่ในโลกที่ "ไม่ยอมรับความจริง ไม่ค่อยฟังความคิดเห็น ไม่ชอบปัญหาอุปสรรคและข้อเสนอแนะ" ใช่หรือไม่???? จาก จินตนาภร
ความเห็น (2)
ถูกต้องที่สุด กรมส่งเสริมการเกษตร เข้าไปริเริ่มดำเนินการจัดตั้งกลุ่ม จากนั้นหน่วยงานอื่น โดยเฉพาะหน่วยงานที่ตั้งขึ้นมา และมีเจ้าหน้าที่น้อย จะเข้าไปหากลุ่มที่กรมส่งเสริมการเกษตร ตั้งขึ้นมา ตอนนี้เราก็เริ่มจะวิ่งหนีไปหางานใหม่
เราไม่ยืนยันในเป้าหมายหรือเปล่าก็ไม่รู้นะ แต่ที่พบเห็นก็เป็นแบบนี้ ต้องวิ่งตามนโยบายที่เปลี่ยนแปลงไปเรื่อย ๆ และบางทีก็พบว่าที่เลิกทำไปแล้วน่ะดีกว่า เราก็เลยเป็นแบบทำให้พอผ่านๆไปเป็นปีๆ เพราะคิดว่าเดี๋ยวปีหน้าก็ทำเรื่องอื่นๆ ทำนี้ปหละ หรือพี่ว่าไง